Endokrynologia ciąży Błażej Męczkalski

Dostępność produktu

Produkt nie został jeszcze oceniony pod kątem ułatwień dostępu lub nie podano żadnych informacji o ułatwieniach dostępu lub są one niewystarczające. Prawdopodobnie Wydawca/Dostawca jeszcze nie umożliwił dokonania walidacji produktu lub nie przekazał odpowiednich informacji na temat jego dostępności.

Spis treści książki

Wykaz skrótów XX Przedmowa XXV Fizjologia wydzielania wewnętrznego w ciąży 1 1. Wpływ chorób endokrynologicznych na płodność kobiety - Błażej Męczekalski, Adam Czyżyk, Agnieszka Podfigurna-Stopa, Krzysztof Katulski, Marzena Maciejewska-Jeske 3 1.1 Wpływ chorób podwzgórza i przysadki na płodność 3 1.1.1 Zaburzenia czynnościowe 3 1.1.2 Zaburzenia o podłożu psychicznym 3 1.2 Wpływ chorób tarczycy na płodność 5 1.2.1 Niedoczynność tarczycy 5 1.2.2 Nadczynność tarczycy 6 1.2.3 Choroby autoimmunologiczne tarczycy a płodność 7 1.3 Wpływ zaburzeń równowagi wapniowo-fosforanowej na płodność 8 1.4 Nadczynność kory nadnerczy 8 1.4.1 Definicje 8 1.4.2 Płodność 8 1.5 Niedoczynność kory nadnerczy 9 1.5.1 Definicje 9 1.5.2 Płodność 9 1.6 Pierwotny hiperaldosteronizm 10 1.6.1 Definicje 10 1.6.2 Płodność 10 1.7 Wpływ chorób jajników na płodność 10 1.7.1 Dysgenezje gonad 10 1.7.2 Zespół policystycznych jajników 13 1.8 Wpływ wrodzonego przerostu nadnerczy na płodność 15 1.8.1 Płodność u kobiet z klasycznym wrodzonym przerostem nadnerczy 16 1.8.2 Płodność u kobiet z nieklasycznym wrodzonym przerostem nadnerczy 16 2. Zmiany hormonalne w organizmie matki - przejście od cyklu miesiączkowego do ciąży 19 2.1 Podwzgórze i przysadka w ciąży - Przemysław Biliński, Agnieszka Podfigurna-Stopa, Błażej Męczekalski 19 2.1.1 Podwzgórze 19 2.1.2 Przysadka 20 2.1.3 Charakterystyka regulacji podwzgórzowo-przysadkowej w ciąży 21 2.2 Funkcja jajników - Błażej Męczekalski, Dariusz Szpurek, Agnieszka Podfigurna-Stopa 25 2.2.1 Hormony steroidowe 25 2.2.2 Hormony peptydowe 37 2.3 Fizjologia tarczycy - Roman Smolarczyk 40 2.3.1. Synteza i wydzielanie hormonów tarczycy . . . . . . . . . . . . 40 2.3.2. Transport oraz metabolizm hormonów tarczycy . . . . . . . . . . 42 2.3.3. Działanie hormonów tarczycy w tkankach obwodowych . . . . . . . 42 2.3.4. Regulacja wydzielania hormonów tarczycy . . . . . . . . . . . . 43 2.3.5. Zmiany w fizjologii tarczycy w ciąży . . . . . . . . . . . . . . 44 2.3.6. Fizjologia tarczycy płodu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45 2.4. Nadnercza - Błażej Męczekalski, Krzysztof Katulski, AgnieszkaPodfigurna-Stopa, Adam Czyżyk . . . . . . . . . . . . . . . . . 46 2.4.1. Anatomia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46 2.4.2. Fizjologia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47 2.4.3. Oś podwzgórze-przysadka-nadnercza . . . . . . . . . . . . . 48 2.4.4. Glikokortykosteroidy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 2.4.5. Mineralokortykosteroidy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53 2.4.6. Androgeny nadnerczowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54 2.4.7. Rdzeń nadnerczy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55 2.5. Homeostaza glukozy w ciąży - Ewa Wender-Ożegowska . . . . . . . . 59 2.5.1. Główne uwagi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59 2.5.2. Adaptacja organizmu kobiety do ciąży . . . . . . . . . . . . . 59 2.5.3. Gospodarka węglowodanowa w ciąży . . . . . . . . . . . . . 60 2.6. Homeostaza wapniowo-fosforanowa - Błażej Męczekalski, Adam Czyżyk,Roman Lorenc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68 2.6.1. Gospodarka wapniowa i metabolizm kostny podczas ciąży i połogu . . 68 2.6.2. Zmiany w gospodarce wapniowo-fosforanowej w ciąży . . . . . . . 70 2.6.3. Zmiany w gospodarce wapniowo-fosforanowej podczas laktacji . . . . 75 3. Funkcja endokrynna ciałka żółtego - Krzysztof Czajkowski . . . . . . . . . . . 79 3.1. Czynność ciałka żółtego w cyklu miesiączkowym . . . . . . . . . . . . . 79 3.2. Ciałko żółte ciążowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81 3.3. Niedomoga lutealna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82 3.4. Czynność ciałka żółtego w technikach wspomaganego rozrodu . . . . . . . 82 4. Endokr ynologia płodu - Krzysztof Czajkowski . . . . . . . . . . . . . . . . 84 4.1. Rozwój i czynność podwzgórza i przysadki . . . . . . . . . . . . . . . 84 4.2. Rozwój i czynność gonad płodu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84 4.3. Rozwój i czynność tarczycy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90 4.3.1. Nieprawidłowa czynność tarczycy płodu . . . . . . . . . . . . . 92 4.3.2. Wpływ hormonów tarczycy na ośrodkowy układ nerwowy płodu . . . 94 4.3.3. Wpływ wybranych leków na funkcję tarczycy płodu . . . . . . . . 96 4.4. Rozwój i czynność przytarczyc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97 4.4.1. Wrodzone i nabyte zaburzenia przytarczyc . . . . . . . . . . . . 98 4.4.2. Wpływ wybranych leków na czynność przytarczyc płodu . . . . . . 100 4.5. Rozwój i czynność nadnerczy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 4.5.1. Kora nadnerczy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101 4.5.2. Rdzeń nadnerczy płodu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104 5. Jednostka matczyno-łożyskowo-płodowa - Leszek Pawelczyk, Agnieszka Mitkowska . 110 5.1. Okres wczesnej ciąży . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110 5.2. Okres pełnej aktywności łożyska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111 5.2.1. Synteza gestagenów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111 5.2.2. Synteza estrogenów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113 5.2.3. Steroidogeneza nadnerczowa płodu . . . . . . . . . . . . . . 115 5.3. Czynność jednostki matczyno-łożyskowo-płodowej a poród . . . . . . . . . 116 6 Funkcja endokrynna błon płodowych i doczesnej - Błażej Męczekalski, Adam Czyżyk, Agnieszka Podfigurna-Stopa 121 6.1 Hormony peptydowe błon płodowych i doczesnej 121 6.2 Hormony podobne do hormonów podwzgórzowych 122 6.2.1 Kortykoliberyna 122 6.2.2 Urokortyny 123 6.2.3 Neuropeptyd Y 124 6.2.4 Łożyskowa gonadoliberyna 125 6.2.5 Łożyskowa tyreoliberyna 125 6.3 Hormony podobne do hormonów przysadkowych 125 6.3.1 Ludzka gonadotropina kosmówkowa 125 6.3.2 Łożyskowy hormon wzrostu 127 6.3.3 Łożyskowa adrenokortykotropina 127 6.3.4 Ludzki laktogen łożyskowy 127 6.3.5 Oksytocyna 128 6.3.6 Peptydy opioidowe 128 6.4 Czynniki wzrostu 129 6.4.1 Inhibiny 129 6.4.2 Aktywiny 129 6.5 Inne łożyskowe hormony peptydowe 130 6.5.1 Osoczowe białko ciążowe 130 6.5.2 Glikoproteina ß1 specyficzna dla ciąży 130 6.6 Doczesnowe hormony peptydowe 130 6.6.1 Prolaktyna 130 6.6.2 Relaksyna 131 6.6.3 Prorenina 132 6.6.4 Białko łożyskowe 5 132 7. Endokrynne uwarunkowania porodu - Grzegorz H. Bręborowi 135 7.1 Czynność skurczowa mięśnia macicy w czasie ciąży 135 7.2 Steroidy 136 7.3 Tlenek azotu 138 7.4 Hormon uwalniający kortykotropinę 138 7.5 Białka surfaktantu 139 7.6 Prostaglandyny 140 7.7 Oksytocyna 142 7.8 Udział mediatorów zapalenia w inicjacji porodu 142 8. Endokrynologia połogu i laktacji - Magdalena Kłudka-Sternik, Tomasz Paszkowski 144 8.1 Czynniki endokrynne wpływające na laktację 144 8.2 Dysfunkcja przysadki - zespół Sheehana 145 8.3 Prolaktyna - stężenie w surowicy krwi w okresie ciąży i połogu 145 8.3.1 Depresja poporodowa 146 8.4 Oksytocyna 147 8.5 Beta-endorfiny, ludzka gonadotropina kosmówkowa, kortyzol - stężeniew surowicy krwi w ciąży i połogu 147 8.6 Estrogeny i progesteron - zmiany stężenia w surowicy krwi w ciąży i połogu 147 8.7 Hormony tarczycy 148 8.8 Laktacja a seksualność kobiety 148 8.8.1 Oś podwzgórze-przysadka-jajnik 148 8.8.2 Stężenie LH i FSH w okresie laktacji i połogu 149 8.9 Płodność w okresie laktacji 150 8.10 Inhibiny - udział w procesie laktacji 150 8.11 Odpowiedź immunologiczna w okresie połogu i laktacji 151 8.12 Laktacja - kolejne etapy 152 8.12.1 Zmiany w składzie mleka 153 Endokrynologia kliniczna w ciąży i połogu 155 9. Choroby podwzgórza i przysadki mózgowej u kobiet w ciąży - Stanisław Radowicki, Agnieszka Podfigurna-Stopa, Krzysztof Katulski, Błażej Męczekalski 157 9.1 Podwzgórze 157 9.1.1 Zaburzenia czynnościowe i o podłożu psychicznym 157 9.1.2 Zaburzenia o podłożu organicznym 160 9.2 Przysadka mózgowa 161 9.2.1 Hiperprolaktynemia i gruczolaki przysadki produkujące prolaktynę (prolactinoma) w ciąży 161 9.2.2 Choroba Cushinga w ciąży 163 9.2.3 Akromegalia w ciąży 165 9.2.4 Zespół Sheehana 166 9.2.5 Moczówka prosta w ciąży 167 9.2.6 Limfocytarne zapalenie przysadki 168 10. Choroby tarczycy w ciąży - Roman Smolarczyk 171 10.1 Niedoczynność tarczycy 171 10.1.1 Niedoczynność tarczycy w ciąży 171 10.1.2 Wrodzona niedoczynność tarczycy 178 10.2 Nadczynność tarczycy 181 10.2.1 Nadczynność tarczycy w ciąży 181 10.2.2 Płodowa nadczynność tarczycy 191 10.2.3 Noworodkowa nadczynność tarczycy 192 10.2.4 Noworodkowa niedoczynność tarczycy wywołana leczeniem tyreostatykami 192 10.2.5 Noworodkowa centralna niedoczynność tarczycy 192 10.2.6 Poporodowe zapalenie tarczycy 193 10.3 Nowotwory tarczycy podczas ciąży 196 10.3.1 Etiopatogeneza i epidemiologia 196 10.3.2 Obraz kliniczny i przebieg naturalny 197 10.3.3 Rozpoznawanie 197 10.3.4 Leczenie 198 10.3.5 Profilaktyka 200 10.3.6 Rokowanie 200 11. Choroby nadnerczy u kobiet w ciąży - Błażej Męczekalski, Krzysztof Katulski, Marzena Maciejewska-Jeske, Agnieszka Podfigurna-Stopa, Adam Czyżyk 201 11.1 Nadczynność kory nadnerczy w przebiegu ciąży 201 11.1.1 Klasyfikacja 201 11.1.2 Etiopatogeneza i epidemiologia 201 11.1.3 Obraz kliniczny 202 11.1.4 Rozpoznanie 202 11.1.5 Leczenie 203 11.1.6 Konsekwencje 204 11.2 Niedoczynność kory nadnerczy w przebiegu ciąży 204 11.2.1 Etiopatogeneza i epidemiologia 204 11.2.2 Obraz kliniczny 206 11.2.3 Rozpoznanie 206 11.2.4 Leczenie 207 11.2.5 Rokowanie 207 11.3 Pierwotny hiperaldosteronizm w przebiegu ciąży 208 11.3.1 Etiopatogeneza i epidemiologia. 208 11.3.2 Obraz kliniczny 208 11.3.3 Diagnostyka 209 11.3.4 Leczenie 209 11.4 Wrodzony przerost nadnerczy u kobiet w ciąży 210 11.4.1 Wrodzony przerost nadnerczy u kobiet w ciąży z niedoborem 21-?-hydroksylazy 210 11.4.2 Etiopatogeneza i epidemiologia 210 11.4.3 Obraz kliniczny i przebieg naturalny 211 11.4.4 Płodność u kobiet z wrodzonym przerostem nadnerczy 212 11.4.5 Powikłania dla matki i dziecka 212 11.4.6 Diagnostyka 213 11.4.7 Leczenie 214 11.5 Niedobór 11-ß-hydroksylazy 216 11.5.1 Obraz kliniczny 216 11.5.2 Epidemiologia 216 11.5.3 Rozpoznanie 216 11.5.4 Leczenie 216 11.5.5 Monitorowanie 216 11.5.6 Ciąża u pacjentek z niedoborem 11-ß-hydroksylazy 217 11.6 Niedobór dehydrogenazy 3-ß-hydroksysteroidowej 217 11.6.1 Leczenie 217 11.7 Guz chromochłonny nadnerczy w ciąży 218 11.7.1 Etiopatogeneza i epidemiologia 218 11.7.2 Obraz kliniczny i przebieg naturalny 218 11.7.3 Rozpoznanie 219 11.7.4 Różnicowanie 219 11.7.5 Możliwości lecznicze 219 11.8 Rak nadnerczy w ciąży 220 11.8.1 Etiopatogeneza i epidemiologia 220 11.8.2 Obraz kliniczny i przebieg naturalny 220 11.8.3 Rozpoznanie 221 11.8.4 Leczenie 221 11.8.5 Rokowanie 221 11.8.6 Sytuacje szczególne 221 11.9 Incydentaloma nadnerczy w ciąży 222 11.9.1 Etiopatogeneza i epidemiologia 222 11.9.2 Obraz kliniczny i przebieg naturalny 222 11.9.3 Rozpoznanie 222 11.9.4 Leczenie 223 12. Guzy hormonalnie czynne jajników w ciąży - Witold Kędzia, Marek Spaczyński 226 12.1 Nowotwory gonadalne 227 12.1.1 Gyneblastomata 227 12.1.2 Androblastomata 232 12.1.3 Gynandroblastomata - nowotwory gonadalne mieszane i niesklasyfikowane 235 12.1.4 Inne guzy jajnika hormonalnie czynne 235 13. Endokrynologiczne zaburzenia jajników a ciąża - Błażej Męczekalski, Agnieszka Podfigurna-Stopa, Adam Czyżyk, Krzysztof Katulski 237 13.1 Dysgenezja gonad 237 13.1.1 Ciąża u kobiety z zespołem Turnera 238 13.2 Przedwczesne wygasanie czynności jajników 238 13.3 Zespół policystycznych jajników 239 13.3.1 Zaburzenia wczesnego okresu ciąży u chorych z zespołem policystycznych jajników 241 13.3.2 Zespół policystycznych jajników i nawracające wczesne poronienia 243 13.3.3 Zaburzenia obserwowane podczas ciąży u kobiet z zespołem policystycznych jajników 243 13.3.4 Zespół policystycznych jajników a powikłania w okresie porodu 245 13.3.5 Wpływ leczenia metforminą na powikłania w ciąży u chorych z zespołem policystycznych jajników 246 13.4 Podsumowanie 247 14. Cukrzyca a ciąża - Ewa Wender-Ożegowska, Agnieszka Zawiejska, Jacek Brązert 250 14.1 Cukrzyca ciążowa 251 14.1.1 Epidemiologia i czynniki ryzyka 251 14.1.2 Patofizjologia 253 14.1.3 Diagnostyka 254 14.1.4 Czynnik ryzyka powikłań matczynych i płodowych 257 14.1.5 Leczenie 261 14.2 Cukrzyca przedciążowa 264 14.2.1 Planowanie ciąży 265 14.2.2 Matczyna hiperglikemia jako czynnik ryzyka powikłań ciąży 267 14.2.3 Powikłania naczyniowe cukrzycy a ciąża 272 14.2.4 Retinopatia cukrzycowa a ciąża 273 14.2.5 Nefropatia cukrzycowa a ciąża 275 14.2.6 Neuropatia cukrzycowa a ciąża 280 14.2.7 Insulinoterapia w okresie ciąży 281 14.2.8 Nadzór nad ciążą powikłaną cukrzycą 283 14.2.9 Nadzór śródporodowy nad pacjentką chorującą na cukrzycę przedciążową 287 15. Otyłość a ciąża - Ewa Wender-Ożegowska 294 15.1 Definicja otyłości 294 15.2 Epidemiologia otyłości 295 15.3 Zmiany metaboliczne towarzyszące otyłości 296 15.4 Aspekty kliniczne otyłości w okresie ciąży 298 15.5 Powikłania matczyne otyłości 299 15.5.1 Cukrzyca ciążowa 299 15.5.2 Nadciśnienie tętnicze 299 15.5.3 Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa 300 15.6 Powikłania płodowe i noworodkowe otyłości matczynej 301 15.6.1 Wady rozwojowe 301 15.6.2 Poronienia 301 15.6.3 Masa ciała noworodków 302 15.6.4 Śmiertelność okołoporodowa 302 15.6.5 Powikłania odległe 303 15.7 Powikłania okołoporodowe otyłości matczynej 303 15.8 Postępowanie terapeutyczne 304 15.8.1 Planowanie ciąży 304 15.8.2 Zalecenia dietetyczne i aktywność fizyczna 304 15.8.3 Profilaktyka zakrzepowa 305 15.8.4 Profilaktyka stanu przedrzucawkowego 306 15.8.5 Diagnostyka cukrzycy ciążowej 306 15.9 Planowanie porodu 307 15.10 Podsumowanie 309 16. Zaburzenia równowagi wapniowo-fosforanowej - Błażej Męczekalski, Adam Czyżyk, Roman Lorenc 313 16.1 Pierwotna nadczynność przytarczyc 313 16.1.1 Etiopatogeneza i epidemiologia 313 16.1.2 Obraz kliniczny i przebieg naturalny 314 16.1.3 Rozpoznanie 316 16.1.4 Leczenie 318 16.1.5 Profilaktyka 321 16.1.6 Sytuacje szczególne 322 16.2 Niedoczynność przytarczyc 322 16.2.1 Etiopatogeneza i epidemiologia 322 16.2.2 Obraz kliniczny i przebieg naturalny 323 16.2.3 Rozpoznanie 324 16.2.4 Leczenie 325 16.2.5 Sytuacje szczególne 326 16.3 Rzekoma niedoczynność przytarczyc 326 16.3.1 Etiopatogeneza i epidemiologia 326 16.3.2 Obraz kliniczny i przebieg naturalny 327 16.3.3 Rozpoznanie 327 16.3.4 Leczenie i monitorowanie 328 16.4 Rodzinna hiperkalcemia hipokalciuryczna 328 16.5 Osteoporoza związana z ciążą i laktacją 329 16.5.1 Etiopatogeneza i epidemiologia 330 16.5.2 Obraz kliniczny i przebieg naturalny 330 16.5.3 Rozpoznanie 331 16.5.4 Leczenie 333 16.5.5 Profilaktyka i monitorowanie 333 16.5.6 Sytuacje szczególne 333 17. Rozrosty i nowotwory trofoblastu - Ewa Nowak-Markwitz, Marek Spaczyński 336 17.1 Etiopatogeneza 337 17.2 Rozpoznanie 337 17.3 Klasyfikacja 338 17.4 Objawy kliniczne 338 17.5 Badania diagnostyczne 339 17.5.1 Ultrasonografia 339 17.5.2 Rezonans magnetyczny 341 17.5.3 Gonadotropina kosmówkowa 341 17.6 Gonadotropina kosmówkowa w chorobie trofoblastycznej 346 17.7 Leczenie 348 17.7.1 Leczenie chirurgiczne 348 17.7.2 Chemioterapia choroby trofoblastycznej 349 17.7.3 Monitorowanie chorych po leczeniu 351 17.8 Guz miejsca łożyskowego 351 18. Endokrynne aspekty badań prenatalnych - Tomasz Opala, Dorota Rabiega-Gmyrek 355 18.1 Test PAPP-A 355 18.1.1 Osoczowe białko ciążowe 356 18.1.2 Ludzka gonadotropina kosmówkowa 357 18.2 Przesiewowe badania biochemiczne w kierunku trisomii 21 358 18.3 Test potrójny 359 18.3.1 Fetoproteina alfa 360 18.3.2 Wolny estriol 360 18.4 Test zintegrowany 362 18.5 Test poczwórny 362 18.6 Testy przesiewowe dodatkowe 362 18.6.1 Oznaczanie peptydu gonadotropowego w moczu matki 362 19.Leczenie hormonalne w połogu - Ewa Woźniakowska, Tomasz Paszkowski 364 19.1 Farmakologiczne metody hamowania laktacji 364 19.1.1 Bromokryptyna 364 19.1.2 Kabergolina 365 19.1.3 Pergolid 365 19.1.4 Chinagolid 365 19.1.5 Metergolina 365 19.1.6 Lizuryd 365 19.1.7 Objawy niepożądane agonistów dopaminy 366 19.2 Antykoncepcja hormonalna w połogu 366 19.2.1 Minipigułka progestagenna 366 19.3 Bezpieczeństwo stosowania leków hormonalnych podczas laktacji 370 19.3.1 Kategorie leków według FDA 371 19.3.2 Nowy podział leków według FDA 372 20.Hormonalne uwarunkowania poronień - Krzysztof Czajkowski 374 21.Ciąża ektopowa - aspekty hormonalne - Błażej Męczekalski, Adam Czyżyk, Agnieszka Podfigurna-Stopa 385 21.1 Etiopatogeneza 385 21.2 Epidemiologia 386 21.3 Obraz kliniczny 387 21.4 Rozpoznanie 387 21.5 Badania hormonalne 387 21.5.1 ß-hCG 387 21.5.2 Progesteron 388 21.5.3 Inhibina A 388 21.5.4 Naczyniowy czynnik wzrostu śródbłonka 388 21.5.5 Aktywina A 389 21.6 Leczenie 389 22.Hormonalne uwarunkowania porodu przedwczesnego - Grzegorz H. Bręborowicz 391 22.1 Zakażenie 391 22.2 Stres 392 22.3 Steroidy 393 22.4 Hormon uwalniający adrenokortykotropinę 394 22.5 Glikokortykosteroidy 394 22.6 Zaburzenia aktywności oraz zmiany strukturalne substancji czynnych 394 22.7 Rola leków hormonalnych w zapobieganiu i leczeniu porodu przedwczesnego 396 23. Ultrasonograficzna ocena narządów wydzielania wewnętrznego u płodu - Jacek Brązert, Agnieszka Zawiejska, Marek Pietryga 401 23.1 Obrazowanie tarczycy u płodu 401 23.2 Obrazowanie gonad płodu 403 23.3 Obrazowanie nadnerczy płodu 406 24.Wady płodu w chorobach o podłożu endokrynnym - Marek Pietryga, Rafał Iciek, Jacek Brązert 409 24.1 Cukrzyca ciężarnej a wady płodu 409 24.2 Choroby tarczycy u ciężarnej a wady płodu 414 24.3 Choroby nadnerczy u ciężarnej a wady płodu 418 24.4 Otyłość ciężarnej a wady płodu

pokaż cały spis treści

ukryj recenzje