Wybór dramatów

Oryginalność oraz bezkompromisowość, sprzeciw wobec komercjalizacji i utowarowieniu sztuki, a także niezwykle celne diagnozy historiozoficzne sprawiły, że dramaty Stanisława Ignacego Witkiewicza należą do najwybitniejszych osiągnięć literatury awangardowej XX wieku. To w sztukach opartych na wyznacznikach Czystej Formy oraz czerpiących z krytycznego potencjału groteski i absurdu Witkacy widział szansę na osiągnięcie metafizycznego, katarktycznego przeżycia.

We Wstępie do Wyboru dramatów Jan Błoński pisze, że twórczość Witkiewicza zbija czytelnika z tropu, rozbawia go i przeraża na przemian, wytrącając w rozpasaną farsę i bezlitosną tragedię. Mistyfikuje go żartami, aby wkrótce - z pełną powagą - obwieszczać prawa rządzące przeznaczeniem ludzkości. Nie ulega wątpliwości, że dramaty autora Szewców należą do najambitniejszych i najszerzej zakrojonych projektów twórczych międzywojnia.

Jeśli pominąć juwenilia i utwory zniszczone przez autora, na dorobek dramaturgiczny Witkacego składa się dwadzieścia jeden dzieł, z których niemal wszystkie powstały w latach 1918-1925. W niniejszym wyborze Czytelnicy znajdą utwory takie jak: Nowe wyzwolenie (1920), W małym dworku (1921), Mątwa (1922) Janulka, córka Fizdejki (1923) Matka (1925) oraz Szewcy (1934). Znakomity Wstęp Jana Błońskiego stanowi z kolei wieloaspektowy przewodnik po najciekawszych i najbardziej zawiłych motywach dramatów Witkacego.

Książka ukazuje się w cyklu Wzorcowe tomy BN na stulecie serii.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury.

Stanisław Ignacy Witkiewicz

Stanisław Ignacy Witkiewicz, ps. Witkacy (1885-1939) - pisarz, dramaturg, teoretyk sztuki, malarz i fotografik. Syn Stanisława Witkiewicza. Urodził się w Warszawie. Dzieciństwo spędził w Zakopanem, gdzie Witkiewiczowie przenieśli się w 1890 roku. Ojciec sam zadbał o edukację syna - organizował mu prywatne lekcje z cenionymi naukowcami i artystami. Witkacy zdał eksternistycznie maturę we Lwowie, potem studiował na krakowskiej ASP. Po wybuchu I wojny światowej znalazł się w Petersburgu. Ukończył tamtejszą szkołę wojskową i wyruszył na front. Do Polski wrócił w 1918 roku. W tym czasie następuje rozkwit jego twórczości. Bierze udział w wystawach formistów, pisze dramaty, rozprawy teoretyczne, reportaże i pracuje nad powieściami. Pożegnanie jesieni ukazuje się w 1927 roku. W 1934 roku publikuje Szewców, jedną ze swych głośniejszych sztuk teatralnych. We wrześniu 1939 roku próbuje zaciągnąć się do wojska, potem opuszcza Warszawę i wraz z innymi uchodźcami wyrusza na Wschód. Na wieść o agresji Związku Radzieckiego na Polskę popełnia samobójstwo.

Jan Błoński

Jan Błoński (1931-2009) - krytyk literacki, historyk literatury, tłumacz, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, jeden z najwybitniejszych polskich humanistów XX wieku. Debiutował w 1955 roku tomem Gałczyński 1945-1953, niemal od razu zyskując sławę wpływowego i wszechstronnego krytyka. Wydał ponad dwadzieścia książek poświęconych m.in. twórczości Witolda Gombrowicza, Stanisława Ignacego Witkiewicza, Sławomira Mrożka oraz Czesława Miłosza, a także pisarstwu wielkich klasyków literatury europejskiej (np. Marcela Prousta i Samuela Becketta). Autor opublikowanego w 1987 roku eseju Biedni Polacy patrzą na getto, który zainicjował dyskusję o moralnej odpowiedzialności Polaków w obliczu holokaustu. Współpracował m.in. z "Życiem Literackim", "Nową Kulturą", "Twórczością", "Dialogiem", "Tygodnikiem Powszechnym" oraz "Tekstami". Przełożył z języka francuskiego dzieła teoretycznoliterackie Jeana Geneta oraz Rolanda Barthesa. Laureat Nagrody im. Kazimierza Wyki (1981), Krakowskiej Książki Miesiąca (1995) i Nagrody im. ks. Stanisława Musiała (pośmiertnie, 2009). W 2007 roku otrzymał Złoty Medal "Zasłużony Kulturze Gloria Artis".