Ginekologia dziecięca i dziewczęca Agnieszka Białka, Romuald Dębski, Alicja Długołęcka

Spis treści książki

Wykaz ważniejszych skrótów użytych w tekście XXIII 1. BADANIE GINEKOLOGICZNE DZIEWCZYNKI Ewa Woźniakowska, Anna Torres, Monika Paszkowska, Tomasz Paszkowski 1 1.1. Badanie ginekologiczne noworodka 2 1.2. Badanie ginekologiczne dziewczynki w okresie przedpokwitaniowym 3 1.2.1. Wywiad 3 1.2.2. Badanie 3 1.3. Badanie ginekologiczne nastolatki 8 1.3.1. Wywiad 9 1.3.2. Badanie 9 Piśmiennictwo 10 2. ULTRASONOGRAFIA W GINEKOLOGII DZIECIĘCEJ I DZIEWCZĘCEJ Romuald Dębski 11 2.1. Narzędzia i techniki badania USG u dzieci i u dziewcząt 11 2.2. Rozwój narządu rodnego dziewczynek 14 2.3. Ultrasonografia jako narzędzie diagnostyki 19 2.3.1. Diagnostyka przyczyn dolegliwości bólowych 19 2.3.2. Ocena zmian strukturalnych narządu rodnego 25 2.3.3. Diagnostyka przedwczesnego i opóźnionego pokwitania i innych zaburzeń 29 3. BADANIA CYTOLOGICZNE I KOLPOSKOPOWE U NASTOLATEK Anna Kluz-Kowal 33 3.1. Badanie cytologiczne 33 3.1.1. Rozwój metod cytologicznych 33 3.1.2. Ocena cytologiczna 34 3.1.3. Skrining cytologiczny w ginekologii dziecięcej i dziewczęcej 37 3.2. Badanie kolposkopowe 38 3.2.1. Obrazy kolposkopowe 40 3.3. Pacjentki wykorzystane seksualnie 46 Piśmiennictwo 46 4. PRAWIDŁOWE DOJRZEWANIE PŁCIOWE DZIEWCZĄT Agnieszka Zachurzok 49 4.1. Zmiany somatyczne 49 4.2. Zmiany w układzie rozrodczym 52 4.3. Zmiany hormonalne 53 4.3.1. Zwiększenie wydzielania steroidów nadnerczowych w okresie okołopokwitaniowym (adrenarche) 53 4.3.2. Uczynnienie osi podwzgórze-przysadka-jajnik (gonadarche) 53 Piśmiennictwo 56 5. ZABURZENIA DOJRZEWANIA PŁCIOWEGO U DZIEWCZĄT. PRZEDWCZESNE DOJRZEWANIE - DIAGNOSTYKA, POSTĘPOWANIE Aleksandra Januszek-Trzciąkowska 59 5.1. Objawy przedwczesnego dojrzewania 59 5.2. Podział przedwczesnego dojrzewania 60 5.2.1. Przedwczesne dojrzewanie GnRH-zależne (prawdziwe, centralne) 60 5.2.2. Przedwczesne dojrzewanie płciowe na tle zmian organicznych w ośrodkowym układzie nerwowym 61 5.2.3. Przedwczesne dojrzewanie GnRH-niezależne (obwodowe) 61 5.2.4. Warianty rozwoju płciowego 64 5.3. Rozpoznanie przedwczesnego dojrzewania 65 5.3.1. Badania diagnostyczne 65 5.4. Leczenie 66 5.5. Rokowanie w PD GnRH-zależnym 66 6. ZABURZENIA DOJRZEWANIA PŁCIOWEGO U DZIEWCZĄT. OPÓŹNIONE DOJRZEWANIE - DIAGNOSTYKA, POSTĘPOWANIE Ewa Małecka-Tendera 69 6.1. Epidemiologia 69 6.2. Hipogonadyzm hipogonadotropowy 70 6.2.1. Zespoły uwarunkowane genetycznie 70 6.2.2. Przyczyny organiczne 71 6.3. Hipogonadyzm hipergonadotropowy 71 6.3.1. Zespoły genetycznie uwarunkowane 72 6.3.2. Przyczyny organiczne 72 6.4. Obraz kliniczny 72 6.5. Rozpoznanie 73 6.6. Badania diagnostyczne 73 6.7. Różnicowanie 74 6.8. Leczenie 75 6.9. Rokowanie 76 Piśmiennictwo 76 7. ZESPÓŁ TURNERA - OKRES DZIECIĘCY, DOJRZEWANIA, DOJRZAŁOŚCI PŁCIOWEJ Aneta Gawlik 79 7.1. Rozpoznanie ZT: od fenotypu do genotypu 79 7.1.1. Definicja rozpoznania zespołu Turnera 79 7.1.2. Kariotyp ZT 81 7.1.3. Fenotyp ZT 82 7.2. Zaburzenia wzrastania i wady układu kostnego w ZT 83 7.2.1. Spontaniczne wzrastanie 83 7.2.2. Terapia hormonalna poprawiająca wzrost końcowy 84 7.2.3. Wady kostne 84 7.3. Dojrzewanie w ZT 85 7.3.1. Zaburzenia dojrzewania 85 7.3.2. Zasady hormonalnej terapii zastępczej 85 7.4. Inne problemy zdrowotne związane z zespołem Turnera 87 7.4.1. Wady układu krążenia 87 7.4.2. Choroby z autoagresji 88 7.4.3. Zaburzenia narządu słuchu 88 7.4.4. Układ moczowy 89 7.4.5. Profil intelektualny/psychologiczny 89 Piśmiennictwo 91 8. ZABURZENIA RÓŻNICOWANIA PŁCI Aneta Gawlik, Grzegorz Kudela, Tomasz Koszutski 95 8.1. Genetyczna kontrola różnicowania płci 96 8.2. Kiedy podejrzewać ZRP? 98 8.3. Ocena kliniczna pacjenta z podejrzeniem ZRP 98 8.4. Badania dodatkowe u pacjenta z podejrzeniem ZRP 100 8.4.1. Badania laboratoryjne 100 8.4.2. Badania obrazowe i histologiczne 102 8.5. Tożsamość płciowa w ZRP 102 8.6. Wskazania do gonadektomii w ZRP 103 Piśmiennictwo 104 9. PIERWOTNY I WTÓRNY BRAK MIESIĄCZKI Agnieszka Drosdzol-Cop, Agata Sidło-Stawowy, Dominika Sajdak 107 9.1. Prawidłowy cykl miesiączkowy u dziewcząt 107 9.2. Zaburzenia miesiączkowania u dziewcząt - terminologia 108 9.3. Pierwotny brak miesiączki 109 9.4. Wtórny brak miesiączki 110 9.5. Przyczyny braku miesiączki u dziewcząt 112 9.5.1. Zaburzenia anatomiczne 112 9.5.2. Hipogonadyzm pierwotny 113 9.5.3. Przyczyny podwzgórzowe 114 9.5.4. Przyczyny przysadkowe 116 9.5.5. Zaburzenia funkcji innych gruczołów dokrewnych 117 9.5.6. Zaburzenia wieloczynnikowe 119 9.5.7. Wtórny brak miesiączki spowodowany stosowaniem leków 121 Piśmiennictwo 121 10. KRWAWIENIA MŁODOCIANYCH Agnieszka Drosdzol-Cop 123 10.1. Cykl miesiączkowy u dziewcząt 123 10.2. Krwawienia młodocianych - definicja, epidemiologia, etiologia 123 10.3. Diagnostyka różnicowa 125 10.4. Diagnostyka krwawień młodocianych 126 10.4.1. Wywiad kliniczny 126 10.4.2. Badanie fizykalne ogólne 127 10.4.3. Badanie ginekologiczne 127 10.4.4. Badania laboratoryjne 128 10.5. Leczenie 129 10.5.1. AUB o łagodnym nasileniu 129 10.5.2. AUB o umiarkowanym nasileniu 129 10.5.3. AUB o ciężkim nasileniu 131 Piśmiennictwo 134 11. BOLESNE MIESIĄCZKOWANIE Agnieszka Drosdzol-Cop 135 11.1. Epidemiologia, symptomatologia 135 11.2. Pierwotne bolesne miesiączkowanie 136 11.3. Wtórne bolesne miesiączkowanie 137 11.3.1. Endometrioza u dziewcząt 137 11.3.2. Wrodzone wady narządów płciowych 138 11.3.3. Zmiany w przydatkach 138 11.4. Diagnostyka 138 11.5. Leczenie pierwotnego bolesnego miesiączkowania 140 11.5.1. Niesterydowe leki przeciwzapalne 140 11.5.2. Dwuskładnikowa antykoncepcja hormonalna 141 11.5.3. Leczenie wspomagające i alternatywne 141 11.6. Leczenie wtórnego bolesnego miesiączkowania 142 11.7. PMS i PMDD u dziewcząt 142 11.7.1. PMS i PMDD - diagnostyka, rozpoznanie, leczenie 143 Piśmiennictwo 145 12. ZESPÓŁ POLICYSTYCZNYCH JAJNIKÓW U NASTOLATEK - DIAGNOSTYKA, POSTĘPOWANIE Agnieszka Skrzypulec-Frankel 147 12.1. Definicja 147 12.2. Etiologia 147 12.3. Rozpoznanie 149 12.3.1. Obraz ultrasonograficzny jajników jako kryterium diagnostyczne 149 12.3.2. Hiperandrogenizm i hiperandrogenemia 150 12.3.3. Insulina a hirsutyzm 151 12.4. Zaburzenia metaboliczne u dziewcząt z zespołem policystycznych jajników . 151 12.5. Prewencja i leczenie 151 12.5.1. Modyfikacja stylu życia jako podstawowe działanie prewencyjne 152 12.5.2. Leczenie farmakologiczne 152 12.5.3. Witamina D 153 Piśmiennictwo 153 13. WRODZONY PRZEROST NADNERCZY Barbara Kalina-Faska 155 13.1. Wrodzony przerost nadnerczy z niedoboru 21-hydroksylazy (WPN-21OH) 155 13.1.1. Patofizjologia 155 13.1.2. Postać klasyczna WPN-21OH - objawy i leczenie 156 13.1.3. Postać nieklasyczna WPN-21OH - objawy i leczenie 160 13.1.4. Diagnostyka WPN-21OH 160 13.1.5. Leczenie w okresie ciąży 161 13.1.6. Leczenie w okresie prenatalnym 161 13.2. Wrodzony przerost nadnerczy z niedoboru dehydrogenazy 3? hydroksykortykosteroidowej (WPN-HSD 3) 161 13.2.1. Patofizjologia 161 13.2.2. Objawy i leczenie 161 13.2.3. Rozpoznanie 162 13.3. Wrodzony przerost nadnerczy z niedoboru 11?-hydroksylazy (WPN-11?OH) 162 13.3.1. Patofizjologia 162 13.3.2. Objawy i leczenie 162 13.3.3. Diagnostyka 163 13.4. Pozostałe postacie wrodzonego przerostu nadnerczy 163 14. HIPERPROLAKTYNEMIA U DZIEWCZĄT Robert Krysiak 165 14.1. Przyczyny 165 14.1.1. Czynniki fizjologiczne 165 14.1.2. Schorzenia rozrostowe 165 14.1.3. Niedoczynność tarczycy 167 14.1.4. Hiperprolaktynemia polekowa 167 14.1.5. Hiperprolaktynemia pourazowa 168 14.1.6. Hiperprolaktynemia po radioterapii 168 14.1.7. Niewydolność nerek 169 14.1.8. Pozostałe przyczyny hiperprolaktynemii 169 14.1.9. Makroprolaktynemia 170 14.1.10. Hiperprolaktynemia idiopatyczna 170 14.2. Obraz kliniczny 171 14.3. Diagnostyka 173 14.4. Leczenie 176 Piśmiennictwo 178 15. ZABURZENIA ODŻYWIANIA U NASTOLATEK Małgorzata Janas-Kozik, Ireneusz Jelonek 183 15.1. Adolescencja a zaburzenia odżywiania 184 15.2. Klasyczne formy zaburzeń odżywiania u nastolatek 186 15.2.1. Jadłowstręt psychiczny 186 15.2.2 Bulimia psychiczna 190 15.2.3. Czynniki odpowiedzialne za wystąpienie bulimii psychicznej 192 15.3. Inne zaburzenia odżywiania się wymienione w DSM-5 194 15.3.1. Zaburzenie z napadami objadania się 194 15.3.2. Pica (spaczone łaknienie) 195 15.3.3. Zaburzenia przeżuwania 196 15.3.4. Zaburzenie polegające na ograniczeniu/unikaniu przyjmowania pokarmu 196 15.4. Zaburzenia odżywiania, które nie mają udokumentowanych kryteriów diagnostycznych w obowiązujących klasyfikacjach 198 15.4.1. Ortoreksja 198 15.4.2. Kompulsywne objadanie się 199 15.4.3. Diabulimia 200 15.4.4. Alkoreksja, wilczy apetyt na słodycze, czekoladę 200 15.4.5. Jedzenie pod wpływem stresu i anarchia jedzeniowa 200 15.4.6. Żucie, ale unikanie połykania pokarmów 201 15.5. Podsumowanie 201 Piśmiennictwo 202 16. OTYŁOŚĆ U DZIEWCZĄT Magdalena Olszanecka-Glinianowicz 205 16.1. Definicja 205 16.2. Epidemiologia 205 16.3. Etiologia i patogeneza 206 16.3.1. Rozwój płodowy 206 16.3.2. Czynniki środowiskowe 206 16.3.3. Czynniki genetyczne 207 16.3.4. Czynniki psychologiczne związane z funkcjonowaniem rodziny 207 16.3.5. Zaburzenia emocjonalne 208 16.3.6. Otyłość spowodowana zaburzeniami hormonalnymi 210 16.3.7. Wpływ leków na rozwój otyłości 210 16.4. Rozpoznanie 210 16.4.1. Badanie podmiotowe i przedmiotowe 210 16.4.2. Kryteria rozpoznania 211 16.4.3. Naturalny przebieg choroby 212 16.4.4. Powikłania otyłości 212 16.4.5. Wpływ otyłości na dojrzewanie i zaburzenia hormonalne 216 16.5. Leczenie 218 16.5.1. Leczenie zachowawcze 218 16.5.3. Leczenie operacyjne 221 Piśmiennictwo 222 17. ENDOMETRIOZA I PRZEWLEKŁY BÓL MIEDNICY MNIEJSZEJ U DZIEWCZĄT Tomasz Paszkowski, Ewa Woźniakowska, Karolina Piecak 223 17.1. Etiopatogeneza 223 17.2. Epidemiologia 224 17.3. Obraz kliniczny 225 17.4. Diagnostyka 226 17.5. Leczenie 228 17.5.1. Leczenie farmakologiczne 228 17.5.2. Leczenie chirurgiczne 230 17.5.3. Metody niezalecane przez ACOG 230 Piśmiennictwo 231 18. STANY NAGŁE W GINEKOLOGII DZIECIĘCEJ I DZIEWCZĘCEJ Agnieszka Drosdzol-Cop, Violetta Skrzypulec-Plinta, Agnieszka Białka 233 18.1. Krwawienia z pochwy 234 18.2. Ciało obce w pochwie 235 18.3. Ból brzucha 237 18.3.1. Skręt przydatków 238 18.4. Wady narządów płciowych 240 18.5. Urazy narządów płciowych 244 18.6. Oparzenia narządów płciowych 247 18.7. Okaleczenia żeńskich narządów płciowych 247 Piśmiennictwo 248 19. ZAKAŻENIA NARZĄDÓW MOCZOWO-PŁCIOWYCH W OKRESIE PRZEDPOKWITANIOWYM I PO MENOPAUZIE Lidia Hirnle 251 19.1. Problemy związane z brakiem estrogenów 251 19.2. Badanie ginekologiczne dziewcząt 254 19.3. Wybrane stany zapalne narządów moczowo-płciowych 255 19.3.1. Odparzenie okolic pośladków i sromu 255 19.3.2. Sklejenie warg sromowych 255 19.3.3. Ciała obce 256 19.3.4. Molestowanie seksualne 257 19.3.5. Niespecyficzne zapalenie pochwy i sromu 258 19.3.6. Pomenopauzalne zanikowe zapalenie pochwy 258 19.3.7. Ból narządów płciowych 260 19.3.8. Świąd sromu 260 19.3.9. Krwawienie z pochwy 261 19.3.10. Owsica 261 19.3.11. Wszawica łonowa 261 19.3.12. Świerzb 262 19.3.13. Wyprysk sromu 262 19.3.14. Liszaj twardzinowy zanikowy 262 19.3.15. Łuszczyca 263 19.3.16. Liszajec 264 19.3.17. Kłykciny kończyste lub brodawki narządów płciowych 264 19.3.18. Opryszczka 265 19.3.19. Mięczak zakaźny 266 19.3.20. Upławy pochwowe 266 19.3.21. Grzybicze zapalenie pochwy 266 19.3.22. Rzęsistkowica 267 19.3.23. Zakażenia mykoplazmami i Chlamydia trachomatis 268 19.3.24. Rzeżączka 268 19.3.25. Kiła 269 19.4. Podsumowanie 269 Piśmiennictwo 270 20. ROZWÓJ PSYCHOSEKSUALNY DZIEWCZĄT - OD DZIEWCZYNKI DO KOBIETY Michał Lew-Starowicz 275 20.1. Wstęp 275 20.2. Rozwój psychoseksualny 277 20.2.1. Okres płodowy i pierwszy rok życia 278 20.2.2. Okres wczesnodziecięcy (2-7 lat) 278 20.2.3. Okres późnodziecięcy (7-12 lat) 278 20.2.4. Okres dojrzewania 279 Piśmiennictwo 283 21. EDUKACJA SEKSUALNA DZIECI I MŁODZIEŻY - PODSTAWOWE INFORMACJE DLA LEKARZY GINEKOLOGÓW Alicja Długołęcka 285 21.1. Standardy edukacji seksualnej 285 21.1.1. Dzieci w okresie przedszkolnym 285 21.1.2. Dzieci w okresie wczesnoszkolnym 288 21.1.3. Młodzież w wieku 12-15 lat 290 21.1.4. Młodzież w wieku 16-18 lat 294 21.2. Wizyty u ginekologa. Przykładowe zajęcia warsztatowe z zakresu edukacji seksualnej 295 21.3. Pierwsza wizyta u ginekologa - najczęściej zadawane pytania i odpowiedzi Materiały dla nauczyciela 299 Piśmiennictwo 301 22. ANTYKONCEPCJA MŁODOCIANYCH Violetta Skrzypulec-Plinta 303 22.1. Wstęp 303 22.2. Zachowania seksualne dzieci i młodzieży oraz edukacja młodzieży 304 22.3. Metody antykoncepcji 304 22.3.1. Dwuskładnikowa i jednoskładnikowa doustna tabletka antykoncepcyjna 304 22.3.2. Implant podskórny 305 22.3.3. Wkładka domaciczna 306 22.3.4. Iniekcje domięśniowe 307 22.3.5. Pierścień dopochwowy 307 22.3.6. Plaster antykoncepcyjny 308 22.3.7. Antykoncepcja awaryjna 308 22.3.8. Stosunek przerywany 309 22.4. Sytuacje szczególne stosowania antykoncepcji 310 22.4.1. Młodzież niepełnosprawna oraz problemy chorób przewlekłych 310 22.4.2. Młodzież z otyłością 310 22.5. Podsumowanie 311 Piśmiennictwo 311 23. CIĄŻA MŁODOCIANYCH Agnieszka Drosdzol-Cop, Violetta Skrzypulec-Plinta 315 23.1. Seksualność w okresie adolescencji 315 23.2. Antykoncepcja młodocianych 316 23.3. Ciąża młodocianych - epidemiologia, implikacje społeczne 317 23.4. Przebieg ciąży u młodocianych 318 23.4.1. Niedokrwistość 320 23.4.2. Nadciśnienie tętnicze indukowane ciążą 320 23.4.3. Niska masa urodzeniowa noworodka 320 23.4.4. Młodzieńcza miednica kostna 321 23.4.5. Infekcje przenoszone drogą płciową 321 23.4.6. Poród przedwczesny 321 23.4.7. Śmiertelność okołoporodowa 321 23.4.8. Poród i połóg u młodocianych 322 23.5. Działania profilaktyczne 323 Piśmiennictwo 324 24. ZABIEGI CHIRURGICZNE W GINEKOLOGII DZIECIĘCEJ I DZIEWCZĘCEJ Grzegorz Kudela, Tomasz Koszutski 325 24.1. Przygotowanie do zabiegu 325 24.2. Zabiegi endoskopowe 327 24.2.1. Waginoskopia 327 24.2.2. Laparoskopia 329 24.3. Postępowanie pooperacyjne 334 Piśmiennictwo 335 25. GUZY PRZYDATKÓW U DZIEWCZĄT W OKRESIE PRZEDPOKWITANIOWYM I PO MENARCHE Anna Torres, Ewa Woźniakowska 339 25.1. Torbiele jajników w okresie płodowym, noworodkowym i niemowlęcym 339 25.1.1. Występowanie, etiologia i patogeneza 339 25.1.2. Diagnostyka różnicowa 339 25.1.3. Objawy kliniczne i diagnostyka 340 25.1.4. Postępowanie w okresie prenatalnym 341 25.1.5. Postępowanie w okresie noworodkowym i niemowlęcym 343 25.2. Torbiele jajników w okresie przedpokwitaniowym 345 25.2.1. Etiopatogeneza 345 25.2.2. Diagnostyka różnicowa 347 25.2.3. Obraz kliniczny i diagnostyka 347 25.2.4. Postępowanie w okresie przedpokwitaniowym 348 25.3. Torbiele jajników u nastolatek 348 25.3.1. Etiopatogeneza i diagnostyka różnicowa 349 25.3.2. Obraz kliniczny i diagnostyka 351 25.3.3. Postępowanie 352 25.4. Skręt przydatków u dzieci i nastolatek 353 Piśmiennictwo 355 26. NOWOTWORY ZŁOŚLIWE NARZĄDÓW PŁCIOWYCH U DZIEWCZĄT I NASTOLATEK Ewa Nowak-Markwitz 361 26.1. Nowotwory złośliwe nienabłonkowe jajnika 361 26.1.1. Złośliwe nowotwory germinalne jajnika 362 26.1.2. Złośliwe nowotwory gonadalne jajnika 363 26.2. Mięsaki narządów płciowych 364 26.3. Złośliwe nowotwory nabłonkowe narządów płciowych 365 Piśmiennictwo 367 27. WADY WRODZONE NARZĄDU RODNEGO U KOBIET Tomasz Rechberger, Beata Kulik-Rechberger 369 27.1. Embriologia rozwojowa wewnętrznych żeńskich narządów płciowych 369 27.2. Etiopatogeneza zaburzeń rozwojowych wewnętrznych żeńskich narządów płciowych 371 27.3. Epidemiologia zaburzeń rozwojowych wewnętrznych żeńskich narządów płciowych 371 27.4. Klasyfikacja wad rozwojowych żeńskich narządów płciowych 373 27.5. Diagnostyka i leczenie wad rozwojowych żeńskich narządów płciowych 373 27.5.1. Agenezje i aplazje przewodów Müllera - klasa I AFS /ASRM 380 27.5.2. Nieprawidłowości jednostronne - klasa II AFS /ASRM 390 27.5.3. Macica podwójna - klasa III AFS /ASRM 391 27.5.4. Macica dwurożna - klasa IV AFS /ASRM 393 27.5.5. Przegroda macicy - klasa V AFS /ASRM 395 27.5.6. Macica łukowata - Klasa VI AFS /ASRM 397 27.5.7. Wady nieujęte w klasyfikacji AFS /ASRM 397 27.6. Podsumowanie 399 27.7. Uwagi praktyczne 399 Piśmiennictwo 400 28. ROLA MEDYCYNY REKONSTRUKCYJNEJ W GINEKOLOGII DZIECIĘCEJ I DZIEWCZĘCEJ Tomasz Paszkowski, Ewa Woźniakowska, Aleksandra Filipczak 407 28.1. Plastyka warg sromowych u dziewcząt 407 28.2. Urazy narządów płciowych żeńskich u dzieci 410 Piśmiennictwo 413 29. UROGINEKOLOGIA Tomasz Koszutski, Grzegorz Kudela, Aneta Gawlik 415 29.1. Embriologia 415 29.1.1. Rozwój pęcherza moczowego 415 29.2. Budowa anatomiczna i topografia dolnych dróg moczowych 416 29.2.1. Pęcherz moczowy 416 29.2.2. Cewka moczowa 417 29.2.3. Odruch mikcji 417 29.3. Problemy z nietrzymaniem moczu 418 29.3.1. Nadaktywność pęcherza moczowego 418 29.3.2. Moczenie nocne monosymptomatyczne 421 29.3.3. Nietrzymanie moczu spowodowane wrodzonymi wadami anatomicznymi 421 Piśmiennictwo 427 30. SCHORZENIA GRUCZOŁU PIERSIOWEGO U DZIEWCZĄT Joanna Kowalik, Tomasz Koszutski 429 30.1. Budowa gruczołu sutkowego 429 30.1.1. Naczynia i nerwy gruczołu piersiowego 430 30.1.2. Odpływ chłonki z gruczołu piersiowego 431 30.2. Rozwój gruczołu sutkowego 431 30.2.1. Embrionalny rozwój gruczołu sutkowego 431 30.2.2. Postnatalny rozwój gruczołu piersiowego 431 30.2.3. Dojrzewanie gruczołu piersiowego wg Tannera 432 30.2.4. Rola badania gruczołów piersiowych u dzieci i nastolatek 432 30.3. Zaburzenia rozwojowe gruczołów piersiowych 433 30.3.1. Przedwczesny rozwój gruczołów piersiowych 433 30.3.2. Wrodzony brak sutków 433 30.3.3. Jednostronny lub obustronny brak gruczołu piersiowego z obecną brodawką i otoczką 433 30.3.4. Dodatkowe brodawki i dodatkowe sutki 434 30.3.5. Asymetria gruczołów sutkowych 434 30.3.6. Niedorozwój sutków 434 30.3.7. Zespół Polanda 434 30.3.8. Nadmierny rozwój sutków 435 30.3.9. Młodzieńczy przerost sutków 435 30.3.10. Mlekotok 436 30.4. Choroby zapalne gruczołów sutkowych 436 30.4.1. Zapalenie sutków u noworodków i u młodzieży 436 30.4.2. Wyciek krwistej treści z brodawki 437 30.5. Nowotwory niezłośliwe gruczołu piersiowego 438 30.5.1. Gruczolakowłókniaki 438 30.5.2. Guzy liściaste 439 30.5.3. Torbiele u podstawy otoczki (torbiele z gruczołów Montgomery'ego) 439 30.5.4. Brodawczakowatość młodzieńcza 440 30.6. Schorzenia nienależące do grupy nowotworów 440 30.6.1. Przerost sutków u noworodków 440 30.6.2. Powiększenie sutków związane z pokwitaniem 440 30.6.3. Zmiany włóknisto-torbielowate gruczołów sutkowych 440 30.6.4. Urazy w obrębie gruczołów piersiowych 441 30.7. Złośliwe nowotwory gruczołu sutkowego 441 30.7.1. Pierwotne raki gruczołu sutkowego 441 30.7.2. Mięsaki 441 30.7.3. Czynniki mogące sprzyjać rozwojowi nowotworu złośliwego gruczołu piersiowego 441 30.7.4. Metody obrazowania łagodnych i złośliwych zmian w obrębie gruczołów sutkowych 442 Piśmiennictwo 442 31. WYKORZYSTYWANIE SEKSUALNE MAŁOLETNICH. REKOMENDACJE SEKCJI GINEKOLOGII DZIECIĘCEJ I DZIEWCZĘCEJ PTG Violetta Skrzypulec-Plinta, Agnieszka Drosdzol-Cop 445 31.1. Definicja 445 31.2. Skala zjawiska 446 31.3. Rola lekarza - postępowanie medyczno-prawne 447 Piśmiennictwo 454 Aneks. Karta badania małoletniej ofiary przemocy seksualnej 455 32. DZIEWCZYNKA Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ FIZYCZNĄ I INTELEKTUALNĄ W GABINECIE GINEKOLOGICZNYM Izabela Mężyk, Agnieszka Kobiołka 459 32.1. Dziewczynka z niepełnosprawnością fizyczną w gabinecie ginekologicznym 459 32.1.1. Przystosowanie gabinetu ginekologicznego do potrzeb osób z niepełnosprawnością fizyczną 460 32.1.2. Przygotowanie dziewczynki z niepełnosprawnością fizyczną do badania ginekologicznego i przebieg badania 460 32.1.3. Trudności w przeprowadzeniu badania ginekologicznego dziewcząt z niepełnosprawnością 466 32.2. Dziewczynka z niepełnosprawnością intelektualną w gabinecie ginekologicznym 468 32.2.1. Szczególne potrzeby dziewczynek z niepełnosprawnością intelektualną 468 32.2.2. Wizyta instruktażowa w gabinecie ginekologicznym 469 32.2.3. Przygotowanie dziewczynki do badania ginekologicznego i przebieg badania 470 Piśmiennictwo 473 Skorowidz