Prace Filologiczne LXXVII

Tom ma charakter tematyczny, zawiera głównie artykuły poświęcone leksyce dotyczącej pożywienia we współczesnej i dawnej polszczyźnie ogólnej oraz w jej odmianach terytorialnych, będące pokłosiem konferencji z serii "Dialog pokoleń". Omówione w nich zostały wybrane zagadnienia związane z regionalnym i gwarowym słownictwem kulinarnym (w tym z nazwami pochodzenia obcego) pochodzącym z różnych obszarów Polski i z odmian polszczyzny funkcjonującej poza krajem, m.in. z Małopolski, zwłaszcza z Podhala, Pogórza, Kielecczyzny, Lubelszczyzny, Wielkopolski, pogranicza Wielkopolski i Małopolski, Krajny, ziemi chełmińsko-dobrzyńskiej, Warmii i Mazur, Kresów północnych (Grodzieńszczyzna) i południowych (Lwowskie). Przedmiotem kilku artykułów są nazwy poszczególnych potraw w różnych gwarach polskich zróżnicowane często nie tylko formalnie (np. morfologicznie), ale także etymologicznie. Część opracowań dotyczy dawnej leksyki kulinarnej (np. zawartej w najstarszych polskich książkach kucharskich), część - współczesnego słownictwa ogólnopolskiego (np. nazw wypieków cukierniczych, nazw potraw zweganizowanych), kilka - leksyki najnowszej (np. neologizmów kulinarnych zgromadzonych w Obserwatorium Językowym UW czy używanych na blogach internetowych). Pozostałe artykuły zostały poświęcone leksykografii historycznej, historii języka polskiego (o rozwoju zainteresowań historycznymi dokumentami zwerbalizowanej świadomości językowej Polaków), semantyki, frazematyki (o chrematonimach pochodnych od skrzydlatych słów) i onomastyki (o etymologii i motywacji przedwojennych urzędowych nazw miejscowości gminy Turgiele na Wileńszczyźnie). Całość tomu poprzedza biogram - wspomnienie o śp. Profesor Barbarze Falińskiej, wybitnej językoznawczyni, polonistce i slawistce, działaczce społecznej i oświatowej, zmarłej 13 marca 2022 roku. Publikacja na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0 PL (CC BY 3.0 PL) (pełna treść wzorca dostępna pod adresem: http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/pl/legalcode). ****** This thematic volume contains mainly articles examining food- and nutrition-related lexis in modern and historical general Polish as well as in local varieties of the Polish language. The papers derive from presentations given at a "Dialogue of Generations" conference. The authors focus on selected issues associated with regional and dialectal culinary lexis (including names with foreign etymology) from different regions in Poland and abroad, among them: Lesser Poland, especially Podhale, Pogórze, Kielce and Lublin Regions, Greater Poland, the Greater Poland-Little Poland borderland, Krajna, the Chełm and Dobrzyń Land, Warmia and Masuria, and the Northern and Southern Kresy/Borderlands (Grodno/Hrodna and Lwów/Lviv Regions, respectively). A few of the articles deal with names for particular dishes in different Polish dialects, often diversified both formally (e.g. morphologically) and in terms of etymology. Some contributions discuss old culinary lexis (including the lexis of the oldest Polish cookbooks), some examine modern general Polish vocabulary (like names for articles of pastry, or veganised dishes), several document newest lexis (including culinary neologisms collected by the University of Warsaw's Language Observatory and those used in the blogosphere). The remaining papers are devoted to historical lexicography, history of the Polish language (on the development of interest in historical documents of Polish-speakers' verbalised linguistic consciousness), semantics, phrasematics (on chrematonyms derived from winged words) and onomastics (on the etymology and motivation of pre-World War Two official place names in the gmina/commune of Turgiele in the Wilno/Vilnius Region). The volume opens with a short biography in memoriam of the late Professor Barbara Falińska, an outstanding linguist, Polish philologist and Slavist, social and educational activist, who passed away on 13 March 2022. The publication is licensed under the Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Poland license (CC BY 3.0 PL) (full license available at: https://creativecommons.org/licenses/by/3.0/legalcode).