Mrówcza zabawa. Współczesne zabawki a społeczne konstruowanie dziecka Ewa Maciejewska-Mroczek

Spis treści książki

Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
Część pierwsza
PRZEDMIOT SŁUŻĄCY DZIECIOM DO ZABAWY
Rozdział 1. Dzieci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .27
Odkrycie dzieciństwa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29
Nowa koncepcja rodziny i rola ekspertów. . . . . . . . . . . . . . . .32
Separacja, homogenizacja, integracja. . . . . . . . . . . . . . . . . .35
Nowy obraz dziecka: perspektywa childhood studies . . . . . . . 37
Współczesne dyskursy o dziecku i dzieciństwie: próba
uporządkowania. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40
Dziecko przedsocjologiczne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .41
Dziecko rozwijające się społecznie (teoria przejściowa) . . . . . .54
Dziecko socjologiczne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .57
Dzieciństwo późnej nowoczesności. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63
Rozdział 2. Przedmioty. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .69
Genealogia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .70
Przedmiot: obiekt materialny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .72
Przedmiot: zabawka. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75
Twórcy znaczeń . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77
Przywiązanie jako obowiązek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .79
Obiekt wytwarzany. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .85
Wytwarzanie znaczeń i zaangażowanie ciała. . . . . . . . . . . . . 88
Rozdział 3. Zabawa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .90
Zabawa i gra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90
Wczesne teorie zabawy. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92
Ludyczność jako źródło kultury . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .93
Żywioł i ład zabawy: Rogera Caillois teoria ludyczności . . . . . .95
Zabawa jako źródło osobowości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97
W co grają (dorośli) ludzie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .99
Znaczenie zabawy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .100
Pożytek z zabawy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101
Utożsamienie i wyobcowanie: problemy z dziećmi w społecznych
teoriach zabawy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103
Bezinteresowność zabawy dziecięcej a interes społeczny. . . . 106
Rozdział 4. Granice definicji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110
Zabawka w rękach. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110
Dla kogo „dzieci”? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .113
Lalki, które „dotykają głębin duszy” . . . . . . . . . . . . . . . . .  116
Mrówcza zabawa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .119
Część druga
ZABAWKI A SPOŁECZNE KONSTRUOWANIE DZIECKA
Rozdział 5. Własny pokój. Zabawka we współczesnej
przestrzeni dzieciństwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .125
W centrum i na marginesie: nowe przestrzenie dzieciństwa . .126
Własny pokój. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .130
Mikroświat pozornie prywatny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .132
Płeć w przestrzeni pokoju. . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . . . 135
Spojrzeć w dół: podłoga pokoju dziecięcego . . . . . . . . . . . . .136
Możliwości schronienia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  139
Rozdział 6. Zabawa jest pracą dziecka. Zabawka jako
narzędzie wspierające rozwój . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . 142
Przymus edukacyjny . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . . . . . . . . . . 142
Utracona niewinność. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144
Czas szkoły – czas przed szkołą – czas poza szkołą .  . . . . . 145
Cele nowoczesnej edukacji. . . . . . . . . . . .  . . . . . . . . . . . . 147
Znaczenie ekspertów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149
Kultura głównego nurtu i przemoc symboliczna . . . . . . . . . . 150
Potrzeba rozwoju. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153
Norma i indywidualizacja. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154
„Zabawka przeznaczona dla dziecka...” . . . . . . . . . . . . . . . 156
Zabawka edukacyjna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 158
Mózg niemowlęcia: walka z czasem . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160
Podatne ciała, podatne umysły. Normalizacja i różne sfery rozwoju 163
Miś Bajeczka, czyli bajka o rozwoju . . . . . . . .  . . . . . . . . . . 168
Uczenie się i zabawa w świecie ponowoczesnym. .. . . . . . . . . 170
Rozdział 7. Płeć. Zabawki i stereotypy? . . . .. . . . . . . . . . . . 174
Perspektywa historyczna . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . 176
Zabawki w badaniach nad tożsamością płci. . . . . . . .  . . . . . 178
Uczenie się płci kulturowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .185
Dzieci aschematyczne: praktyczne wskazówki i krytyka . . . . . 187
Medycyna: zabawka jako „narzędzie diagnostyczne”. . . . . . . 190
Zabawka jako narzędzie dla psychologii: przykład . . . . . . . . 191
Czy zabawki przygotowują do przyszłości? . . . . . . . . . . . . . . 194
Rozdział 8. Ciało, płeć i konstruowanie znaczeń . . . . . . . . . . 196
Projekty ciał ludzkich w zabawkach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197
Lalki: dzieci i kobiety . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198
Jak konsumują lalki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201
Chłopiec, mężczyzna, maszyna. O przedstawieniach męskości
w świecie zabawek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205
Anatomically correct? . . . . .  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 211
Rozdział 9. Między nostalgią a postępem. . . .. . . . . . . . . . . 215
Spór o wartości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . . . . . . . 216
Odwieczna naturalność . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 220
Rzeczy i interakcje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 226
Nie kupię wnukom tamagotchi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 229
Oswojeni z technologią . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235
Rozdział 10. Cudowne dzieciństwo PRL-u .  . . . . . . . . . . . . . 239
Tęsknota za dzieciństwem . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . 240
Takie czasy. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 241
Urefleksyjnienie i prywatyzacja . . . . . . . . . . .  . . . . . . . . . . 245
Niedobory, nadmiar i pole dla wyobraźni.  . . . . . . . . . . . . . . 246
Inna jakość . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 252
Logo z marzeń . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .255
Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .258
Bibliografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 261
Indeks nazwisk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 275

 

pokaż cały spis treści

ukryj recenzje