Diagnostyka laboratoryjna w pielęgniarstwie i położnictwie Olga Ciepiela

Spis treści książki

1. PODSTAWY DIAGNOSTYKI LABORATORYJNEJ - Olga Ciepiela 1 1.1. Funkcjonowanie medycznego laboratorium diagnostycznego 1 1.2. Struktura pracowni w rutynowym medycznym laboratorium diagnostycznym 2 1.3. Wartości referencyjne i ich stosowanie w interpretacji wyników 5 1.4. Dlaczego diagnostyka laboratoryjna 8 2. BADANIA RUTYNOWE, CITO I W MIEJSCU OPIEKI NAD PACJENTEM - Lech Chrostek 10 2.1. Legislacja trybu wykonania badań 10 2.2. Tryb rutynowy wykonania badań laboratoryjnych 11 2.3. Tryb pilny wykonania badań laboratoryjnych 15 2.4. Badania wykonywane w miejscu opieki nad pacjentem 18 3. KONTROLA JAKOŚCI BADAŃ WYKONYWANYCH W MIEJSCU OPIEKI NAD PACJENTEM - Rafał Nikodem Wlazeł 23 3.1. Kontrola jakości zależna od typu urządzenia i technologii pomiaru wykorzystywanych w obszarze POCT 25 3.1.1. Zestawy jednokrotnego użytku z odczytem wizualnym - testy jakościowe 26 3.1.2. Urządzenia elektroniczne ,,paskowe" - precyzja i dokładność pomiaru 29 3.1.3. Urządzenia elektroniczne ,,kartridżowe" - wieloaspektowe podejście kontrolne 31 3.1.4. Zaawansowane analizatory ,,typu laboratoryjnego" - automatyzacja oraz informatyczna centralizacja kontroli jakości 33 3.2. Aspekty pozaanalityczne związane z kontrolą jakości w obszarze POCT 34 3.2.1. Rodzaj materiału kontrolnego i faza przedanalityczna w obszarze POCT 35 3.2.2. Oznaczenia kontrolne w celu zapewnienia wiarygodności obszaru POCT 37 3.3. Działania naprawcze i dokumentacja kontroli jakości obszaru POCT 38 3.4. Podsumowanie 40 4. PRZYGOTOWANIE PACJENTA DO POBIERANIA MATERIAŁU DO BADAŃ LABORATORYJNYCH - Milena Małecka 45 4.1. Standardowe warunki pobierania krwi 45 4.2. Czynniki zewnątrz- i wewnątrzosobnicze wpływające na wynik badania 46 4.2.1. Rytm okołodobowy 47 4.2.2. Położenie ciała 47 4.2.3. Wysokość nad poziomem morza 48 4.2.4. Dieta 48 4.2.5. Aktywność fizyczna 49 4.2.6. Leki, suplementy diety, zioła, witaminy 50 4.2.7. Używki (tytoń, kofeina, narkotyki, alkohol) 51 4.3. Przygotowanie pacjenta do badania moczu 52 4.4. Przygotowanie pacjenta do badania kału 54 4.5. Przygotowanie pacjenta do prób czynnościowych 56 4.5.1. Doustny test tolerancji glukozy - DTTG (oralglucose tolerance test, OGTT) 56 4.5.2. Próba doustnego obciążenia żelazem (test wchłaniania żelaza) 57 4.6. Przygotowanie pacjenta do badania nasienia 57 4.7. Przygotowanie pacjenta do badań układu hemostazy 58 4.8. Przygotowanie pacjenta do pobierania próbki śliny 60 5. POBIERANIE MATERIAŁU DO BADAŃ LABORATORYJNYCH - Ewa Gruszewska 62 5.1. Pobieranie krwi 63 5.1.1. Pobieranie krwi żylnej 64 5.1.2. Pobieranie krwi tętniczej 68 5.1.3. Pobieranie krwi włośniczkowej 68 5.2. Pobieranie moczu 70 5.3. Pobieranie płynów 73 5.3.1. Pobieranie płynu mózgowo-rdzeniowego 73 5.3.2. Pobieranie płynów z jam ciała 74 5.3.3. Pobieranie płynu stawowego 75 5.4. Pobieranie innych materiałów diagnostycznych 76 5.4.1. Pobieranie kału 76 5.4.2. Pobieranie śliny 78 5.5. Organizacja miejsca pobrań materiału do badań laboratoryjnych 79 6. POBIERANIE MATERIAŁU DO BADAŃ MIKROBIOLOGICZNYCH - Halina Marchel 81 6.1. Zasady ogólne pobierania materiału do badań mikrobiologicznych 83 6.1.1. Zakres ogólny zadań personelu odpowiedzialnego za pobieranie próbek do badań mikrobiologicznych 84 6.2. Wybrane zagadnienia szczegółowe 85 6.2.1. Pobieranie materiału w celu diagnostyki mikrobiologicznej zakażeń łożyska naczyniowego 85 6.2.2. Pobieranie próbek moczu na posiew 90 6.2.3. Pobieranie próbek w celu diagnostyki mikrobiologicznej zakażeń skóry i tkanek miękkich 94 6.2.4. Pobieranie materiałów z dróg oddechowych do badań wirusologicznych 96 6.3. Transportowanie materiałów do badań mikrobiologicznych 97 6.3.1. Zasady ogólne 97 7. TRANSPORT I PRZECHOWYWANIE MATERIAŁU DO BADAŃ LABORATORYJNYCH - Milena Małecka 100 7.1. Wstęp 100 7.2. Obowiązki osoby transportującej materiał biologiczny 102 7.3. Przechowywanie i transport krwi do badań 103 8. BŁĘDY PRZEDLABORATORYJNE - Hanna Zborowska 105 8.1. Etapy fazy przedlaboratoryjnej 107 8.1.1. Błędy związane z przygotowywaniem zlecenia na badania 108 8.1.2. Błędy związane z przygotowaniem pacjenta do badania 110 8.1.3. Błędy związane z techniką i etapem pobierania próbek 112 8.1.4. Zbyt długi czas przechowywania próbek przed wysłaniem i opóźniony transport próbek do laboratorium 119 9. BŁĘDY LABORATORYJNE I POZALABORATORYJNE - Hanna Zborowska 121 9.1. Etap przedanalityczny 121 9.2. Etap analityczny (wykonanie oznaczenia, postępowanie analityczne) 122 9.2.1. Wybór metody 122 9.2.2. Rodzaje błędów w fazie analitycznej 124 9.3. Błąd fazy poanalitycznej 125 10. OCENA RÓWNOWAGI KWASOWO-ZASADOWEJ - PODSTAWY FIZJOLOGICZNE I ASPEKTY ANALITYCZNE W ZAKRESIE DIAGNOSTYKI POCT - Marzena Iwanowska 127 10.1. Wstęp 127 10.2. Izohydria jako jedno z podstawowych praw homeostatycznych 128 10.3. Typy zaburzeń równowagi kwasowo-zasadowej 130 10.4. Kompensacja 130 10.5. Opis wyniku gazometrii 131 10.5.1. Obraz kwasicy metabolicznej 133 10.5.2. Obraz kwasicy oddechowej 133 10.5.3. Obraz zasadowicy metabolicznej 134 10.5.4. Obraz zasadowicy oddechowej 135 10.5.5. Obraz zaburzenia mieszanego 135 10.6. Pobranie materiału 136 10.7. Jakość próbki 137 10.8. Analiza próbki krwi pobranej na gazometrię 138 11. OCENA WYBRANYCH PARAMETRÓW BIOCHEMICZNYCH CHORÓB WĄTROBY I NEREK - PODSTAWY FIZJOLOGICZNE I ASPEKTY ANALITYCZNE W ZAKRESIE DIAGNOSTYKI POCT - Marzena Iwanowska 140 11.1. Wątroba 140 11.1.1. Przemiana barwników żółciowych 140 11.1.2. Synteza białek w wątrobie 141 11.1.3. Mocznik 142 11.1.4. Amoniak 142 11.1.5. Enzymy wątrobowe 142 11.1.6. Materiał do badań laboratoryjnych 143 11.2. Nerki 144 11.2.1. Funkcje nerek 144 11.2.2. Powstawanie moczu 145 11.2.3. Badania laboratoryjne w chorobach nerek i układu moczowego 145 11.2.4. Podsumowanie 151 12. DIAGNOSTYKA ZABURZEŃ METABOLIZMU GLUKOZY W PRAKTYCE PIELĘGNIARSKIEJ I POŁOŻNICZEJ - Bogdan Solnica 152 12.1. Oznaczanie stężenia glukozy we krwi 152 12.1.1. Zagadnienia przedanalityczne 152 12.1.2. Metody oznaczania stężenia glukozy we krwi 153 12.2. Rozpoznawanie cukrzycy/stanu przedcukrzycowego 154 12.2.1. Stan przedcukrzycowy 155 12.2.2. Doustny test tolerancji glukozy (DTTG) 156 12.2.3. Badania laboratoryjne w określaniu typu cukrzycy 157 12.2.4. Badania przesiewowe w kierunku cukrzycy typu 2 159 12.2.5. Badania przesiewowe w kierunku hiperglikemii w ciąży 160 12.3. Monitorowanie leczenia cukrzycy - ocena wyrównania gospodarki węglowodanowej 161 12.3.1. Oznaczanie glikemii w czasie rzeczywistym 161 12.3.2. Retrospektywna ocena glikemii 163 12.4. Diagnostyka laboratoryjna ostrych powikłań cukrzycy 167 12.5. Diagnostyka laboratoryjna przewlekłych powikłań cukrzycy 168 12.6. Diagnostyka laboratoryjna stanów hipoglikemicznych 170 13. PODSTAWY HEMATOLOGII - Agnieszka Wiśniewska 172 13.1. Wstęp 172 13.2. Morfologia krwi 173 13.3. Niedokrwistości 177 13.4. Zmiany ilościowe elementów morfotycznych 180 13.4.1. Zmiany liczby leukocytów 180 13.4.2. Zmiana liczby płytek krwi 181 14. DIAGNOSTYKA ZABURZEŃ UKŁADU KRZEPNIĘCIA KRWI - Paweł Kozłowski 183 14.1. Fizjologia układu krzepnięcia krwi - wybrane wiadomości 183 14.2. Diagnostyka laboratoryjna zaburzeń układu hemostazy 186 14.3. Wybrane podstawowe testy układu hemostazy 187 14.3.1. Czas protrombinowy 189 14.3.2. Czas częściowej tromboplastyny po aktywacji 191 14.3.3. Ocena stężenia dimeru D 193 14.4. Uwagi końcowe 194 15. TESTY IMMUNOCHROMATOGRAFICZNE W PRAKTYCE - Olga Ciepiela 197 15.1. Typy testów immunochromatograficznych 197 15.1.1. Testy jakościowe i półilościowe 197 15.1.2. Testy kanapkowe (niekompetycyjne) i kompetycyjne 198 15.2. Zalety i wady testów immunochromatograficznych 199 15.3. Budowa testów immunochromatograficznych 199 15.4. Zasada działania testów immunochromatograficznych 200 15.4.1. Testy kanapkowe (niekompetycyjne) 200 15.4.2. Testy kompetycyjne 202 15.5. Uwagi ogólne 204 16. DIAGNOSTYKA NIEPŁODNOŚCI - Przemysław Ciepiela 206 16.1. Niepłodność 206 16.2. Diagnostyka czynnika żeńskiego niepłodności 207 16.3. Diagnostyka czynnika męskiego niepłodności 218 17. WYBRANE ZAGADNIENIA DIAGNOSTYKI LABORATORYJNEJ U KOBIET CIĘŻARNYCH - Monika Jabłonowska 227 17.1. Diagnostyczne badania laboratoryjne w aspekcie nowego standardu organizacyjnego opieki okołoporodowej 227 17.1.1. Ocena funkcji tarczycy 230 17.1.2. Cukrzyca ciężarnych (gestational diabetes mellitus, GDM) 231 17.1.3. Badania z grupy TORCH 233 17.2. Podstawowe badania laboratoryjne w monitorowaniu przebiegu ciąży - odrębności fizjologiczne i znaczenie 237 17.2.1. Zmiany w morfologii krwi 237 17.2.2. Zmiany w układzie krzepnięcia 238 17.3. Diagnostyka wybranych zespołów klinicznych 239 17.3.1. Diagnostyka laboratoryjna i różnicowanie zespołu HELLP z innymi mikroangiopatiami związanymi z ciążą 239 17.3.2. Stan przedrzucawkowy 242 17.3.3. Rzucawka 242 17.3.4. Ostre żółciowe stłuszczenie wątroby (AFLP) 242 17.3.5. Cholestaza ciężarnych 244 18. SEROLOGIA GRUP KRWI I PODSTAWY TRANSFUZJOLOGII - Katarzyna Popko 246 18.1. Serologia grup krwi - immunohematologia, podstawy immunologiczne 246 18.2. Charakterystyka podstawowych układów grupowych 249 18.2.1. Układ ABO 249 18.2.2. Układ Rh 252 18.2.3. Układ grupowy Kell 252 18.2.4. Układ grupowy Kidd 253 18.2.5. Układ grupowy Duffy (Fy) 254 18.2.6. Układ grupowy MNS 254 18.3. Zasady immunologiczne doboru preparatów krwiopochodnych 254 18.4. Dobór preparatów osoczowych 255 18.5. Dobór krwinek płytkowych 256 18.6. Podstawowe badania laboratoryjne w serologii grup krwi 256 18.6.1. Pobranie krwi do badań serologicznych 256 18.6.2. Identyfikacja grupy krwi w układzie ABO i antygenie D z układu Rh 257 18.6.3. Identyfikacja przeciwciał odpornościowych - testy antyglobulinowe 258 18.7. Zasady doboru i toczenia preparatów krwiopochodnych 260 18.8. Monitorowanie przebiegu toczenia preparatów krwiopochodnych, odczyny i reakcje niepożądane 263 18.9. Choroba hemolityczna płodu i noworodka 265 18.10. Preparaty stosowane w transfuzjologii 267 18.10.1. Krew pełna konserwowana - KPK 268 18.10.2. Koncentrat krwinek czerwonych - KKCz 268 18.10.3. Koncentrat krwinek płytkowych - KKP 268 18.10.4. Koncentrat granulocytarny 268 18.10.5. Osocze świeżo mrożone FFP 268 19. WYBRANE ASPEKTY DIAGNOSTYKI LABORATORYJNEJ W OKRESIE NOWORODKOWYM - Monika Jabłonowska 271 19.1. Pobieranie materiału do badań laboratoryjnych 271 19.1.1. Pobieranie materiału do badań równowagi kwasowo-zasadowej (RKZ) w trybie POCT 271 19.1.2. Pobieranie krwi do pozostałych badań laboratoryjnych 273 19.2. Metoda oceny niedotlenienia okołoporodowego - gazometria krwi pępowinowej 276 19.3. Żółtaczka noworodków 277 19.3.1. Żółtaczka fizjologiczna 277 19.3.2. Żółtaczka patologiczna 278 19.3.3. Przyczyny hiperbilirubinemii niezwiązanej (pośredniej) 279 19.3.4. Przyczyny hiperbilirubinemii związanej (bezpośredniej) 279 19.3.5. Diagnostyka żółtaczek 280 19.4. Sepsa noworodków 282 19.4.1. Diagnostyka laboratoryjna sepsy noworodkowej 283 20. BADANIA PRZESIEWOWE NOWORODKÓW - Mariusz Ołtarzewski 287 20.1. Wstęp 287 20.1.1. Dlaczego prowadzimy badania przesiewowe noworodków 287 20.2. Opis programu 288 20.3. Ogólne zasady realizacji badań przesiewowych noworodków 290 20.4. Etapy badania przesiewowego 291 20.4.1. Rejestracja etykiet 291 20.4.2. Pobieranie próbek krwi na bibułę - szpitale i położne 292 20.4.3. Przygotowanie do wysyłki 296 20.4.4. Rejestracja w laboratorium 297 20.4.5. Testy przesiewowe (laboratorium) 297 20.4.6. Powiadamianie i wezwanie dziecka 297 20.4.7. Kontrola komputerowa obiegu próbek i diagnostyki potwierdzającej 298 20.4.8. Kontrola komputerowa diagnostyki potwierdzającej 298 20.4.9. Baza danych, statystyka 298 20.5. Algorytmy badań przesiewowych noworodków 298 20.5.1. Wrodzona niedoczynność tarczycy (WNT) 299 20.5.2. Fenyloketonuria (PKU) 300 20.5.3. Mukowiscydoza (CF) 300 20.5.4. Badanie przesiewowe wrodzonych wad metabolizmu (WWM) metodą MS/MS 301 20.5.5. Wrodzony przerost nadnerczy (WPN) 302 20.5.6. Deficyt biotynidazy 303 20.5.7. Rdzeniowy zanik mięśni (SMA) 304 20.6. Diagnostyka specjalistyczna i monitorowanie leczenia 305 20.7. Podsumowanie 308 21. DIAGNOSTYKA POEKSPOZYCYJNA W PRZYPADKU NARAŻENIA NA KONTAKT Z CZYNNIKAMI ZAKAŹNYMI - Marzena Iwanowska 313 21.1. Definicje 313 21.2. HCV 315 21.3. HBV 316 21.3.1. HBsAg 317 21.3.2. HBeAg 317 21.3.3. Anty-HBs 317 21.3.4. Anty-HBe 318 21.3.5. Anty-HBc IgM 318 21.3.6. Anty-HBc total 318 21.4. HIV 319 22. WYKONYWANIE BADAŃ LABORATORYJNYCH PRZEZ PIELĘGNIARKI/ POŁOŻNE A CZYNNOŚCI DIAGNOSTYKI LABORATORYJNEJ - Anna Augustynowicz, Michał Waszkiewicz 321 22.1. Wstęp 321 22.2. Wykonywanie badań diagnostycznych przez pielęgniarki i położne 323 22.3. Czynności diagnostyki laboratoryjnej 325 22.4. Podsumowanie 326 ANEKS. WYKAZ BADAŃ WYKONYWANYCH W PRZYKŁADOWYM LABORATORIUM DIAGNOSTYCZNYM WRAZ Z BADANYM MATERIAŁEM I ZAKRESAMI WARTOŚCI REFERENCYJNYCH DLA OSÓB DOROSŁYCH - Olga Ciepiela 329 SKOROWIDZ

pokaż cały spis treści

ukryj recenzje