Epidemiologia. Od teorii do praktyki Andrzej Zieliński, Iwona Paradowska-Stankiewicz, Magdalena Rosińska, Bogdan Wojtyniak

Spis treści książki

• Okładka
• Strona tytułowa
• Strona redakcyjna
• Autorzy
• Spis treści
• Część I. Wprowadzenie do epidemiologii
  • 1. Wstęp
  • 2. Historia epidemiologii polskiej
• Część II. Podstawowe metody epidemiologii
  • 3. Przygotowanie i realizacja badania epidemiologicznego
    • 3.1. Rys historyczny. Nowoczesne badania epidemiologiczne dotyczące czynników ryzyka w USA i w Polsce
    • 3.2. Metody doboru próby i realizacja ogólnopolskich badań przekrojowych na przykładzie serii badań NATPOL i WOBASZ
      • 3.2.1. Dobór próby
      • 3.2.2. Wiązkowanie
      • 3.2.3. Losowanie próby II stopnia
      • 3.2.4. Losowanie próby III stopnia
      • 3.2.5. Efektywność realizacji badania epidemiologicznego
      • 3.2.6. Przyczyny odmowy udziału w badaniu
      • 3.2.7. Zgodność protokołów badań epidemiologicznych z kryteriami diagnostycznymi w praktyce klinicznej
    • 3.3. Etapy dotyczące przygotowania i analiz statystycznych badania epidemiologicznego
      • 3.3.1. Przygotowanie protokołu badania
      • 3.3.2. Analizy statystyczne
  • 4. Populacja i próba
    • 4.1. Definicje
    • 4.2. Ogólne zasady doboru próby w badaniach epidemiologicznych
      • 4.2.1. Podstawowe rodzaje doboru próby w badaniach opisowych [24]
      • 4.2.2. Próbkowanie bez doboru losowego
      • 4.2.3. Podstawowe źródła błędów w doborze próby
    • 4.3. Dobór próby w obserwacyjnych badaniach analitycznych
    • 4.4. Badania eksperymentalne (interwencyjne)
    • 4.5. Oszacowania liczebności próby
  • 5. Źródła danych i pomiar
    • 5.1. Wprowadzenie
    • 5.2. Dane dotyczące stanu zdrowia
      • 5.2.1. Krajowy Rejestr Nowotworów (KRN)
      • 5.2.2. Krajowy Rejestr Zachorowań na Gruźlicę
      • 5.2.3. Rejestr zakażeń ludzkim wirusem niedoboru odporności (HIV) i zachorowań na zespół nabytego niedoboru odporności (AIDS)
      • 5.2.4. Centralny Rejestr Chorób Zawodowych
      • 5.2.5. Polski Rejestr Wrodzonych Wad Rozwojowych
      • 5.2.6. Krajowy Rejestr Operacji Kardiochirurgicznych
      • 5.2.7. Ogólnopolski Rejestr Ostrych Zespołów Wieńcowych
      • 5.2.8. Inne źródła danych
      • 5.2.9. Ogólnopolskie Badanie Chorobowości Szpitalnej Ogólnej (OBChSO)
      • 5.2.10. Ogólnopolskie Badanie Chorobowości Psychiatrycznej
      • 5.2.11. Zdrowie i ochrona zdrowia
      • 5.2.12. Dane GUS o urodzeniach
      • 5.2.13. Dane GUS o umieralności
    • 5.3. Skutki zgłaszane przez pacjenta
    • 5.4. Dane o narażeniu
      • 5.4.1. Behawioralne czynniki ryzyka
      • 5.4.2. Środowiskowe czynniki ryzyka
  • 6. Wprowadzenie do pomiaru ankietowego
    • 6.1. Wprowadzenie
    • 6.2. Cel pomiaru ankietowego
    • 6.3. Rodzaje pozycji testowych
    • 6.4. Organizacja badania psychometrycznego
    • 6.5. Rzetelność i trafność pomiaru ankietowego
    • 6.6. Podstawy skalowania i interpretacji wyników pomiaru
  • 7. Testy diagnostyczne
  • 8. Podstawowe miary epidemiologiczne rozpowszechnienia, przebiegu i ciężkości chorób
    • 8.1. Wprowadzenie
    • 8.2. Definicja badanego zdarzenia
    • 8.3. Miary występowania zapadalność
    • 8.4. Miary występowania związane ze zgonami
      • 8.4.1. Współczynnik zgonów (umieralności, WU)
      • 8.4.2. Współczynnik umieralności proporcjonalnej
      • 8.4.3. Współczynnik śmiertelności
      • 8.4.4. Stosunek zgonów do przypadków
      • 8.4.5. Średnie (przeciętne) dalsze trwanie życia
      • 8.4.6. Utracone potencjalne lata życia
    • 8.5. Miary występowania rozpowszechnienie
    • 8.6. Standaryzowane miary występowania
    • 8.7. Względne miary związku
      • 8.7.1. Ryzyko względne
      • 8.7.2. Iloraz szans w badaniu kohortowym
      • 8.7.3. Iloraz szans w badaniu kliniczno-kohortowym
      • 8.7.4. Iloraz szans w badaniu kliniczno-kontrolnym z dopasowaniem
    • 8.8. Bezwzględne miary związku
    • 8.9. Miary oddziaływania
    • 8.10. Miary obciążenia chorobą
    • 8.11. Miary wykorzystywane w badaniu czasu przeżycia
  • 9. Miary stanu zdrowia i jakości życia ludności
    • 9.1. Definicja zdrowia
    • 9.2. Samoocena zdrowia
    • 9.3. Miary jakości życia ludności
    • 9.4. Wskaźniki zdrowia (88) zatwierdzone przez UE do monitorowania zdrowia populacji
    • 9.5. Pozytywne i negatywne miary zdrowia populacji
    • 9.6. Przeciętne dalsze trwanie życia i lata życia w zdrowiu
    • 9.7. Umieralność
    • 9.8. Współczynniki zapadalności i chorobowości według przyczyn jako negatywne mierniki zdrowia
    • 9.9. Nowe miary zdrowia populacji: obciążenie chorobami DALY i inne pochodne wskaźniki
    • 9.10. Statystyka publiczna
      • 9.10.1. Definicja i podstawa prawna
      • 9.10.2. Dane dotyczące zdrowia populacji gromadzone w ramach statystyki publicznej
    • 9.11. Źródła danych na temat zdrowia populacji
    • 9.12. Dostęp do danych gromadzonych w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia przykłady
    • 9.13. Dane dotyczące zdrowia populacji uzyskiwane w wyniku badań populacyjnych (GUS EHIS) i badań epidemiologicznych (WOBASZ, NATPOL)
    • 9.14. Międzynarodowe źródła danych na temat zdrowia populacji
    • 9.15. Podsumowanie
  • 10. Czynniki zakłócające i modyfikacja efektu
    • 10.1. Wprowadzenie
    • 10.2. Czynniki zakłócające
    • 10.3. Modyfikacja efektu
  • 11. Opis epidemiologiczny
    • 11.1. Definicje, zasada 5W
    • 11.2. Osoba
      • 11.2.1. Wiek
      • 11.2.2. Płeć
      • 11.2.3. Grupy etniczne i rasowe
      • 11.2.4. Status społeczno-ekonomiczny
    • 11.3. Czas
    • 11.4. Miejsce
    • 11.5. Podsumowanie
• Część III. Badania epidemiologiczne
  • 12. Zasady klasyfikacji badań epidemiologicznych
    • 12.1. Wprowadzenie
    • 12.2. Badania opisowe
      • 12.2.1. Charakterystyka osoby
      • 12.2.2. Miejsce
      • 12.2.3. Czas
      • 12.2.4. Opisy indywidualnych przypadków
      • 12.2.5. Badania z indywidualnym przypisaniem badanych zmiennych
      • 12.2.6. Opisowe badania populacyjne
    • 12.3. Badania analityczne
      • 12.3.1. Badania obserwacyjne z zastosowaniem danych indywidualnych
      • 12.3.2. Badania eksperymentalne
  • 13. Badania rejestrowe
    • 13.1. Typy rejestrów
    • 13.2. Projektowanie, prowadzenie, kryteria oceny
    • 13.3. Aktualnie prowadzone rejestry kardiologiczne w Polsce
      • 13.3.1. Ogólnopolski Rejestr Ostrych Zespołów Wieńcowych (PL-ACS)
      • 13.3.2. Narodowa Baza Danych Zawałów Serca (AMI-PL)
      • 13.3.3. Ogólnopolski Rejestr Procedur Kardiologii Inwazyjnej (ORPKI)
      • 13.3.4. Krajowy Rejestr Operacji Kardiochirurgicznych (KROK)
      • 13.3.5. Rejestr POL-TAVI
      • 13.3.6. Rejestry pozaszpitalnych zatrzymań krążenia
      • 13.3.7. Nowe rejestry
      • 13.3.8. Podsumowanie
    • 13.4. Współczesne wyzwania (bazy danych, uczenie maszynowe, głębokie nauczanie)
  • 14. Epidemiologiczne badania ekologiczne
    • 14.1. Definicja epidemiologicznego badania ekologicznego
    • 14.2. Typy epidemiologicznych badań ekologicznych
      • 14.2.1. Ekologiczne badanie opisowe
      • 14.2.2. Ekologiczne badanie analityczne
      • 14.2.3. Ekologiczne badanie interwencyjne
    • 14.3. Interpretacja wyników badania ekologicznego
    • 14.4. Podsumowanie
  • 15. Badania przekrojowe
    • 15.1. Wprowadzenie
    • 15.2. Schemat badania przekrojowego
    • 15.3. Cykliczne badania przekrojowe
    • 15.4. Podsumowanie
  • 16. Badania kohortowe
  • 17. Badania kliniczno-kontrolne
    • 17.1. Wprowadzenie
    • 17.2. Podstawowe zasady poprawności badania kliniczno-kontrolnego
    • 17.3. Populacja źródłowa dla przypadków i kontroli baza badania kliniczno-kontrolnego
    • 17.4. Zasady projektowania badania kliniczno-kontrolnego
      • 17.4.1. Identyfikacja przypadków
      • 17.4.2. Dobór przypadków i kontroli
      • 17.4.3. Praktyczne źródła pobierania kontroli
      • 17.4.4. Względne liczebności przypadków i kontroli
    • 17.5. Podstawowe typy badań kliniczno-kontrolnych
      • 17.5.1. Tradycyjny typ badania kliniczno-kontrolnego (prevalent cases)
      • 17.5.2. Badanie kliniczno-kontrolne oparte na bazie dla przypadków (case-base, case-cohort)
      • 17.5.3. Badanie kliniczno-kontrolne zagnieżdżone w kohorcie (case-control study nested in cohort)
      • 17.5.4. Badanie kliniczno-kontrolne przemienne (case-crossover study)
      • 17.5.5. Badanie samych przypadków (case only study)
  • 18. Randomizowane badania kliniczne
    • 18.1. Dlaczego randomizowane badania kliniczne
    • 18.2. Badane interwencje
      • 18.2.1. Kryteria włączenia i wyłączenia
      • 18.2.2. Plan badania
      • 18.2.3. Badane skutki zdrowotne
      • 18.2.4. Wielkość próby
      • 18.2.5. Typ wnioskowania statystycznego
      • 18.2.6. Analiza statystyczna
      • 18.2.7. Protokół badania
    • 18.3. Historia i współczesność badań
    • 18.4. Randomizowane badania kliniczne a medycyna oparta na dowodach
    • 18.5. Odstępstwa od schematu
  • 19. Interwencyjne badania środowiskowe
    • 19.1. Wprowadzenie
    • 19.2. Badania terenowe, w tym środowiskowe
    • 19.3. Współczesne podejścia do pozaklinicznych badań interwencyjnych
    • 19.4. Postęp w metodologii pozaklinicznych badań interwencyjnych
  • 20. Zasady przygotowania przeglądów systematycznych i metaanaliz
    • 20.1. Przygotowanie przeglądu protokół
    • 20.2. Strategie wyszukiwania
    • 20.3. Ocena ryzyka błędu systematycznego w badaniach pierwotnych
    • 20.4. Podsumowanie wyników, analiza danych, metaanaliza
    • 20.5. Narzędzia poprawiające sposób raportowania metod i wyników w przeglądach systematycznych
    • 20.6. Narzędzia do oceny wiarygodności przeglądów
    • 20.7. Organizacja Cochrane oraz Biblioteka Cochrane
  • 21. Badanie przyczynowości w epidemiologii
    • 21.1. Wprowadzenie
    • 21.2. Pojęcie przyczyny
    • 21.3. Badania związków przyczynowych
    • 21.4. Siła (wielkość efektu)
    • 21.5. Spójność (odtwarzalność)
    • 21.6. Swoistość (specyficzność)
    • 21.7. Następstwo czasowe
    • 21.8. Gradient biologiczny (zależność dawkaodpowiedź)
    • 21.9. Wiarygodność biologiczna
    • 21.10. Spójność z dotychczasowym stanem wiedzy
    • 21.11. Eksperyment
    • 21.12. Analogia
    • 21.13. Podsumowanie
• Część IV. Epidemiologia w praktyce
  • 22. Planowanie programów badań przesiewowych w onkologii
    • 22.1. Wprowadzenie
    • 22.2. Pierwsze koncepcje w zakresie wczesnego rozpoznawania raka
      • 22.2.1. Rak szyjki macicy i początki badań przesiewowych
      • 22.2.2. Rak piersi i nadzieje związane z mammografią
      • 22.2.3. Rak jelita grubego i diagnostyka w XXI wieku
    • 22.3. Badania przesiewowe w polityce światowej
    • 22.4. Populacyjne programy skriningowe w zwalczaniu raka w Europie
    • 22.5. Planowanie wdrożenia programu skriningowego
      • 22.5.1. Przygotowanie do planowania
      • 22.5.2. Niektóre aspekty kompleksowego planowania wdrażania programu, jego trwałości i rozwoju
      • 22.5.3. Podstawowy standard programów przesiewowych w zaleceniach Komisji Europejskiej dotyczących implementacji i realizacji zorganizowanych programów populacyjnych
    • 22.6. Populacyjne programy przesiewowe w Europie w drugiej dekadzie XXI wieku
    • 22.7. Trendy epidemiologiczne w dobie skriningów
      • 22.7.1. Rak szyjki macicy
      • 22.7.2. Rak piersi
      • 22.7.3. Rak jelita grubego
    • 22.8. Inne czynniki kształtujące trendy epidemiologiczne
      • 22.8.1. Wiek i styl życia
      • 22.8.2. Rozwój diagnostyki i działania niepożądane
    • 22.9. Perspektywy badań populacyjnych programów przesiewowych w onkologii
  • 23. Badania jakościowe
    • 23.1. Wprowadzenie
    • 23.2. Badania w dziedzinie zdrowia
    • 23.3. Badania epidemiologiczne
    • 23.4. Rozwój badań jakościowych
    • 23.5. Charakterystyka badań jakościowych
    • 23.6. Badania jakościowe w epidemiologii
    • 23.7. Metody badań jakościowych
      • 23.7.1. Obserwacja
      • 23.7.2. Wywiady
      • 23.7.3. Analiza treści i obrazów
      • 23.7.4. Badania w działaniu
      • 23.7.5. Metody badań w dobie COVID-19
    • 23.8. Proces badawczy
    • 23.9. Zapewnienie jakości
    • 23.10. Przeglądy systematyczne i metasynteza
    • 23.11. Siła dowodów
    • 23.12. Podsumowanie
  • 24. Epidemiologiczne podstawy analizy ryzyka
    • 24.1. Wprowadzenie
    • 24.2. Ocena ryzyka
      • 24.2.1. Etapy i modele
      • 24.2.2. Zagrożenie, narażenie, ryzyko
      • 24.2.3. Dane epidemiologiczne w ocenie ryzyka
      • 24.2.4. Dane toksykologiczne w ocenie ryzyka
      • 24.2.5. Identyfikacja zagrożenia
      • 24.2.6. Ocena narażenia
      • 24.2.7. Ocena zależności dawkaodpowiedź/narażenie skutek zdrowotny
      • 24.2.8. Charakterystyka ryzyka
      • 24.2.9. Niepewność w ocenie ryzyka
      • 24.2.10. Cele i scenariusze oceny ryzyka
    • 24.3. Zarządzanie ryzykiem
    • 24.4. Informowanie o ryzyku
  • 25. Ewaluacja interwencji
    • 25.1. Wprowadzenie
    • 25.2. Uzasadnienie celowości ewaluacji
      • 25.2.1. Definicje i rys historyczny
      • 25.2.2. Uwarunkowania etyczne, prawne i finansowe ewaluacji
      • 25.2.3. Czynniki stymulujące wynikające z rozwoju wiedzy
      • 25.2.4. Zdrowie publiczne oparte na dowodach
    • 25.3. Ewaluacja w cyklu realizacji programu
    • 25.4. Programy skuteczne i nieskuteczne
    • 25.5. Doświadczenia Krajowego Programu Interwencyjnego
  • 26. Uwarunkowania chorób społeczne, kulturowe, indywidualne
    • 26.1. Wprowadzenie
    • 26.2. Modele uwarunkowań stanu zdrowia
    • 26.3. Uwarunkowania środowiskowe
    • 26.4. Uwarunkowania socjodemograficzne
    • 26.5. Podsumowanie
  • 27. Medycyna oparta na faktach
    • 27.1. Definicja EBM, pytanie kliniczne
    • 27.2. Ocena wiarygodności badań
      • 27.2.1. Ocena wiarygodności badań pierwotnych
      • 27.2.2. Ocena wiarygodności badań wtórnych
      • 27.2.3. Inne aspekty oceny jakości badania
      • 27.2.4. Wiarygodność badania a raportowanie
    • 27.3. Interpretacja wyników badań
      • 27.3.1. Miary efektu, istotność statystyczna i kliniczna
      • 27.3.2. Analiza w podgrupach
    • 27.4. Wytyczne praktyki klinicznej
    • 27.5. Źródła wiarygodnej informacji
  • 28. Medycyna personalizowana w epidemiologii
  • 29. Etyczne aspekty praktyki epidemiologicznej
    • 29.1. Etyka w epidemiologii. Tomasz CHMIELEWSKI
      • 29.1.1. Dobra praktyka epidemiologiczna
      • 29.1.2. Rola komisji bioetycznych
      • 29.1.3. Etyczne zasady badań naukowych
      • 29.1.4. Zasady dobrych zachowań badawczych
      • 29.1.5. Nieetyczne zachowania w nauce
      • 29.1.6. Podsumowanie
    • 29.2. Etyczne aspekty uprawiania epidemiologii oraz doradztwa naukowego. Andrzej LISIECKI
      • 29.2.1. Grupy doradcze
      • 29.2.2. Relacje nauki, doradztwa naukowego i polityki
      • 29.2.3. Konflikt interesów
      • 29.2.4. Konflikt interesów a psychologia
  • 30. Podstawowe narzędzia statystyczne i ich interpretacja
    • 30.1. Wprowadzenie
    • 30.2. Wartość p i przedział ufności
    • 30.3. Wybór testu statystycznego
    • 30.4. Liczebność próby
• Przypisy

pokaż cały spis treści

ukryj recenzje