Psychiatria. Podręcznik dla studentów Janusz Heitzman

Spis treści książki

PRZEDMOWA - Janusz Heitzman 5 I. PODSTAWY TEORETYCZNE WSPÓŁCZESNEJ PSYCHIATRII, PSYCHOPATOLOGII I DIAGNOSTYKI PSYCHIATRYCZNEJ 15 1. ETIOLOGIA, PATOGENEZA I EPIDEMIOLOGIA ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH - Janusz Heitzman, Mariusz Furgał, Maciej Pilecki 16 1.1. Etiologia i patogeneza zaburzeń psychicznych 16 1.2. Epidemiologia zaburzeń psychicznych 19 2. BADANIE PSYCHIATRYCZNE - Janusz Heitzman, Barbara Gierat 22 2.1. Znaczenie nawiązania kontaktu 23 2.2. Wywiad 25 2.3. Ocena stanu psychicznego 27 3. DIAGNOSTYCZNE BADANIA POMOCNICZE - Mariusz Furgał, Barbara Gierat 29 3.1. Badanie psychologiczne 29 3.2. Badania dodatkowe w psychiatrii 30 3.2.1. Badania neuroobrazujące 30 3.2.2. Badanie elektroencefalograficzne (EEG) 32 3.2.3. Badania laboratoryjne 32 4. PSYCHOPATOLOGIA I SYNDROMOLOGIA OGÓLNA - Janusz Heitzman 34 4.1. Psychopatologia 35 4.2. Objawy zaburzeń psychicznych 36 4.2.1. Zaburzenia czynności poznawczych 36 4.2.2. Zaburzenia emocjonalne 46 4.2.3. Zaburzenia świadomości 48 4.2.4. Zaburzenia aktywności i działań ruchowych 51 4.2.5. Zaburzenia kontroli impulsów 52 4.3. Zespoły psychopatologiczne 53 4.4. Klasyfikacje psychiatryczne 55 II. PSYCHIATRIA KLINICZNA 57 5. ZABURZENIA PSYCHICZNE I ZABURZENIA ZACHOWANIA SPOWODOWANE UŻYWANIEM SUBSTANCJI PSYCHOAKTYWNYCH - Maciej Pilecki 58 5.1. Kryteria diagnostyczne 58 5.2. Charakterystyka substancji psychoaktywnych 61 5.2.1. Alkohol etylowy 64 5.2.2. Opioidy 65 5.2.3. Kanabinole 66 5.2.4. Amfetamina 67 5.2.5. Kokaina 68 5.2.6. Ekstazy 69 5.2.7. LSD 69 5.2.8. Grzyby halucynogenne 70 5.2.9. Rozpuszczalniki 71 5.2.10. Leki uspokajające i nasenne 71 5.2.11. Nikotyna 72 5.2.12. Inne substancje psychoaktywne 73 5.3. Epidemiologia i etiologia 73 5.3.1. Epidemiologia 73 5.3.2. Etiologia 74 5.4. Leczenie 75 5.4.1. Leczenie ostrego zatrucia 75 5.4.2. Leczenie objawów abstynencyjnych i powikłań 76 5.4.3. Leczenie uzależnienia 76 5.5. Interwencja pielęgniarska w uzależnieniach 78 6. PSYCHOZY SCHIZOFRENICZNE I Z KRĘGU SCHIZOFRENII - Mariusz Furgał 79 6.1. Schizofrenia [F20] 79 6.1.1. Kryteria diagnostyczne 80 6.1.2. Obraz kliniczny 81 6.1.3. Podział kliniczny psychoz schizofrenicznych i schizofrenopodobnych 82 6.1.4. Przebieg i rokowanie 85 6.1.5. Uwagi na temat ustalania rozpoznania schizofrenii 86 6.1.6. Epidemiologia i etiologia 87 6.1.7. Leczenie i profilaktyka 90 6.2. Zespoły schizofrenopodobne i krótkotrwałe epizody psychotyczne [F23] 93 6.3. Zaburzenie schizoafektywne [F25] 93 6.3.1. Leczenie 94 6.4. Zaburzenie schizotypowe [F21] 94 6.5. Interwencja pielęgniarska w schizofrenii i zaburzeniach pokrewnych 95 7. ZESPOŁY UROJENIOWE I HALUCYNOZY - Mariusz Furgał 98 7.1. Paranoja i reakcje paranoiczne [F22] 99 7.1.1. Kryteria diagnostyczne 99 7.1.2. Obraz kliniczny 99 7.1.3. Epidemiologia i etiologia 101 7.2. Urojenia udzielone (indukowane zaburzenie urojeniowe) [F24] 102 7.3. Parafrenia i inne halucynozy [F22] 102 7.3.1. Kryteria diagnostyczne 102 7.3.2. Obraz kliniczny 103 7.3.3. Epidemiologia i etiologia 104 7.3.4. Leczenie 104 7.4. Interwencja pielęgniarska w paranoi i parafrenii 104 8. ZABURZENIA I CHOROBY AFEKTYWNE - Janusz Heitzman, Norbert Wojnar 107 8.1. Zaburzenia depresyjne 109 8.1.1. Obraz kliniczny 109 8.1.2. Kryteria diagnostyczne 112 8.2. Zaburzenia maniakalne 119 8.2.1. Obraz kliniczny 119 8.2.2. Kryteria diagnostyczne 121 8.3. Zaburzenia afektywne dwubiegunowe [F31] 121 8.3.1. Obraz kliniczny 121 8.3.2. Kryteria diagnostyczne 122 8.4. Epidemiologia i etiologia 124 8.4.1. Epidemiologia 124 8.4.2. Etiologia 125 8.5. Leczenie 127 8.6. Interwencja pielęgniarska w zaburzeniach afektywnych 128 9. ZABURZENIA NERWICOWE, ZWIĄZANE ZE STRESEM I POD POSTACIĄ SOMATYCZNĄ (SOMATOFORMICZNE) - Janusz Heitzman 131 9.1. Zaburzenia lękowe [F40-F41] 132 9.1.1. Kryteria diagnostyczne 132 9.1.2. Obraz kliniczny i epidemiologia 132 9.1.3. Etiologia 136 9.1.4. Leczenie 137 9.2. Zaburzenia obsesyjno-kompulsywne [F42] 138 9.3. Reakcja na ciężki stres i zaburzenia adaptacyjne [F43] 138 9.3.1. Zespół stresu pourazowego (PTSD) [F43.1] 138 9.3.2. Ostra reakcja na stres [F43.0] 142 9.3.3. Zaburzenia adaptacyjne [F43.2] 144 9.4. Zaburzenia dysocjacyjne (konwersyjne) [F44] 146 9.5. Zaburzenia somatoformiczne [F45] 147 10. ZABURZENIA SNU - Janusz Heitzman 148 10.1. Architektura snu 148 10.2. Kryteria diagnostyczne, obraz kliniczny i etiologia 150 10.2.1. Dyssomnie 150 10.2.2. Parasomnie 153 10.2.3. Zaburzenia snu w przebiegu schorzeń psychicznych 154 10.3. Leczenie 154 10.3.1. Metody niefarmakologiczne 155 10.3.2. Metody farmakologiczne 156 10.4. Interwencja pielęgniarska w zaburzeniach snu 156 11. ZABURZENIA OSOBOWOŚCI - Maciej Pilecki 158 11.1. Osobowość z pogranicza (borderline) [F60.31] 159 11.1.1. Kryteria diagnostyczne 159 11.1.2. Epidemiologia i obraz kliniczny 160 11.2. Osobowość narcystyczna 162 11.2.1. Kryteria diagnostyczne 162 11.2.2. Epidemiologia i obraz kliniczny 162 11.3. Osobowość dyssocjalna [F60.2] 163 11.3.1. Kryteria diagnostyczne 163 11.3.2. Epidemiologia i obraz kliniczny 163 11.4. Osobowość obsesyjno-kompulsywna (anankastyczna) [F60.5] 164 11.4.1. Kryteria diagnostyczne 164 11.4.2. Epidemiologia i obraz kliniczny 165 11.5. Osobowość paranoiczna [F60.0] 165 11.6. Osobowość schizoidalna [F60.1] 166 11.7. Etiologia 166 11.8. Leczenie 169 11.9. Interwencja pielęgniarska w zaburzeniach osobowości 170 12. ZABURZENIA PSYCHOSEKSUALNE - Maciej Pilecki 172 12.1. Zaburzenia identyfikacji płciowej [F64] 172 12.1.1. Kryteria diagnostyczne, obraz kliniczny i epidemiologia 173 12.1.2. Etiologia 174 12.1.3. Leczenie 175 12.2. Dysfunkcje seksualne [F52] 175 12.2.1. Kryteria diagnostyczne, obraz kliniczny i epidemiologia 176 12.2.2. Etiologia 179 12.2.3. Leczenie 180 12.3. Parafilie [F65] 181 12.3.1. Kryteria diagnostyczne, obraz kliniczny i epidemiologia 181 12.3.2. Etiologia 184 12.3.3. Leczenie 185 12.4. Interwencja pielęgniarska w zaburzeniach psychoseksualnych 186 13. PSYCHIATRIA WIEKU ROZWOJOWEGO - WYBRANE ZAGADNIENIA - Maciej Pilecki 187 13.1. Znaczenie rozwoju biopsychospołecznego 187 13.2. Psychopatologia okresu rozwojowego 188 13.3. Specyfika diagnozy klinicznej w okresie rozwojowym 189 13.4. Farmakoterapia w okresie rozwojowym 189 13.5. Specyfika psychoterapii w okresie rozwojowym 190 13.6. Zaburzenia reaktywne 191 13.6.1. Kryteria diagnostyczne i obraz kliniczny 191 13.6.2. Epidemiologia 193 13.6.3. Etiologia 193 13.6.4. Leczenie 193 13.7. Zaburzenia lękowe 194 13.7.1. Kryteria diagnostyczne i obraz kliniczny 194 13.7.2. Epidemiologia 196 13.7.3. Etiologia 196 13.7.4. Leczenie 197 13.8. Zaburzenia zachowania [F91] 197 13.8.1. Kryteria diagnostyczne 197 13.8.2. Obraz kliniczny 198 13.8.3. Epidemiologia 198 13.8.4. Etiologia 199 13.8.5. Leczenie 199 13.9. Zaburzenia hiperkinetyczne [F90] 200 13.9.1. Kryteria diagnostyczne 200 13.9.2. Obraz kliniczny 201 13.9.3. Epidemiologia i etiologia 201 13.9.4. Leczenie 201 13.10. Zaburzenia odżywiania się [F50] 202 13.10.1. Kryteria diagnostyczne i obraz kliniczny 202 13.10.2. Epidemiologia 203 13.10.3. Etiologia 204 13.10.4. Leczenie 204 13.11. Zaburzenia nastroju [F30-F39] 205 13.11.1. Kryteria diagnostyczne 205 13.11.2. Epidemiologia 207 13.11.3. Etiologia 207 13.11.4. Leczenie 207 13.12. Schizofrenia w okresie rozwojowym [F20] 208 13.12.1. Kryteria diagnostyczne 208 13.12.2. Obraz kliniczny 208 13.12.3. Epidemiologia 209 13.12.4. Etiologia 209 13.12.5. Leczenie 209 13.13. Autyzm dziecięcy [F84.0] 209 13.13.1. Kryteria diagnostyczne i obraz kliniczny 209 13.13.2. Epidemiologia 211 13.13.3. Etiologia 211 13.13.4. Leczenie 211 13.14. Upośledzenie umysłowe [F70-F79] 212 13.14.1. Kryteria diagnostyczne 212 13.14.2. Epidemiologia 214 13.14.3. Etiologia 214 13.14.4. Postępowanie 215 13.15. Interwencja pielęgniarska w psychiatrii wieku rozwojowego 215 13.15.1. Własne trudne uczucia 215 13.15.2. Fizyczna pielęgnacja pacjentów 216 13.15.3. Obawy o własne bezpieczeństwo 217 13.15.4. Zespół wypalenia zawodowego 217 14. PSYCHIATRIA WIEKU PODESZŁEGO - WYBRANE ZAGADNIENIA - Janusz Heitzman 219 14.1. Starość a choroba 219 14.2. Zaburzenia psychiczne w wieku podeszłym 220 14.2.1. Zaburzenia depresyjne 221 14.2.2. Zaburzenia nerwicowe 223 14.2.3. Psychozy 223 14.2.4. Majaczenie 224 14.2.5. Zaburzenia świadomości 225 14.2.6. Otępienia [F00-F03] 225 14.2.7. Objawy charakteropatyczne 227 14.2.8. Koncepcja opieki nad chorym z chorobą Alzheimera 227 15. ZABURZENIA PSYCHICZNE W CHOROBACH SOMATYCZNYCH - Mariusz Furgał, Janusz Heitzman, Maciej Pilecki, Barbara Gierat 229 15.1. Różnicowanie psychogennych i somatogennych zaburzeń psychicznych 229 15.2. Specyfika pielęgnacji chorych z zaburzeniami psychicznymi w chorobach somatycznych 232 15.2.1. Pacjent kardiologiczny i kardiochirurgiczny 233 15.2.2. Pacjent internistyczny 234 15.2.3. Pacjent neurologiczny, neurotraumatologiczny i neurochirurgiczny 235 15.2.4. Pacjentka ginekologiczna i położnicza 236 15.2.5. Pacjent onkologiczny 238 15.2.6. Pacjent zakaźny 238 15.2.7. Pacjent okulistyczny 239 15.2.8. Pacjent laryngologiczny 240 15.2.9. Pacjent urologiczny 240 15.2.10. Pacjent toksykologiczny 241 15.2.11. Pacjent stomatologiczny 242 16. STANY NAGŁE W PSYCHIATRII - Mariusz Furgał, Janusz Heitzman 243 16.1. Tendencje i próby samobójcze 245 16.2. Pobudzenie, agresja i zdezorganizowane zachowanie 246 16.3. Silny lęk 247 16.4. Zaburzenia somatyczne 247 16.5. Ratownictwo medyczne a zaburzenia psychiczne 248 17. SAMOBÓJSTWA - Mariusz Furgał 251 17.1. Epidemiologia 251 17.2. Etiologia 252 17.2.1. Biologiczne podłoże samobójstw 252 17.2.2. Społeczne i psychologiczne podłoże samobójstw 252 17.3. Zagrożenie popełnieniem samobójstwa 253 17.3.1. Samobójstwo a próba samobójcza 253 17.3.2. Myśli samobójcze a tendencje samobójcze 254 17.3.3. Czynniki ryzyka 254 17.4. Wybór metody samobójstwa 256 17.5. Doraźna interwencja psychologiczna 257 17.6. Decyzja o dalszym leczeniu 259 17.7. Zapobieganie samobójstwom 259 III. ZAGADNIENIA ZWIĄZANE Z TERAPIĄ ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH 18. BIOLOGICZNE METODY LECZENIA ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH - Mariusz Furgał 262 18.1. Farmakoterapia zaburzeń psychicznych 262 18.1.1. Leki przeciwpsychotyczne 262 18.1.2. Leki przeciwdepresyjne 267 18.1.3. Leki przeciwlękowe (anksjolityczne) i nasenne 274 18.1.4. Leki prokognitywne 277 18.1.5. Leki psychostymulujące 278 18.1.6. Leki normotymiczne 278 18.1.7. Leki przeciwparkinsonowskie 279 18.1.8. Inne leki używane w psychiatrii 280 18.1.9. Pozafarmakologiczne działanie leków 281 18.2. Inne biologiczne metody leczenia zaburzeń psychicznych 284 18.2.1. Elektrowstrząsy 284 18.2.2. Leczenie światłem (fototerapia) 285 18.2.3. Psychochirurgia 286 18.2.4. Przezczaszkowa stymulacja magnetyczna 286 19. PSYCHOTERAPIA - Mariusz Furgał 287 19.1. Cele psychoterapii 287 19.2. Metody psychoterapii 288 19.2.1. Psychoanaliza i terapia analityczna 288 19.2.2. Terapia behawioralna 289 19.2.3. Terapia poznawcza 290 19.2.4. Terapia interpersonalna 290 19.2.5. Terapia rodzinna i małżeńska 291 19.2.6. Terapia grupowa 291 19.3. Profesjonalna i nieprofesjonalna interwencja psychoterapeutyczna 292 19.3.1. Błąd jatropatogenny 293 19.3.2. Emocjonalność terapeutów 294 20. REHABILITACJA W PSYCHIATRII - Mariusz Furgał 295 21. SPECYFIKA OPIEKI PIELĘGNIARSKIEJ NAD PACJENTEM Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI - Barbara Gierat 297 21.1. Diagnoza pielęgniarska 297 21.2. Dbanie o bezpieczeństwo chorych 298 21.3. Współpraca z rodzinami pacjentów 299 21.4. Współpraca w ramach zespołów terapeutycznych 300 21.5. Cechy osobowe pielęgniarki psychiatrycznej 301 22. ETYCZNE I PRAWNE ASPEKTY OPIEKI PSYCHIATRYCZNEJ - Janusz Heitzman, Barbara Gierat 302 22.1. Podstawy prawnych gwarancji leczenia 303 22.1.1. Odmowa leczenia 307 22.1.2. Zgoda na leczenie 308 22.1.3. Postępowanie z zastosowaniem przymusu oraz wobec osób niezdolnych do wyrażenia zgody lub niewyrażających zgody 312 22.1.4. Tajemnica leczenia 318 22.1.5. Postępowanie wobec chorych psychicznie naruszających porządek prawny 319 22.2. Wybrane akty prawne 322 22.2.1. Kodeks etyki zawodowej pielęgniarki i położnej 322 22.2.2. Ustawa o zawodzie pielęgniarki i położnej 323 LITERATURA ŹRÓDŁOWA I ZALECANA 324 SKOROWIDZ