- Wydawnictwo:
- Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów
- Ocena:
- Bądź pierwszym, który oceni tę książkę
- Stron:
- 808
- Dostępne formaty:
-
ePubMobi
Opis ebooka: Umierać też trzeba umieć
Wspomnienia Mietka Pachtera to niecodzienny dokument. Autor urodził się w Warszawie w 1923 r., w kochającej się żydowskiej rodzinie. W getcie pracował przy rozbiórce domów i jednocześnie zajmował się szmuglem, by wyżywić najbliższych. Po wywiezieniu młodszego brata i rodziców do Treblinki w styczniu 1943 r. przeżył ze starszym bratem Wilkiem powstanie w getcie, następnie zaś wywózkę do Treblinki i Majdanka, skąd przeniesiono ich do obozu HASAG w Skarżysku, a potem w Częstochowie, gdzie doczekali wyzwolenia. Bracia Pachterowie nie zostali w Polsce, wprawdzie na krótko osiedli na Dolnym Śląsku, ale wkrótce wyjechali do Niemiec, do obozu DP. Stamtąd Wilek udał się do Palestyny, a Mietek chory na gruźlicę do szwajcarskiego sanatorium. Tam, osamotniony i chory, spisał swoje wspomnienia. Jego fenomenalna pamięć, niezwykła osobowość i dar opowieści dały w efekcie niepospolitą książkę, bezcenny opis życia i umierania w czasie Zagłady. Wspomnienia Mietka to opowieść o miłości tej do rodziców, która pomogła mu przeżyć getto, oraz tej do brata Wilka, która pomogła mu przeżyć obozy. Bierzemy, powiedzmy, narzędzia stolarskie od pierwszego lepszego fachowca i idziemy na wachę. Dochodzimy do niemca i mówimy, że zostaliśmy przysłani z gminy żydowskiej i mamy mu zrobić szafę lub coś innego w budzie czy by nie chciał być tak łaskawy i wejść z nami do budki, pokazać nam, co mamy zrobić i w jakim stylu itp. Gdy dodaliśmy jeszcze kilka pochlebnych słów dla niego, zachęcając go tym, ten bez namysłu wchodził do budki. Ja z Wilkiem wchodzimy też, ja trzymam narzędzia i staję przy okienku, by mnie widział, a nie okno, a Wilek pokazuje mu odpowiednie ściany i określamy w fantazji szafę i [co] tam jeszcze dusza zapragnęła. Ja, stojąc przy okienku, słyszę, ile wozów przeszło, tu panuje współpraca. Gdy się bierze na ścianę niemca, to mają przejechać wszystkie wozy, wszystko jedno czyje. Wiedząc, że robota nasza skończona, dajemy mu kartkę do podpisania z obstalunkami pisaną po żydowsku ten podpisuje i my mamy pójść do gminy po zatwierdzenie [].
Wybrane bestsellery
-
Docelowa grupa wiekowa: +18 Odbiorca: Kobiety Pierwsza część dostępna pod tytułem: Intymne życie Moniki P. Opis w dwóch zdaniach: Poznaj zabawną historię Adama i Moniki P., których małżeństwo jest pełne zwariowanych perypetii. Gwarantowane śmiech i łzy! Opis wy...
-
Z pamiętników bezrobotnych. Pamiętnik nr 27 Robotnica niewykwalifikowana zamieszkała w Częstochowie Po przeczytaniu świątecznego numeru Ilustrowanego Kuriera Codziennego uczułam wielką radość, nie na myśl znacznej nagrody (bo nie mój talent zdobywać nagrody), lecz na myśl, iż będę mogła przed ...
-
Z pamiętników bezrobotnych. Pamiętnik nr 4 Pracownica imająca się wszelkich robót, ostatnio jako krawcowa, zamieszkała w Warszawie Oto opis mojego życia szczery i prawdziwy. Jest to spowiedź matki, która walczyła i borykała się z losem, i boryka od lat osiemnastu, tj. kiedy w tym wieku wyszłam...
-
Z pamiętników chłopskich. Pamiętnik nr 3 Żona gospodarza piętnastomorgowego w pow. warszawskim Przeczytawszy w tygodniku Zielony Sztandar artykuł pn. Konkurs na pamiętnik chłopa, pozazdrościłam temu chłopu, że będzie on miał okazję wyłożyć przed kimś swoje bóle i troski, że będzie mógł otworzy...
-
Ignacy Drygas Wspomnienia chłopa-powstańca z 1863 r. ISBN 978-83-288-7325-4 Część I. W walce 1. W wojsku pruskim Służyłem we wsi Zimnej Wodzie, w powiecie wówczas krotoszyńskim, za parobka. Dobrze mi się działo; państwo byli dobrzy, dbali o nas; pan urzędnik był, co prawda, chciwy na r...
-
Antoni Oleszczyński Dziennik z oblężenia Paryża ISBN 978-83-288-7320-9 Po nieszczęśliwych wypadkach w Sedanie, gdzie cesarz Napoleon III wraz z wojskiem zdał się na łaskę zwycięzcy, Prusacy dążyli pod Paryż, grożąc onemu oblężeniem i zdobyciem. Paryżanie ufni w swe olbrzymie fortyfikacje, roz...
-
Adelheid Popp Wspomnienia młodej robotnicy tłum. B. Hollaender ISBN 978-83-288-7310-0 Wstęp Gdy w latach 90. proboszcz Goehre, obecnie człowiek naszej partii, wydał dzieło pod tytułem Trzy miesiące w roli robotnika fabrycznego, w którym opowiedział, co przeżył w przeciągu trzech miesięcy j...
-
Album fotograficzny Patryka Daniela Garkowskiego. Patryk Daniel Garkowski - urodził się on 23 sierpnia 1996 roku. Jest wybitnym pisarzem, poetą, piosenkarzem, artystą, blogerem, rysownikiem, aktorem, kompozytorem muzyki, działaczem społecznym oraz naukowcem. Pierwsze poważniejsze i znamienite ...
-
Noemi Szac-Wajnkranc Przeminęło z ogniem ISBN 978-83-288-7270-7 Pamiętnik pisany w Warszawie w okresie od założenia getta do jego likwidacji Wspomnienie Kiedyś dawno, dawno temu, kiedy jeszcze byłam mała, wspominaliśmy często dawne dzieje. Lampa jasno oświetlała pokój, siedzieliśmy przy...
-
Pomiędzy lipcem 1982 a sierpniem 1986 Andrzej Krajewski towarzyszył zachodnim korespondentom w Polsce. Ta książka to opowieść o tamtym czasie z pozycji obserwatora, czasem też uczestnika zdarzeń. Pierwsze wydanie tej książki ukazało się z przyczyn oczywistych poza oficjalnym obiegiem, w dzisi...(22.43 zł najniższa cena z 30 dni)
21.93 zł
29.90 zł(-27%)
Barbara Engelking, Mietek Pachter - pozostałe książki
-
Na książkę składają się cztery dzienniki, napisane przez dwóch mężczyzn i dwie kobiety z okolic Mińska Mazowieckiego. Łączy ich nie tylko pochodzenie z tej samej okolicy, wychowanie w religijnych domach i przywiązanie do tradycji należą także do młodego pokolenia Żydów, pierwszego wychowanego w ...
Sny chociaż mamy wspaniałe Okupacyjne dzienniki Żydów z okolic Mińska Mazowieckiego Sny chociaż mamy wspaniałe Okupacyjne dzienniki Żydów z okolic Mińska Mazowieckiego
Barbara Engelking, Chajcia Goldsztejn Z Domu Bursztyn, Adam Kamienny, Brandla Siekierka
(13.90 zł najniższa cena z 30 dni)15.00 zł
25.00 zł(-40%) -
Podczas drugiej wojny światowej w szeregach alianckich walczyło niemal milion żołnierzy Żydów. W okupowanych przez Niemcy krajach Europy Żydzi stawiali opór zbrojny do jego najbardziej bohaterskich aktów należą powstania w gettach i nazistowskich obozach zagłady. Wielu Żydów uczestniczyło w walc...
Żydzi w walce z Niemcami 1939-1945 | Jews Against Nazi Germany 1939-1945 Żydzi w walce z Niemcami 1939-1945 | Jews Against Nazi Germany 1939-1945
Michał Wójcik, Anna Bikont, Krzysztof Persak, Barbara Engelking, Laurence Weinbaum
(15.90 zł najniższa cena z 30 dni)18.00 zł
30.00 zł(-40%) -
14. numer rocznika Zagłada Żydów. Studia i Materiały przynosi tekst prof. Jehudy Bauera, jednego z największych historyków Zagłady, napisany specjalnie dla naszego pisma z okazji 75. rocznicy powstania w getcie warszawskim. W numerze znalazły się studia poświęcone zwalczaniu szmalcownictwa (Dariu...
Zagłada Żydów. Studia i Materiały nr 14 R. 2018 Zagłada Żydów. Studia i Materiały nr 14 R. 2018
Adam Puławski, Marcin Kula, Joanna Tokarska-Bakir, Krzysztof Persak, Marcin Zaremba
(24.90 zł najniższa cena z 30 dni)23.99 zł
39.99 zł(-40%) -
Wybór źródeł do nauczania o zagładzie Żydów na okupowanych ziemiach polskich to pomoc dydaktyczna dla nauczycieli i uczniów, którzy podejmują tę problematykę na lekcjach przedmiotów humanistycznych. Wobec rosnącego zainteresowania tematem, co od kilku lat znajduje wyraz w rosnącej liczbie prezent...
Wybór źródeł do nauczania o zagładzie Żydów na okupowanych ziemiach polskich Wybór źródeł do nauczania o zagładzie Żydów na okupowanych ziemiach polskich
Robert Szuchta, Jacek Leociak, Alina Skibińska, Barbara Engelking, Dariusz Libionka
(19.90 zł najniższa cena z 30 dni)21.00 zł
35.00 zł(-40%) -
Zasadniczą tematyką przewijającą się w zawartości tego numeru są źróda historyczne wykrzystywane w badaniach nad Zagładą. Problematyki tej dotyczą studia o snach (B. Engelking), archiwach histori mówionej (P. Filipkowski) oraz piśmiennnictwie religijnych Żydów (H. Drefus). Kolejne teksty dotyczą ...
Zagłada Żydów. Studia i Materiały vol. 9 R. 2013 Zagłada Żydów. Studia i Materiały vol. 9 R. 2013
Jacek Leociak, Alina Skibińska, Barbara Engelking, Dariusz Libionka, Jan Grabowski
(15.90 zł najniższa cena z 30 dni)18.00 zł
30.00 zł(-40%) -
13. numer rocznika naukowego Zagłada Żydów. Studia i Materiały wydawanego przez Centrum Badań nad Zagładą Żydów IFiS PAN. To prawie dziewięćset stron pionierskich studiów, materiałów, omówień i opracowań nieznanych tekstów źródłowych. Wątkami przewodnimi numeru są dwie rocznice. Pierwsza z nich t...
Zagłada Żydów. Studia i Materiały nr 13 R. 2017 Zagłada Żydów. Studia i Materiały nr 13 R. 2017
Jacek Leociak, Alina Skibińska, Barbara Engelking, Jan Grabowski, Marta Janczewska
(24.90 zł najniższa cena z 30 dni)23.99 zł
39.99 zł(-40%) -
Pierwszy numer rocznika Centrum Badań nad Zagładą Żydów IFiS PAN skupia się na zagadnieniu stosunków polsko żydowskich w okresie niemieckiej okupacji. Znalazły się tu zarówno omówienia dokonań polskiej i zagranicznej socjologii oraz historiografii na temat Zagłady, jak i studia poświęcone za...
Zagłada Żydów. Studia i Materiały vol. 1 R. 2005 Zagłada Żydów. Studia i Materiały vol. 1 R. 2005
Jacek Leociak, Barbara Engelking, Dariusz Libionka, Jan Grabowski, Jakub Petelewicz
(15.90 zł najniższa cena z 30 dni)18.00 zł
30.00 zł(-40%) -
Zagłada Żydów na terenie Generalnego Gubernatorstwa przebiegała w kilku etapach. Najpierw zostali oni zamknięci w gettach, poddani wyniszczeniu głodem i ciężką pracą. Potem niemal wszystkich zamordowano w obozach zagłady. W ostatniej fazie, trwającej przez dwa lata niemal do końca wojny, wyłapywa...
Jest taki piękny słoneczny dzień. Losy Żydów szukających ratunku na wsi polskiej 1942-1945 Jest taki piękny słoneczny dzień. Losy Żydów szukających ratunku na wsi polskiej 1942-1945
(13.90 zł najniższa cena z 30 dni)15.00 zł
25.00 zł(-40%) -
Getta warszawskiego nie ma. Możemy wprawdzie dostrzec okruchy jego murów czy fragmenty bruku ulicznego, ale w swej istocie ta część miasta, warszawska dzielnica zamknięta, jest przed nami zakryta: ziemią, asfaltem, fundamentami nowych domów i niepamięcią. Jedynym obszarem, gdzie moż...
Getto warszawskie. Przewodnik po nieistniejącym mieście Getto warszawskie. Przewodnik po nieistniejącym mieście
(33.90 zł najniższa cena z 30 dni)36.00 zł
60.00 zł(-40%) -
Za mną idzie młoda kobieta. Na plecach nosi tłumok. Niemiec z szatańskim uśmiechem podchodzi do niej, podnosi pejcz i wali w plecak. Rozlega się straszny krzyk ukrytego dziecka. Niemiec wyrywa kobiecie maleństwo i ciska je wraz z tłumokiem pod ścianę. Nieszczęsna chce iść za dzieckiem. Oprawca za...
Po wojnie, z pomocą bożą, już niebawem ... Pisma Kopla i Mirki Piżyców o życiu w getcie i okupowanej Warszawie Po wojnie, z pomocą bożą, już niebawem ... Pisma Kopla i Mirki Piżyców o życiu w getcie i okupowanej Warszawie
(13.90 zł najniższa cena z 30 dni)15.00 zł
25.00 zł(-40%)
Ebooka "Umierać też trzeba umieć" przeczytasz na:
-
czytnikach Inkbook, Kindle, Pocketbook, Onyx Boox i innych
-
systemach Windows, MacOS i innych
-
systemach Windows, Android, iOS, HarmonyOS
-
na dowolnych urządzeniach i aplikacjach obsługujących formaty: PDF, EPub, Mobi
Masz pytania? Zajrzyj do zakładki Pomoc »
Audiobooka "Umierać też trzeba umieć" posłuchasz:
-
w aplikacji Ebookpoint na Android, iOS, HarmonyOs
-
na systemach Windows, MacOS i innych
-
na dowolnych urządzeniach i aplikacjach obsługujących format MP3 (pliki spakowane w ZIP)
Masz pytania? Zajrzyj do zakładki Pomoc »
Kurs Video "Umierać też trzeba umieć" zobaczysz:
-
w aplikacjach Ebookpoint i Videopoint na Android, iOS, HarmonyOs
-
na systemach Windows, MacOS i innych z dostępem do najnowszej wersji Twojej przeglądarki internetowej
Szczegóły ebooka
- ISBN Ebooka:
- 978-83-634-4440-2, 9788363444402
- Data wydania ebooka:
- 2015-07-28 Data wydania ebooka często jest dniem wprowadzenia tytułu do sprzedaży i może nie być równoznaczna z datą wydania książki papierowej. Dodatkowe informacje możesz znaleźć w darmowym fragmencie. Jeśli masz wątpliwości skontaktuj się z nami sklep@ebookpoint.pl.
- Numer z katalogu:
- 77384
- Rozmiar pliku ePub:
- 2.9MB
- Rozmiar pliku Mobi:
- 5.7MB
- Pobierz przykładowy rozdział EPUB
- Pobierz przykładowy rozdział MOBI
Spis treści ebooka
- Strona tytułowa
- Strona redakcyjna
- Spis treści
- Wprowadzenie (Barbara Engelking)
- Nota edytorska
- UMIERAĆ TEŻ TRZEBA UMIEĆ...
- I. Wybuch wojny
- II. Ghetto
- III. Pierwsze wysiedlenie
- IV. Drugie wysiedlenie
- [PO AKCJI STYCZNIOWEJ]
- V. Powstanie
- VI. Umschlagplatz, Treblinki, Mjadanek
- VII. Skarżysko-Kamienna HASAG
- VIII. Częstochowa Wartewerk
- IX. Wyzwolenie...?
- Krótkie uzupełnienie relacji Michela Pachtera (Régine Pachter)
- Aneks 1
- Aneks 2
- Indeks osób
- Ilustracje
Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów - inne książki
-
Tematem przewodnim nowego tomu czasopisma Zagłada Żydów. Studia i Materiały są kicz holokaustowy i nadużycia w przedstawianiu Zagłady. W debacie zabrali głos uczeni reprezentujący różne dziedziny nauki i ukazujący problem z wielu perspektyw. W tomie znalazły się między innymi teksty analizujące o...
Zagłada Żydów. Studia i Materiały nr 17 R. 2021 Zagłada Żydów. Studia i Materiały nr 17 R. 2021
Adam Puławski, Marcin Kula, Andrzej Żbikowski, Anna Bikont, Andrzej Grzegorczyk
(33.90 zł najniższa cena z 30 dni)36.00 zł
60.00 zł(-40%) -
Pisany w ukryciu, w latach 1943-1944 pamiętnik Moszego Meira Bauma. Z bratem i szwagrem znalazł kryjówkę na strychu u znajomego w podkieleckiej wsi. Teraz, kiedy w gorące letnie dni słońce pali dojrzałe już do zżęcia zboże, teraz, kiedy człowiek rwie się ku życiu [], siedzimy na gorącym strychu ...
Nie wiemy co przyniesie nam kolejna godzina ... Dziennik pisany w ukryciu w latach 1943-1944 Nie wiemy co przyniesie nam kolejna godzina ... Dziennik pisany w ukryciu w latach 1943-1944
(10.90 zł najniższa cena z 30 dni)12.60 zł
21.00 zł(-40%) -
Tematem przewodnim 16. numeru rocznika, którego współredaktorami są naukowcy z Centrum Badań Żydowskich UŁ, jest historia getta łódzkiego. Numer rozpoczynają wspomnienia Mariana Turskiego o ostatnich dniach w getcie w sierpniu 1944 r. Obok głosu świadka, prezentujemy czytelnikom studium Andrzeja...
Zagłada Żydów. Studia i Materiały nr 16 R. 2020 Zagłada Żydów. Studia i Materiały nr 16 R. 2020
Sławomir Poleszak, Marcin Kula, Adam Sitarek, Andrzej Żbikowski, Joanna Tokarska-Bakir
(33.90 zł najniższa cena z 30 dni)36.00 zł
60.00 zł(-40%) -
Przedwojenny dziennikarz i folklorysta Józef Zelkowicz (18981944), zatrudniony w Wydziale Archiwum Przełożonego Starszeństwa Żydów w łódzkim getcie, przez cztery lata wraz z kilkoma innymi ludźmi pióra sporządzał propagandowy Biuletyn Kroniki Codziennej. Po godzinach notował to, czego nie wolno...
Piszący te słowa jest pracownikiem gettowej instytucji Piszący te słowa jest pracownikiem gettowej instytucji
(13.90 zł najniższa cena z 30 dni)15.00 zł
25.00 zł(-40%) -
Jakub Hochberg (ur. 1904), robotnik z warszawskiej Pragi, ukrywał się od maja 1943 r. u swojej ukochanej, Polki, Julii Rogozińskiej. Nie wychodził z pokoju. Spał na łóżku polowym, marzł, chorował, wyglądał przez szpary na podwórze, nudził się, czytał gazety i pisał. W jego zapiskach znajdziemy wi...(13.90 zł najniższa cena z 30 dni)
15.00 zł
25.00 zł(-40%) -
Studia i opracowania źródłowe z oddawanego do rąk czytelników 15 numeru rocznika prezentują przede wszystkim sylwetki myślicieli religijnych, rabinów, a także po prostu wierzących Żydów działających w czasie wojny oraz ich pisma: komentowane i poddawane interpretacji.
Zagłada Żydów. Studia i Materiały nr 15 R. 2019 Zagłada Żydów. Studia i Materiały nr 15 R. 2019
Adam Sitarek, Tadeusz Bartoś, Przemysław Czapliński, Joanna Tokarska-Bakir, Roma Sendyka
(33.90 zł najniższa cena z 30 dni)36.00 zł
60.00 zł(-40%) -
Faszyzm pojawił się po pierwszej wojnie światowej. Nazwę zaczerpnął od pierwszych jego promotorów faszystów włoskich. Jego zwolennicy rozumieli przemoc jako narzędzie do osiągnięcia własnych celów politycznych, a wojnę traktowali jako konieczność. Faszyzm miał od samego początku charakter transn...
Faszystowski trzon radykalnego nacjonalizmu ukraińskiego Faszystowski trzon radykalnego nacjonalizmu ukraińskiego
(7.90 zł najniższa cena z 30 dni)9.00 zł
15.00 zł(-40%) -
"Ja jednak chciałbym posłuchać, co będzie się o mnie mówić pół godziny po wojnie Przecież czegoś się jednak dokonało. Mordechaj Chaim Rumkowski Książka ukazuje sylwetkę szefa łódzkiego Judenratu, oficjalnie zwanego Przełożonym Starszeństwa Żydów w Liztmannstadt Mordechaja Chaima Rumkowskiego....
Moja żydowska dusza nie obawia się dnia sądu. Mordechaj Chaim Rumkowski. Prawda i zmyślenie Moja żydowska dusza nie obawia się dnia sądu. Mordechaj Chaim Rumkowski. Prawda i zmyślenie
(19.90 zł najniższa cena z 30 dni)21.00 zł
35.00 zł(-40%) -
Spala mnie pragnienie jak najszybszego spisania tych wszystkich zdarzeń, których byłem świadkiem w latach wojny, zwłaszcza w ostatnim półroczu. Ogarnia mnie lęk na myśl, że niebezpieczeństwo, które mi zewsząd zagraża, przeszkodzi wykończeniu tej pracy. Nie po raz pierwszy, powodowany tymi pragnie...
Żadna blaga żadne kłamstwo ... Wspomnienia z warszawskiego getta Żadna blaga żadne kłamstwo ... Wspomnienia z warszawskiego getta
(13.90 zł najniższa cena z 30 dni)15.00 zł
25.00 zł(-40%) -
Polacy nie mieli i nie mają monopolu na zniekształcanie historii ŻZW ani na konfabulacje. Między 1980 a 1999 r. ukazały w języku angielskim się trzy wspomnienia, których autorzy przyznawali się do członkostwa w jego szeregach. Nastąpiło to naturalnie w okresie, gdy mit bractwa pierścienia był na ...
Bohaterowie, hochsztaplerzy, opisywacze. Wokół Żydowskiego Związku Wojskowego Bohaterowie, hochsztaplerzy, opisywacze. Wokół Żydowskiego Związku Wojskowego
(19.90 zł najniższa cena z 30 dni)19.80 zł
33.00 zł(-40%)
Dzieki opcji "Druk na żądanie" do sprzedaży wracają tytuły Grupy Helion, które cieszyły sie dużym zainteresowaniem, a których nakład został wyprzedany.
Dla naszych Czytelników wydrukowaliśmy dodatkową pulę egzemplarzy w technice druku cyfrowego.
Co powinieneś wiedzieć o usłudze "Druk na żądanie":
- usługa obejmuje tylko widoczną poniżej listę tytułów, którą na bieżąco aktualizujemy;
- cena książki może być wyższa od początkowej ceny detalicznej, co jest spowodowane kosztami druku cyfrowego (wyższymi niż koszty tradycyjnego druku offsetowego). Obowiązująca cena jest zawsze podawana na stronie WWW książki;
- zawartość książki wraz z dodatkami (płyta CD, DVD) odpowiada jej pierwotnemu wydaniu i jest w pełni komplementarna;
- usługa nie obejmuje książek w kolorze.
Masz pytanie o konkretny tytuł? Napisz do nas: sklep[at]helion.pl.
Książka, którą chcesz zamówić pochodzi z końcówki nakładu. Oznacza to, że mogą się pojawić drobne defekty (otarcia, rysy, zagięcia).
Co powinieneś wiedzieć o usłudze "Końcówka nakładu":
- usługa obejmuje tylko książki oznaczone tagiem "Końcówka nakładu";
- wady o których mowa powyżej nie podlegają reklamacji;
Masz pytanie o konkretny tytuł? Napisz do nas: sklep[at]helion.pl.
Książka drukowana
Oceny i opinie klientów: Umierać też trzeba umieć Barbara Engelking, Mietek Pachter (0) Weryfikacja opinii następuję na podstawie historii zamówień na koncie Użytkownika umieszczającego opinię. Użytkownik mógł otrzymać punkty za opublikowanie opinii uprawniające do uzyskania rabatu w ramach Programu Punktowego.