Terapia w dermatologii Jacek Szepietowski, Wojciech Baran

Spis treści książki

Przedmowa Jacek Szepietowski, Wojciech Baran XVII Wykaz skrótów XIX Rozdział 1. ZASADY LECZENIA MIEJSCOWEGO Maria Cisło, Agata Kozłowska, Piotr Nockowski 1 1.1. Zasady ogólne 1 1.1.1. Uwalnianie 2 1.1.2. Adsorpcja 2 1.1.3. Absorpcja 2 1.1.4. Resorpcja 4 1.2. Podłoża 5 1.2.1. Podłoża jednofazowe 6 1.2.2. Podłoża dwufazowe 12 1.2.3. Podłoża trójfazowe 16 1.3. Wybrane grupy leków stosowanych miejscowo 17 1.3.1. Steroidy 17 1.3.2. Inhibitory kalcyneuryny 26 1.3.3. Antybiotyki i chemioterapeutyki 28 1.3.4. Preparaty przeciwgrzybicze 33 1.3.5. Preparaty przeciwpasożytnicze 35 1.3.6. Retinoidy 36 1.3.7. Pochodne witaminy D3 37 1.3.8. Leki i substancje stosowane w chorobach wirusowych 38 Rozdział 2. ZASADY LECZENIA OGÓLNEGO Jacek Szepietowski, Rafał Białynicki-Birula 44 2.1. Steroidy 44 2.1.1. Mechanizm działania 44 2.1.2. Wskazania 45 2.1.3. Dawkowanie 45 2.1.4. Działania niepożądane 46 2.2. Leki immunosupresyjne 46 2.2.1. Mechanizm działania 47 2.2.2. Wskazania 47 2.2.3. Dawkowanie 48 2.2.4. Działania niepożądane 48 2.3. Retinoidy 49 2.3.1. Mechanizm działania 50 2.3.2. Wskazania 50 2.3.3. Dawkowanie 50 2.3.4. Działania niepożądane 51 2.4. Sulfony 51 2.4.1. Mechanizm działania 51 2.4.2. Wskazania 52 2.4.3. Dawkowanie 52 2.4.4. Działania niepożądane 52 2.5. Antybiotyki 52 2.5.1. Mechanizm działania 53 2.5.2. Wskazania 53 2.5.3. Dawkowanie 53 2.5.4. Działania niepożądane 53 2.6. Leki przeciwgrzybicze 54 2.6.1. Mechanizm działania 54 2.6.2. Wskazania 55 2.6.3. Dawkowanie 55 2.6.4. Działania niepożądane 55 2.7. Leki przeciwhistaminowe 56 2.7.1. Mechanizm działania 56 2.7.2. Wskazania 56 2.7.3. Dawkowanie 57 2.7.4. Działania niepożądane 57 2.8. Leki biologiczne 57 Rozdział 3. NIEFARMAKOLOGICZNE METODY LECZENIA Iwona Chlebicka 59 3.1. Leczenie chirurgiczne 59 3.1.1. Antyseptyka 60 3.1.2. Znieczulenie 60 3.1.3. Wycięcie klasyczne (elipsoidalne) 60 3.1.4. Chirurgia mikrograficzna metodą Mohsa 61 3.1.5. Wycięcie styczne 61 3.2. Łyżeczkowanie 62 3.3. Dermabrazja 62 3.4. Elektrokoagulacja 63 3.5. Laseroterapia 63 3.6. Leczenie zimnem 64 3.7. Terapia fotodynamiczna 65 3.8. Radioterapia 66 3.9. Fototerapia i fotochemioterapia 66 3.9.1. Fototerapia UVB (280-320 nm) 69 3.9.2. Fototerapia UVA (320-400 nm) 69 3.9.3. Fotochemioterapia (PUVA) 70 3.9.4. Fotofereza pozaustrojowa 70 Rozdział 4. CHOROBY BAKTERYJNE Kalina Welz-Kubiak, Jacek Szepietowski 72 4.1. Zakażenia gronkowcowe 72 4.1.1. Gronkowcowy zespół oparzonej skóry (choroba Rittera) 73 4.1.2. Zapalenie mieszków włosowych 73 4.1.3. Czyrak, czyraczność 74 4.2. Zakażenia mieszane 75 4.2.1. Liszajec zakaźny 75 4.3. Zakażenia paciorkowcowe 76 4.3.1. Róża 76 4.4. Zakażenia prątkami 77 4.4.1. Gruźlica skóry 77 4.5. Zakażenia krętkami 78 4.5.1. Borelioza 78 4.6. Maczugowce 79 4.6.1. Łupież rumieniowy 79 4.6.2. Trichomycosis axillaris 79 4.6.3. Rogowiec pobrużdżony (keratoliza dziobata) 80 4.7. Inne bakterie Gram-dodatnie 80 4.7.1. Promienica 80 Rozdział 5. ZAKAŻENIA GRZYBICZE POWIERZCHOWNE Anita Hryncewicz-Gwóźdź 82 5.1. Dermatofitozy 82 5.1.1. Grzybica stóp i paznokci stóp, grzybica rąk i paznokci rąk 83 5.1.2. Grzybica skóry gładkiej, grzybica twarzy i grzybica pachwin 85 5.1.3. Grzybica owłosionej skóry głowy 86 5.2. Kandydozy (drożdżyce) 87 5.2.1. Kandydoza jamy ustnej 88 5.2.2. Kandydoza sromu i pochwy 88 5.2.3. Kandydoza żołędzi i napletka 90 5.2.4. Wyprzenie drożdżakowe 90 5.2.5. Kandydoza pieluszkowa u niemowląt 91 5.2.6. Kandydoza wałów i płytek paznokciowych 91 5.2.7. Łupież pstry 92 5.3. Zakażenia wywołane przez grzyby dimorficzne 93 5.3.1. Sporotrychoza 93 Rozdział 6. CHOROBY WIRUSOWE Marta Wojciechowska-Zdrojowy 95 6.1.1. Opryszczka pospolita 95 6.1.2. Półpasiec 97 6.1.3. Kłykciny kończyste 98 6.1.4. Brodawki zwykłe 100 6.1.5. Brodawki stóp 101 6.1.6. Brodawki płaskie 101 6.1.7. Mięczak zakaźny 102 6.1.8. Grudkowatość bowenoidalna 104 Rozdział 7. CHOROBY PASOŻYTNICZE Joanna Salomon 106 7.1.1. Wszawica głowowa, łonowa i odzieżowa 106 7.1.2. Świerzb 109 7.1.3. Larwa wędrująca 112 Rozdział 8. POKRZYWKA I WSTRZĄS ANAFILAKTYCZNY Joanna Salomon 114 8.1.1. Pokrzywka i obrzęk naczynioruchowy 114 8.1.2. Wstrząs anafilaktyczny 122 Rozdział 9. CHOROBY WYPRYSKOWE Wojciech Baran 127 9.1.1. Atopowe zapalenie skóry 127 9.1.2. Łupież biały 132 9.1.3. Pieluszkowe zapalenie skóry 133 9.1.4. Kontaktowe zapalenie skóry 134 Rozdział 10. CHOROBY RUMIENIOWE Joanna Maj, Małgorzata Tupikowska-Marzec 137 10.1.1. Rumień wielopostaciowy 137 10.1.2. Zespół Stevensa-Johnsona i toksyczna nekroliza naskórka (zespół Lyella) 140 10.1.3. Rumień trwały - utrwalone reakcje polekowe 142 10.1.4. Rumień guzowaty 143 10.1.5. Ostra gorączkowa dermatoza neutrofilowa (zespół Sweeta) 145 10.1.6. Rumień obrączkowaty odśrodkowy 146 10.1.7. Rumień nekrolityczny wędrujący 147 10.1.8. Rumień wyniosły i długotrwały 148 10.1.9. Rumień wędrujący 149 Rozdział 11. FOTODERMATOZY Piotr Nockowski, Agata Kozłowska 152 11.1.1. Oparzenie słoneczne 155 11.1.2. Elastoza posłoneczna 157 11.1.3. Pokrzywka świetlna 158 11.1.4. Wielopostaciowe osutki świetlne 162 11.1.5. Opryszczka ospówkowata 164 11.1.6. Świerzbiączka letnia 166 11.1.7. Trądzik letni 167 11.1.8. Fototoksyczne zapalenie skóry 168 11.1.9. Berloque dermatitis 169 11.1.10. Fitofotodermatoza 169 11.1.11. Fotoalergiczne zapalenie skóry 170 11.1.12. Przewlekłe posłoneczne zapalenie skóry 171 Rozdział 12. Rozdział ŚWIĄD Katarzyna Włodarek, Jacek Szepietowski 176 Rozdział 13. CHOROBY GRUDKOWO-ZŁUSZCZAJĄCE Alina Jankowska-Konsur 197 13.1.1. Liszaj płaski 197 13.1.2. Przyłuszczyca 201 13.1.3. Łupież czerwony mieszkowy 202 13.1.4. Łupież różowy Giberta 203 13.1.5. Zespół Gianottiego- -Crostiego 204 13.1.6. Liszaj lśniący 205 13.1.7. Liszaj przewlekły 205 13.1.8. Liszaj pasmowaty 206 Rozdział 14. ŁUSZCZYCA Aleksandra Batycka-Baran, Piotr Nockowski, Wojciech Baran 208 Rozdział 15. CHOROBY PĘCHERZOWE Rafał Białynicki-Birula, Radomir Reszke 225 15.1. Pęcherzyce 227 15.1.1. Pęcherzyca zwykła 227 15.1.2. Pęcherzyca bujająca 232 15.1.3. Pęcherzyca liściasta - rumieniowata i łojotokowa 232 15.1.4. Pęcherzyca opryszczkowata 234 15.1.5. Pęcherzyce IgA 234 15.1.6. Pęcherzyca paraneoplastyczna 235 15.2. Inne choroby pęcherzowe 236 15.2.1. Pemfigoid pęcherzowy 236 15.2.2. Pemfigoid bliznowaciejący, pemfigoid bliznowaciejący błon śluzowych 239 15.2.3. Pemfigoid ciężarnych 240 15.2.4. Nabyte pęcherzowe oddzielanie się naskórka 241 15.2.5. Opryszczkowate zapalenie skóry (choroba Duhringa) 242 15.2.6. Linijna IgA pęcherzowa dermatoza 244 Rozdział 16. AUTOIMMUNOLOGICZNE CHOROBY TKANKI ŁĄCZNEJ Rafał Białynicki-Birula, Radomir Reszke 248 16.1.1. Twardzina ograniczona 248 16.1.2. Twardzina układowa 253 16.1.3. Toczeń rumieniowaty układowy 260 16.1.4. Skórny toczeń rumieniowaty 266 16.1.5. Toczeń rumieniowaty polekowy 270 16.1.6. Toczeń rumieniowaty noworodkowy 271 16.1.7. Zespół antyfosfolipidowy 271 16.1.8. Zapalenie skórno-mięśniowe 274 16.1.9. Zespół antysyntetazowy 279 16.1.10. Mieszana choroba tkanki łącznej 279 16.1.11. Liszaj twardzinowy 280 Rozdział 17. CHOROBY NACZYNIOWE Magdalena Żychowska, Wojciech Baran 287 17.1. Czynnościowe zaburzenia naczyniowe 287 17.1.1. Siność siatkowata (siateczkowate rozszerzenie naczyń, skóra marmurkowata) 287 17.1.2. Czerwienica bolesna kończyn 288 17.1.3. Choroba i zespół Raynauda 289 17.2. Zapalenia naczyń 290 17.2.1. Olbrzymiokomórkowe zapalenie tętnic 292 17.2.2. Guzkowe zapalenie tętnic 293 17.2.3. Choroba Kawasakiego 294 17.2.4. Ziarniniakowatość z zapaleniem naczyń (ziarniniakowatość Wegenera) 296 17.2.5. Eozynofilowa ziarniniakowatość z zapaleniem naczyń (zespół Churga-Strauss) 298 17.2.6. Mikroskopowe zapalenie naczyń 299 17.2.7. Zapalenie naczyń związane z krioglobulinemią 299 17.2.8. Zapalenie naczyń związane z IgA (choroba Schönleina-Henocha) 300 17.2.9. Pokrzywkowe zapalenie naczyń z hipokomplementemią 301 17.2.10. Choroba Behçeta 302 17.2.11. Leukocytoklastyczne zapalenie naczyń skóry 304 17.3. Choroby żył 305 17.3.1. Owrzodzenia żylne podudzi 305 17.4. Inne choroby naczyniowe 309 17.4.1. Livedo waskulopatia 309 17.4.2. Barwnikowe dermatozy plamicze 311 17.4.3. Piodermia zgorzelinowa 311 Rozdział 18. CHOROBY ZIARNINIAKOWE I MASTOCYTOZY Marta Wojciechowska-Zdrojowy 314 18.1.1. Sarkoidoza 314 18.1.2. Ziarniniak obrączkowaty 317 18.1.3. Obrączkowaty elastolityczny ziarniniak olbrzymiokomórkowy 318 18.1.4. Zespół Melkerssona- -Rosenthala 319 18.1.5. Obumieranie tłuszczowate 320 18.1.6. Mastocytoza 322 Rozdział 19. GENODERMATOZY Joanna Maj, Małgorzata Ponikowska 327 19.1.1. Rybia łuska zwykła 328 19.1.2. Rybia łuska związana z płcią 330 19.1.3. Rybia łuska wrodzona 330 19.1.4. Rybia łuska jeżasta (wrodzona erytrodermia rybiołuskowata pęcherzowa) 332 19.1.5. Rogowiec dłoni i stóp 332 19.1.6. Rogowacenie mieszkowe 334 19.1.7. Choroba Dariera 334 19.1.8. Nerwiakowłókniakowatość 336 19.1.9. Stwardnienie guzowate 336 19.1.10. Skóra pergaminowata i barwnikowa 337 19.1.11. Choroba Haileya-Haileya 338 19.1.12. Wrodzone pęcherzowe oddzielanie się naskórka 339 19.1.13. Postać zwykła pęcherzowego oddzielania się naskórka - odmiana uogólniona 340 19.1.14. Postać graniczna pęcherzowego oddzielania się naskórka - odmiana nie-Herlitz i Herlitz 341 19.1.15. Ciężka dystroficzna postać pęcherzowego oddzielania się naskórka 342 Rozdział 20. ZNAMIONA I NOWOTWORY ŁAGODNE Karolina Wójcicka, Łukasz Matusiak 345 20.1. Znamiona 346 20.1.1. Znamiona barwnikowe nabyte 346 20.1.2. Znamiona barwnikowe wrodzone 346 20.1.3. Znamię Spitz 347 20.1.4. Znamię Suttona 347 20.1.5. Znamię błękitne 348 20.1.6. Znamię dysplastyczne oraz zespół znamion dysplastycznych 348 20.1.7. Znamię naskórkowe 349 20.1.8. Znamię łojowe 349 20.2. Nowotwory łagodne 350 20.2.1. Anomalie naczyniowe 350 20.2.2. Brodawka łojotokowa 353 20.2.3. Włókniak 354 20.2.4. Bliznowiec i blizny przerostowe 355 20.2.5. Tłuszczak 357 Rozdział 21. STANY PRZEDNOWOTWOROWE, RZEKOMONOWOTWOROWE I RAKI IN SITU Karolina Wójcicka 360 21.1. Stany przednowotworowe 360 21.1.1. Rogowacenie słoneczne 360 21.1.2. Róg skórny 364 21.1.3. Rogowacenie białe 364 21.1.4. Porentgenowskie późne uszkodzenie skóry 365 21.2. Stany rzekomonowotworowe 366 21.2.1. Rogowiak kolczystokomórkowy 366 21.3. Raki in situ 368 21.3.1. Choroba Bowena 368 21.3.2. Erytroplazja Queyrata 369 Rozdział 22. NOWOTWORY ZŁOŚLIWE SKÓRY Karolina Wójcicka, Łukasz Matusiak 371 22.1. Profilaktyka nowotworów złośliwych skóry 372 22.2. Metody leczenia nowotworów złośliwych skóry 373 22.2.1. Metody leczenia miejscowego 373 22.2.2. Metody leczenia ogólnego 376 22.3. Nowotwory złośliwe pochodzenia naskórkowego 377 22.3.1. Rak podstawnokomórkowy 378 22.3.2. Rak kolczystokomórkowy 379 22.3.3. Czerniak 382 Rozdział 23. CHŁONIAKI PIERWOTNIE SKÓRNE Alina Jankowska-Konsur, Joanna Maj 390 23.1. Pierwotnie skórne chłoniaki T-komórkowe 390 23.1.1. Ziarniak grzybiasty 390 23.1.2. Zespół Sézary'ego 398 23.1.3. Pierwotnie skórny chłoniak anaplastyczny z dużych komórek CD30+ 400 23.1.4. Lymphomatoid papulosis 400 23.1.5. Chłoniak z komórek T typu zapalenia tkanki podskórnej 401 23.1.6. Pierwotnie skórny chłoniak z małych/średnich komórek T CD4+ 402 23.1.7. Pierwotnie skórny chłoniak z komórek T?? 402 23.1.8. Pierwotnie skórny agresywny chłoniak epidermotropowy z cytotoksycznych komórek T CD8+ 403 23.1.9. Pozawęzłowy chłoniak z komórek NK/T typu nosowego 403 23.1.10. Pierwotnie skórny chłoniak akralny CD8+ 404 23.2. Pierwotnie skórne chłoniaki B-komórkowe 404 23.2.1. Pierwotnie skórny chłoniak z ośrodków rozmnażania 404 23.2.2. Pierwotnie skórny chłoniak strefy brzeżnej 405 23.2.3. Pierwotny skórny chłoniak rozlany z dużych komórek B typu kończynowego 405 Rozdział 24. CHOROBY GRUCZOŁÓW POTOWYCH I ZWIĄZANE Z NADMIERNYM POCENIEM Danuta Nowicka 407 24.1. Choroby gruczołów ekrynowych 407 24.1.1. Uogólnione pocenie nadmierne 407 24.1.2. Zlokalizowane pocenie nadmierne 408 24.1.3. Pocenie zmniejszone 409 24.1.4. Poty złowonne 410 24.1.5. Potówki 411 24.1.6. Ziarnistość czerwona nosa 412 24.2. Choroby gruczołów potowych apokrynowych 412 24.2.1. Choroba Foxa-Fordyce'a (potówki apokrynowe) 412 24.2.2. Poty barwne 413 24.3. Potnica 413 Rozdział 25. CHOROBY GRUCZOŁÓW ŁOJOWYCH Danuta Nowicka 415 25.1.1. Łupież łojotokowy 415 25.1.2. Trądzik zwykły (pospolity) 416 25.1.3. Zapalenie łojotokowe skóry 419 25.1.4. Trądzik różowaty 420 Rozdział 26. HIDRADENITIS SUPPURATIVA Łukasz Matusiak, Małgorzata Ponikowska 424 Rozdział 27. ŁYSIENIE Anita Hryncewicz-Gwóźdź 433 27.1.1. Łysienie androgenowe mężczyzn i łysienie kobiet 434 27.1.2. Łysienie telogenowe 437 27.1.3. Łysienie plackowate 439 27.1.4. Liszaj płaski mieszkowy 441 27.1.5. Dissecting cellulitis of the scalp 442 27.1.6. Wyłysiające zapalenie mieszków włosowych 443 Rozdział 28. ZABURZENIA BARWNIKOWE Kalina Welz-Kubiak, Jacek Szepietowski 447 28.1.1. Bielactwo nabyte 447 28.1.2. Ostuda 452 Rozdział 29. PORFIRIE Rafał Białynicki-Birula, Justyna Kwapisz 455 29.1.1. Porfiria skórna późna 456 Rozdział 30. PSYCHODERMATOZY Przemysław Pacan, Jacek Szepietowski 462 30.1.1. Dysmorficzne zaburzenie ciała (dysmorfofobia) 463 30.1.2. Trichotillomania 464 30.1.3. Obłęd pasożytniczy 465 30.1.4. Dermatoza wywołana 466 30.1.5. Zadrapania obsesyjno-kompulsywne (zadrapania neurotyczne) 467 30.1.6. Trądzik z samouszkodzenia (trądzik z wydrapania) 468 Rozdział 31. CHOROBY PRZENOSZONE DROGĄ PŁCIOWĄ Aleksandra Batycka-Baran, Janina Ruczkowska 471 31.1.1. Kiła 472 31.1.2. Rzeżączka 475 31.1.3. Rzęsistkowica 477 31.1.4. Wrzód miękki 477 31.1.5. Ziarnica weneryczna pachwin 478 31.1.6. Chlamydiowe zakażenie dróg moczowych i spojówek 479 31.1.7. Zakażenie cewki moczowej wywołane przez mykoplazmy 480 31.1.8. Opryszczka narządów płciowych 481 Skorowidz