Etyka lekarska Tadeusz Brzeziński

Spis treści książki

Rozdział 1. Wprowadzenie do etyki 1 1.1. Podstawowe pojęcia etyki ogólnej, niezbędne do zrozumienia zasad etyki lekarskiej i bioetyki 1 1.2. Pojęcia dobra i zła i ich zastosowanie w praktyce lekarskiej 7 1.3. Bioetyka 16 Rozdział 2. Zarys dziejów etyki lekarskiej 21 2.1. Dwa modele kształtowania postaw lekarzy w starożytności 21 2.2. Etyka lekarska w średniowiecznej Europie 25 2.3. Początki etyki lekarskiej w Polsce 28 2.4. Izby lekarskie i pierwsze kodeksy deontologiczne 31 2.5. Rozwój myśli deontologicznej w Polsce na przełomie XIX/XX wieku 32 2.6. Etyka lekarska jako problem międzynarodowy po II wojnie światowej 35 2.7. Problemy etyki lekarskiej w Polsce po II wojnie światowej 37 Rozdział 3. Prawa pacjenta 45 3.1. Paternalizm czy partnerstwo. Stosunek lekarz-pacjent w przeszłości i w dobie współczesnej 45 3.2. Karta Praw Pacjenta 47 3.3. Europejska Konwencja Bioetyczna 51 3.4. Dokumenty wzorcowe dotyczące praw pacjenta 52 3.5. Stosunek lekarz-pacjent w świetle podstawowych praw pacjenta 54 3.6. Nadzór nad przestrzeganiem praw pacjenta 59 3.7. Godność lekarza i jego prawa 60 3.8. Dodatkowe informacje o regulacjach prawnych i związanych z tym zagrożeniach 63 Rozdział 4. Tajemnica zawodowa lekarza 67 4.1. Tajemnica lekarska w tradycjach historycznych 67 4.2. Zakres tajemnicy lekarskiej 70 4.3. Zwolnienie od obowiązku zachowania tajemnicy 71 4.3.1. Ustawowe zwolnienia z zachowania tajemnicy 72 4.3.2. Postępowanie w przypadku badania na żądanie uprawnionych ustawami organów i instytucji 76 4.3.3. Postępowanie dotyczące nieujawnienia tajemnicy stanowiącej niebezpieczeństwo dla zdrowia lub życia pacjenta lub innych osób 78 4.3.4. Ujawnienie tajemnicy za zezwoleniem pacjenta lub jego przedstawiciela ustawowego 79 4.3.5. Udzielanie informacji innemu lekarzowi lub personelowi medycznemu 81 4.3.6. Tajemnica zawodowa a praktyczna nauka zawodów medycznych 83 4.3.7. Wykorzystanie wiadomości objętych tajemnicą do celów naukowych 84 4.4. Tajemnica dotycząca dokumentacji lekarskiej 85 4.5. Tajemnica wobec pacjenta, którego informacje dotyczą 87 4.6. Odpowiedzialność za naruszenie zasad zachowania tajemnicy lekarskiej 88 Rozdział 5. Obowiązek i prawo udzielania pomocy 92 5.1. Lekarz jako przymusowy samarytanin 92 5.2. Lekarz a samobójstwo 96 5.3. Zgoda na zabieg diagnostyczny i leczniczy 102 5.3.1. Przesłanki ważności zgody 104 5.3.2. Zakres zgody 109 5.3.3. Postępowanie w przypadku braku zgody na określony rodzaj leczenia 111 5.4. Działanie lekarza bez zgody osoby poddanej zabiegom medycznym 114 5.4.1. Działanie lekarza przy braku porozumienia się z chorym lub przy braku zgody przedstawiciela ustawowego lub opiekuna faktycznego osoby nieletniej lub ubezwłasnowolnionej 114 5.4.2. Działanie bez zgody ze względu na dobro społeczne 115 5.5. Lekarz w kontaktach z wymiarem sprawiedliwości 118 5.6. Postępowanie lekarza wobec chorych psychicznie 121 5.7. Działanie lekarza w warunkach wojny 123 Rozdział 6. Ryzyko diagnostyczne i terapeutyczne 131 6.1. Pojęcie ryzyka i zakres jego dopuszczalności 131 6.1.1. Ryzyko w diagnostyce 132 6.1.2. Ryzyko w terapii farmakologicznej 134 6.1.3. Ryzyko w terapii chirurgicznej 137 6.2. Lekarz a metody medycyny niekonwencjonalnej 140 6.3. Ryzyko w postępowaniu profilaktycznym 142 6.4. Słowo lekarza jako czynnik ryzyka 144 Rozdział 7. Problemy etyczne prokreacji 147 7.1. Przemiany obyczajowe w odniesieniu do życia seksualnego 147 7.2. Zapobieganie ciąży 148 7.3. Sterylizacja 153 7.4. Dziecko niechciane i jego losy 155 7.5. Przerywanie ciąży 159 7.6. Sztuczna inseminacja 169 7.7. Zapłodnienie pozaustrojowe 173 7.8. Instytucja matki zastępczej 177 7.9. Diagnostyka prenatalna 178 7.10. Odchylenia od normy współżycia seksualnego a etyka lekarska 179 Rozdział 8. Problemy etyczne transplantologii 183 8.1. Historyczne aspekty rozwoju transplantologii 183 8.2. Transplantologia a kolejne modyfikacje definicji śmierci 186 8.3. Pobieranie komórek, tkanek i narządów od żywego dawcy 189 8.4. Stosunek do transplantacji narządów ze zwłok w badaniach socjologicznych i wyrażanych opiniach 191 8.5. Domniemana zgoda czy domniemany brak zgody? 192 8.6. Problemy etyczne ksenotransplantacji 194 Rozdział 9. Problemy etyczne tanatologii 197 9.1. Ewolucja postaw wobec śmierci i człowieka umierającego 197 9.2. Wartość i jakość życia 199 9.3. Rozmowa z chorym i jego rodziną o niepomyślnym rokowaniu 201 9.4. Granice walki o życie 208 9.5. Opieka terminalna 215 9.6. Opieka paliatywna 217 9.7. Eutanazja 219 Rozdział 10. Etyka badań naukowych 231 10.1. Etos uczonego. Zagrożenia moralne w badaniach naukowych 231 10.2. Eksperyment 234 10.2.1. Rodzaje eksperymentu biomedycznego i ich definicje 235 10.2.2. Podstawowe zasady etyczne i prawne regulujące dopuszczalność dokonywania eksperymentów 236 10.2.3. Problemy etyczne badania leku 239 10.3. Problemy etyczne genetyki 241 10.4. Doświadczenia na embrionach i płodach ludzkich 245 10.4.1. Klonowanie 248 10.4.2. Komórki macierzyste 250 10.5. Badania na zwierzętach 251 10.6. Komisje bioetyczne i ich działalność 254 10.7. Zasady dobrych obyczajów w publikacjach naukowych 255 Rozdział 11. Błąd lekarski a etyka 261 11.1. O zawinionych i niezawinionych błędach lekarskich 261 11.1.1. Błąd popełniony z niedostatku wiedzy 262 11.1.2. Błąd wynikający z przekroczenia kompetencji 263 11.1.3. Błąd wynikający z niewykazania należytej staranności 265 11.2. Postępowanie lekarza w przypadku popełnienia błędu lekarskiego 266 11.3. Odpowiedzialność moralna za postępowanie innej osoby w zespole 268 Rozdział 12. Lekarz a współpracownicy i uczniowie. Koleżeństwo lekarskie 273 12.1. Solidarność zawodowa 273 12.2. Koleżeństwo a krytyka postępowania 275 12.3. Lekarz w zespole pracowników medycznych 279 12.4. Lekarz jako nauczyciel 282 12.5. Lekarz jako konsultant 284 Rozdział 13. Dobre obyczaje w praktyce lekarskiej 289 13.1. Tradycje praktyki prywatnej lekarza 289 13.2. Złe i dobre przejawy konkurencji lekarskiej 290 13.3. Informacja o praktyce a niedopuszczalne formy reklamy. Zasady etyczne ogłaszania się lekarzy 292 13.4. Honoraria lekarskie 294 13.5. Aktywa i pasywa praktyki prywatnej w dobie współczesnej 296 13.6. Praktyka prywatna a obowiązki lekarza w publicznej służbie zdrowia 297 Rozdział 14. Lekarz a społeczeństwo i instytucje ochrony zdrowia Konflikty moralne w zdrowiu publicznym 303 14.1. Lekarz wobec zorganizowanych form pomocy medycznej 303 14.1.1. Problemy etyczne dotyczące racjonowania metod leczenia i alokacji środków finansowych 304 14.1.2. Lekarz a niedomagania w zakładzie opieki zdrowotnej 307 14.2. Lekarz a zdrowie publiczne 308 14.3. Lekarz a producenci i sprzedawcy leków i aparatury medycznej 309 14.4. Lekarz w walce o swoje prawa 311 Rozdział 15. Samorządy i ich rola w przestrzeganiu przez pracowników ochrony zdrowia zasad etyki zawodowej 318 15.1. Rola rzeczników odpowiedzialności zawodowej i sądów lekarskich 318 15.2. Izby i kodeksy etyczne innych zawodów medycznych 321 Zakończenie 323 Aneksy 327 Aneks 1. Kodeks Etyki Lekarskiej 327 Aneks 2. Ustawa z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta 341 Aneks 3. Konwencja o ochronie praw człowieka i godności istoty ludzkiej wobec zastosowań biologii i medycyny 363 Aneks 4. Deklaracja helsińska 374 Aneks 5. Dobre obyczaje w nauce. Zbiór zasad i wytycznych 377 Aneks 6. Ustawa o izbach lekarskich z dnia 17 maja 1989 r. (wybrane artykuły) 381 Aneks 7. Kodeks Etyki Zawodowej Polskiej Pielęgniarki i Położnej 385 Aneks 8. Kodeks Etyki Aptekarza RP 389 Aneks 9. Deklaracja hawajska 395 Aneks 10. Skala inwazyjności badań na żywych kręgowcach 398 Literatura uzupełniająca 401 Skorowidz