Recenzje

Marek Wałkuski (rocznik 1967) to wieloletni korespondent Polskiego Radia w Waszyngtonie i dziennikarz radiowej Trójki (1990-2002). Jest autorem licznych reportaży i relacji podróżniczych. Wydana w 2012 roku książka „Wałkowanie Ameryki” jest jego debiutem literackim. To nietypowy reportaż podróżniczy, próbujący wytłumaczyć zachowania Amerykanów niezrozumiałe dla Polaków.

W „Wałkowaniu Ameryki” Marek Wałkuski na nieco ponad 300 stronach przedstawił specyficzny obraz statystycznego Amerykanina, tzw. „Przeciętnego Józka”, jego – czasami dosyć dziwne - zwyczaje, pochodzenie, historię, wyznawaną religię a nawet używany język i podejście do obcokrajowców oraz ludzi innych ras. Wszystko to okraszone zostało opowieściami z życia autora w Stanach Zjednoczonych.

Tytuł nawiązuje bowiem nie tylko do nazwiska dziennikarza i jego przeżyć, ale też Ameryka zostaje naprawdę przez niego „przewałkowana”. Wałkuski dowodzi, że każda nacja ma swoje racje i w życzliwy dla obu stron sposób konfrontuje je ze sobą.

Książkę czytać zaczęłam rano, skończyłam następnego dnia wieczorem – pochłonęła mnie bez reszty. Język jest na tyle przystępny i czasem wręcz dowcipny, że nawet ludzie niezainteresowani socjologią czy Stanami Zjednoczonymi znajdą w „Wałkowaniu Ameryki” coś dla siebie. Warto w ramach porównania przeczytać „Zapiski z wielkiego kraju” Billa Brysona – myślałam, że będzie to podobny typ literatury, i cóż, myliłam się. O dziwo – lepiej czytało mi się książkę Wałkuskiego od zabawnych felietonów Brysona.

„Wałkowanie Ameryki” polecam wszystkim, którzy są otwarci na poznawanie innych kultur, którzy chcą zrozumieć Amerykanów i dowiedzieć się całej masy ciekawostek na temat ich i ich ojczyzny (lub, jakby to lepiej ująć, ich ojczyzny z wyboru). Naprawdę warto.

Marek Wałkuski (rocznik 1967) to wieloletni korespondent Polskiego Radia w Waszyngtonie i dziennikarz radiowej Trójki (1990-2002). Jest autorem licznych reportaży i relacji podróżniczych. Wydana w 2012 roku książka „Wałkowanie Ameryki” jest jego debiutem literackim. To nietypowy reportaż podróżniczy, próbujący wytłumaczyć zachowania Amerykanów niezrozumiałe dla Polaków.

W „Wałkowaniu Ameryki” Marek Wałkuski na nieco ponad 300 stronach przedstawił specyficzny obraz statystycznego Amerykanina, tzw. „Przeciętnego Józka”, jego – czasami dosyć dziwne - zwyczaje, pochodzenie, historię, wyznawaną religię a nawet używany język i podejście do obcokrajowców oraz ludzi innych ras. Wszystko to okraszone zostało opowieściami z życia autora w Stanach Zjednoczonych.

Tytuł nawiązuje bowiem nie tylko do nazwiska dziennikarza i jego przeżyć, ale też Ameryka zostaje naprawdę przez niego „przewałkowana”. Wałkuski dowodzi, że każda nacja ma swoje racje i w życzliwy dla obu stron sposób konfrontuje je ze sobą.

Książkę czytać zaczęłam rano, skończyłam następnego dnia wieczorem – pochłonęła mnie bez reszty. Język jest na tyle przystępny i czasem wręcz dowcipny, że nawet ludzie niezainteresowani socjologią czy Stanami Zjednoczonymi znajdą w „Wałkowaniu Ameryki” coś dla siebie. Warto w ramach porównania przeczytać „Zapiski z wielkiego kraju” Billa Brysona – myślałam, że będzie to podobny typ literatury, i cóż, myliłam się. O dziwo – lepiej czytało mi się książkę Wałkuskiego od zabawnych felietonów Brysona.

„Wałkowanie Ameryki” polecam wszystkim, którzy są otwarci na poznawanie innych kultur, którzy chcą zrozumieć Amerykanów i dowiedzieć się całej masy ciekawostek na temat ich i ich ojczyzny (lub, jakby to lepiej ująć, ich ojczyzny z wyboru). Naprawdę warto.

Joanna Wrycza - Bekier napisała typowy poradnik o tym, jak napisać dobrą powieść. A posłuchać tej Pani warto, bo jako doktor nauk humanistycznych w zakresie literaturoznawstwa oraz autorka kolejnych dwóch książek i bloga, wie o czym pisze. Co więcej - potrafi się w bardzo przystępny sposób swoją wiedzą podzielić.

Takie poradniki lubię. Nie ma tu bowiem truizmów w postaci, "żeby napisać książkę, trzeba siąść i pisać", lecz autorka rozbija proces tworzenia na etapy, każdy szczegółowo omawiając i zachęcając do ćwiczeń. A i samych ćwiczeń proponuje bardzo solidny zestaw. Zamiast zaś rozwiązań, przytacza konkretne przykłady z literatury, tak by można porównać swoje próby do dokonań mistrzów słowa. Nie po to, by się załamać własnymi niedociągnięciami, lecz po to, by zrozumieć jak można do ideału dążyć.

Książka podzielona jest na trzy części: koncepcja, warsztat i wydawanie, zaś w ramach każdej części autorka rozwija w rozdziałach kolejne problemy, jak prawidłowa narracja, ciekawe dialogi czy umiejętne tworzenie postaci bohaterów. W każdym z tych rozdziałów jest seria zadań, które naprawdę warto starannie zrobić, gdyż nie dość, że pomagają ćwiczyć umiejętności, to jeszcze - tak w każdym razie było w moim wypadku - pozwalają na zrewidowanie poglądów o własnym talencie. Czasem na plus, czasem wręcz przeciwnie.

Książka nie jest gruba - 174 strony już z bibliografią, czyta się ją także ekspresowo. Znacznie więcej czasu potrzeba na realizację zadań. Nie mniej jednak spośród wielu poradników jakie miałam okazję czytać, ten jest naprawdę przydatny i warty swojej ceny (32.90 zł). Dla wszystkich, którym marzy się kariera pisarza pozycja obowiązkowa.

Afryka na rowerach? Znowu ta Afryka Nowaka? Otóż nie. Welocypedzi to coś innego. Welocypedzi to Welocypedzi. Zapraszam do Bardzo Osobistej Recenzji książki Afryka. Przekrój podłużny Macieja Czaplińskiego.

Tak się złożyło, że w końcu roku 2009 w Egipcie znalazły się aż dwie polskie rowerowe wyprawy. Pierwsi byli właśnie Welocypedzi. Afryka Nowaka, która wystartowała z Libii, była kilka miesięcy za nimi. Nieśmiało też nadmieniam, że przez czas jakiś pomiędzy nimi – goniąc Welocypedów, a uciekając przed Nowakami – pedałowałem ja.

O Macieju „Czapli” Czaplińskim i Welocypedach usłyszałem już jakoś w 2008, kiedy trafiłem na ich prelekcje z wycieczek rowerowych do Ziemi Świętej, i potem do Maroka. Nie przekonali mnie. Kierunki – ciekawe, i owszem, ale ich stosunek do egzotyki i tubylców odebrałem jako niestosowny i pełen wyższości.

– O, Boże, co za bufony – pomyślałem wtedy. I nie będę ukrywał – jakoś się do nich uprzedziłem. Może i dlatego, że już od roku 2004, kiedy to podczas włóczęgi po pustyniach Egiptu spotkałem w oazie Kharga grupę Olendrów na rowerach, sam przymierzałem się do takiej wycieczki po Afryce. No, może nie po całej Afryce, ale miałem nadzieję dotrzeć, jak Staś i Nel, do Omdurmanu, miasta Mahdiego. Niestety, trasa, którą początkowo zakładałem, wzdłuż wybrzeża z zahaczeniem o Trójkąt Halayb, okazała się trudna w przygotowaniu (przepustki, pozwolenia, etc.), a potem z różnych powodów wyjazd ten musiałem odkładać o kolejne lata.

Tymczasem już na początku roku 2009 z pewnym niepokojem usłyszałem, że Welocypedzi wybierają się właśnie tam, do tej prawdziwej Afryki. O, cholera, ukradli mi pomysł – pomyślałem, mając jeszcze nadzieję, że im się nie uda.

Welocypedowy wyjazd zapowiadał się na potężne przedsięwzięcie (o sztafecie Afryka Nowaka usłyszałem dopiero później). Lista sponsorów budziła niechęć pomieszaną z zazdrością. Jednocześnie skłaniała do komentarzy, że to jakiś wyścig Paryż-Dakar, a nie romantyczna afrykańska przygoda.

No i ta formuła wyjazdu. W trasę miał jechać cały peleton. Tak przynajmniej się zapowiadało. A zapisy na wyprawę nasuwały skojarzenia z komercyjnymi wycieczkami pod Everest. Ostatecznie, zapowiadany peleton skurczył się do rozsądnych w miarę rozmiarów – ośmiu osób.

A 1 listopada 2009 wyprawa Welocypedów do Afryki stała się faktem. Zmodyfikowałem więc plany, przyspieszyłem co mogłem, ale najbliższym możliwym dla mnie terminem wylotu była połowa grudnia. Do tego czasu nie pozostało mi nic innego, jak śledzenie bloga Welocypedów.

Blog, jak się okazuje, pisany na telefonie (szacun!) przez jednego z głównych filarów Welocypedów i współpomysłodawcę przedsięwzięcia, niejakiego Arona, był wprawdzie bardzo autentyczny, ale wyłaniał się z niego zgodny z moimi przewidywaniami obraz klasycznych białasów na wycieczce w egzotycznym kraju. Konflikty w grupie, kłopoty z tubylcami, do tego namolna egipska policja…

– Ha, ja wiedziałem że tak będzie – obserwowałem to wszystko ze złośliwą satysfakcją (jak Enzo w Wielkim Błękicie zawody nurkowe). Miałem wtedy jeszcze nadzieję, że cała wyprawa skończy się jeszcze w Egipcie, bo przecież w tym tempie oni pewnie nawet nie zdążą na prom z Asuanu do Wadi Halfa. W najgorszym razie dogonię ich gdzieś w Sudanie.

Nie doceniałem jednak determinacji przeciwnika. Kiedy 13 grudnia 2009 roku wsiadałem z rowerem w samolot do Egiptu, Welocypedzi dojeżdżali już do Chartumu…

* * * * *

Z tym większą ciekawością zabrałem się (z dużym opóźnieniem) za lekturę książki Afryka. Przekrój podłużny z welocypedowej wyprawy. Książkę pisał Czapla.

Nie znalazłem w niej za dużo opisów tych początkowych konfliktów wewnętrznych i zewnętrznych, które pamiętałem z bloga. Trudno powiedzieć, na ile to po prostu inny, niż aronowy punkt widzenia, a na ile zabieg piarowy… Być może na początku historia traci przez to na dynamice, na szczęście z rozdziału na rozdział Czapla się rozkręca.

Wyruszają z Egiptu w osiem osób, ale potem jest jak w tej historyjce o (nomen omen) Murzynkach w powieści Agaty Christie. W Etiopii z całego peletonu zostają tylko cztery, a następnie już tylko trzy osoby. I do tego tylko Czapla jest prawdziwym Welocypedem, bo pozostała dwójka, to przecież najemnicy z poza Klubu.

Ale to zmniejszenie się stanu osobowego wychodzi wyprawie na dobre. I samym uczestnikom również. Wreszcie mniej zajmują się sobą, a coraz bardziej interesują się tym, co widzą wokół siebie. Bo panowie nie tylko patrzą na liczniki, ale też starają się jak najwięcej z tej wyprawy wynieść. Z korzyścią dla siebie, dla książki i czytelników.

I z białasów nasi bohaterowie niepostrzeżenie zmieniają się w Wielkich Podróżników.

Nie wchodząc w szczegóły, zdradzę tylko, że ostatecznie rowerowi Trzej Muszkieterowie – Czapla, Mario i Rysio – po prawie dziewięciu miesiącach i przejechaniu 13 tysięcy kilometrów znaleźli się na Przylądku Igielnym, na południowym krańcu Afryki.

Kapuściński to może nie jest. Styl jest miejscami nierówny – czasem bywa nieco nieporadny, czasem znów całkiem dojrzały, ale czyta się to naprawdę nieźle. To żywa, autentyczna i bez zadęcia podana relacja z naprawdę fajnej, powiedziałbym nawet, wyjątkowej wyprawy. Bo wychodzi na to, że to Welocypedzi byli pierwszymi po Kazimierzu Nowaku Polakami, którzy przejechali na rowerach z Kairu do Kapsztadu. A i sposób w jaki to zrobili, wydaje mi się być bliżej oryginalnej idei Kazimierza Nowaka, niż w przypadku powszechnie znanej sztafety Afryka Nowaka.

Lato to czas kryminałów. Wiadomo, że mistrzami tego gatunku są Skandynawowie. Bardzo cieszę się, że ostatnio Polska nie zostaje w tej dziedzinie z tyłu. Na rynku pojawia się coraz więcej rodzimych produkcji. Jedną z nich jest powieść “Limeryki zbrodni” Janusza Miki

W belgijskim miasteczku w Brugii zamordowany zostaje starszy pan. Wkrótce w podobny sposób ginie inny staruszek – tym razem w Polsce. Przy obu panach znaleziono kartki z limerykami. Oba morderstwa nie mają tła rabunkowego, a wyglądają na likwidację. Tym bardziej, że obaj panowie mają wspólną mroczną przeszłość. Powodów, dla których owi panowie mogli zginąć jest mnóstwo. Osób, które mogłyby chcieć ich śmierci – równie wiele. Jak spośród tylu podejrzanych wytypować sprawcę? Zadanie to przypadnie policji i jednemu sprytnemu dziennikarzowi – Kornelowi Rączemu. Pan Kornel, oprócz rozwiązywania zagadki morderstwa, ma też do wyjaśnienia kilka spraw rodzinnych. Czy uda mu się pogodzić te dwie sprawy? Czy znajdzie zabójcę?

Muszę przyznać, że mam dość mieszane uczucia, co do książki. Jest dość cienka, a jej pierwsza połowa to skomplikowane zawiązywanie akcji. Poznajemy mnóstwo postaci wraz z ich otoczeniem, każda z nich ma mieć znaczenie w śledztwie. Początkowo dość trudno się w nich połapać. Kiedy w połowie książki akcja w końcu rusza z miejsca, robi się bardzo ciekawie. Wydarzenia pędzą, aż do rozczarowującego zakończenia. Wygląda to tak, jakby autor nie miał pomysłu na wybrnięcie ze swojej własnej intrygi. Do tego zmiana podejrzanego przeprowadzona jest dość hmm.. topornie. Taka ilość rozpoczętych wątków i postaci byłaby lepsza przy dłuższym tekście. Rozumiem, że Janusz Mika chciał zbudować swoją powieść na wzór limeryka, jednak ten zabieg również do mnie nie trafił. Trudno mi również zrozumieć tak ogromną niechęć do komunistów, jaką w “Limerykach..” prezentują stosunkowo młodzi bohaterowie. Samo zakończenie jest nieprawdopodobne i wydumane.

Teraz plusy – bardzo podobał mi się język, jakim napisane są “Limeryki zbrodni“. Myślę, że tę powieść warto przeczytać nawet dla tego języka. To wielka odmiana po zalewie kiepskich pod tym względem książek. Bohaterowie mówią w ładny sposób i trzeba też przyznać, że wszyscy słuchają również dobrej muzyki. W tekście czuje się ogromną miłość autora do krakowskiej Krowodrzy. Podoba mi się sposób, w jaki autor nakreślił tę dzielnicę. I to wszystko razem tworzy bardzo estetyczną i sympatyczną całość.

Czy warto czytać “Limeryki zbrodni”? Myślę, że to świetna powieść na plażę i do pociągu. Lektura jest lekka i przyjemna, momentami zabawna. Nie widzę tu jednak zapowiadanego na okładce intelektualnego wyzwania. Jeśli jednak oczekujemy kryminalnej rozrywki – to jest to odpowiedni wybór.