Komunikacja jest złożonym zjawiskiem. Aby skutecznie się komunikować, trzeba uwzględnić wiele czynników. Emocje, koncepcje i przekonania rozmówców objawiają się w słowach i w formie niewerbalnej. Trzeba też poradzić sobie z istniejącymi wzorcami relacji, zarówno w kontaktach indywidualnych, jak i w grupach. Można jednak wskazać uniwersalne, spójne