Powszechna historia prawa Andrzej Dziadzio

Spis treści książki

Do Czytelnika (Marian Kallas) 15 Wprowadzenie. Źródła europejskiej kultury prawnej 17 Prawo rzymskie 17 Prawo zwyczajowe 22 Prawo kanoniczne 26 Dział I. Historia źródeł prawa średniowiecza i czasów wczesnonowożytnych 35 Rozdział 1. Europa barbarzyńców 35 1.1. Zmierzch i upadek cesarstwa rzymskiego 35 1.1.1. Rys historyczny 35 1.1.2. Zarys ustroju 37 1.1.2.1 Struktura państwa 37 1.1.2.2. Społeczeństwo 38 1.1.2.3. Chrześcijaństwo 40 1.1.3. Źródła prawa 42 1.2. Państwa barbarzyńskie 44 1.2.1. Wizygoci 44 1.2.1.1. Rys historyczny 44 1.2.1.2. Zarys ustroju 48 1.2.1.3. Źródła prawa 49 1.2.2. Ostrogoci 50 1.2.2.1. Rys historyczny 50 1.2.2.2. Zarys ustroju 51 1.2.2.3. Źródła prawa 52 1.2.3. Burgundowie 52 1.2.3.1. Rys historyczny 52 1.2.3.2. Zarys ustroju 53 1.2.3.3. Źródła prawa 53 1.2.4. Longobardowie 54 1.2.4.1. Rys historyczny 54 1.2.4.2. Zarys ustroju 55 1.2.4.3. Źródła prawa 56 Rozdział 2. Bizancjum 58 2.1. Rys historyczny 58 2.2. Zarys ustroju 61 2.2.1. Władza cesarska 61 2.2.2. Kościół 61 2.3. Źródła prawa 62 2.3.1. Corpus Iuris Civilis 62 2.3.2. Ustawodawstwo cesarskie 63 Rozdział 3. Monarchia karolińska. Francja 65 3.1. Rys historyczny 65 3.2. Zarys ustroju 69 3.2.1. Władza królewska 69 3.2.2. Feudalizm. System lenny 71 3.3. Źródła prawa 72 3.3.1. Lex Salica Francorum 72 3.3.2. Uchwały synodalne. Prawo azylu 74 3.3.3. Kapitularze 76 3.3.4. Pokoje i rozejmy boże 76 3.3.5. Zbiory prawa zwyczajowego 77 Rozdział 4. Rzesza Niemiecka 79 4.1. Rys historyczny 79 4.2. Zarys ustroju 81 4.2.1. Organy centralne Rzeszy 81 4.2.2. Książęta terytorialni 83 4.3. Źródła prawa 84 4.3.1. Zwierciadło saskie 84 4.3.2. Pokoje ziemskie. Landfrydy 87 Rozdział 5. Państwa słowiańskie 89 5.1. Polska 89 5.1.1. Rys historyczny 89 5.1.2. Zarys ustroju 91 5.1.2.1. Społeczeństwo 91 5.1.2.2. Początki demokracji szlacheckiej 92 5.1.3. Źródła prawa 93 5.1.3.1. Księga elbląska 93 5.1.3.2. Statuty Kazimierza Wielkiego 95 5.1.3.3. Statut Jana Łaskiego. Próby unifikacji prawa 96 5.1.3.4. Źródła prawa niemieckiego w Polsce 97 5.2. Królestwo Czech 97 5.2.1. Rys historyczny 97 5.2.2. Zarys ustroju 98 5.2.2.1. Społeczeństwo 98 5.2.2.2. Forma państwa 99 5.2.3. Źródła prawa 99 5.2.3.1. Maiestas Carolina 99 5.2.3.2. Prawo za panowania Jagiellonów i Habsburgów 100 5.3. Królestwo Węgier 100 5.3.1. Rys historyczny 100 5.3.2. Zarys ustroju 102 5.3.2.1. Władza królewska 102 5.3.3. Źródła prawa 103 5.3.3.1. Kodeks Werböczego 103 5.3.3.2. Prawo za panowania Habsburgów 103 5.4. Ruś Kijowska. Rosja 103 5.4.1. Rys historyczny 103 5.4.2. Zarys ustroju 105 5.4.2.1. Organy centralne 105 5.4.2.2. Stosunki społeczne 106 5.4.3. Źródła prawa 107 5.4.3.1. Prawo ruskie a bizantyjska kultura prawna 107 5.4.3.2. Ruska Prawda 108 5.4.3.3. Sudiebniki 110 Rozdział 6. Renesans prawa rzymskiego w Europie Zachodniej 112 6.1. Odkrycie kodyfikacji justyniańskiej 112 6.1.1. Szkoła bolońska 112 6.1.1.1. Glosatorzy 113 6.1.1.2. Komentatorzy 114 6.1.2. Humanizm prawniczy 116 6.2. Ekspansja prawa rzymskiego w Europie 116 6.2.1. Przyczyny recepcji prawa rzymskiego 116 6.2.2. Drogi przenikania prawa rzymskiego w Niemczech 117 6.2.3. Zasięg terytorialny recepcji prawa rzymskiego 119 Dział II. Historia źródeł prawa czasów nowożytnych (do XVIII w.) 123 Rozdział 7. Reformy prawa od odrodzenia do oświecenia 123 7.1. Kodyfikacje prawa doby absolutyzmu 123 7.1.1. Rzesza Niemiecka 123 7.1.1.1. Stosunki polityczne 123 7.1.1.2. Constitutio Criminalis Carolina (1532) 125 7.1.1.3. Constitutio Criminalis Theresiana (1768) 131 7.1.2. Francja 133 7.1.2.1. Stosunki polityczne. Absolutyzm 133 7.1.2.2. Ustawodawstwo królewskie. Ordonanse Ludwika XIV 137 7.1.2.3. Sądownictwo królewskie 141 7.2. Reformy prawa w okresie oświecenia 142 7.2.1. Przemiany ustrojowe w XVIII w 142 7.2.1.1. Założenia ideowe oświecenia 142 7.2.1.2. Absolutyzm oświecony 145 7.2.1.3. Rewolucja francuska 146 7.2.2. Doktryna prawa natury 148 7.2.3. Szkoła humanitarna 150 7.2.4. Kodyfikacje karne 152 7.2.4.1. Ustawa karna dla Toskanii. Leopoldina (1786) 152 7.2.4.2. Constitutio Criminalis Josephina (1787) 153 7.2.4.3. Karnoprocesowa ordynacja kryminalna (1788) 154 7.2.4.4. Ustawa karna zachodniogalicyjska (1796). Franciscana (1803) 155 7.2.5. Kodyfikacje cywilne 156 7.2.5.1. Bawarski kodeks cywilny (1756) 156 7.2.5.2. Patent o małżeństwie Józefa II (1783). Kodeks cywilny (1786) 156 7.2.5.3. Kodeks cywilny zachodniogalicyjski (1797) 157 7.2.6. Landrecht pruski (1794) 158 7.2.7. Francuskie ustawodawstwo czasów rewolucji 159 7.2.7.1. Prawo cywilne 159 7.2.7.2. Prawo karne 159 Dział III. Historia źródeł prawa w systemie anglosaskim 165 Rozdział 8. Anglia 165 8.1. Stosunki polityczne i ustrój 165 8.1.1. Państwo anglosaskie. Monarchia stanowa 165 8.1.2. Absolutyzm 168 8.1.3. Okres rewolucji 169 8.1.4. Restauracja Stuartów. Chwalebna rewolucja (1688) 170 8.1.5. Monarchia ograniczona 172 8.2. Organizacja sądownictwa 173 8.2.1. Sądy westminsterskie 173 8.2.2. Sąd Kanclerski 175 8.2.3. Sądy przysięgłych 175 8.2.4. Cechy procesu angielskiego 176 8.2.5. Sąd Izby Gwiaździstej 179 8.2.6. Reformy sądownictwa w XIX w. 179 8.3. Źródła prawa 180 8.3.1. Common law 180 8.3.2. Equity 181 8.3.3. Statute law 182 8.3.4. Zbiory orzeczeń 183 8.3.5. Nauka prawa 183 Rozdział 9. Stany Zjednoczone Ameryki 185 9.1. Stosunki polityczne i ustrój 185 9.1.1. Deklaracja Niepodległości (1776) 185 9.1.2. Konstytucja federalna (1787) 187 9.2. Organizacja sądownictwa 188 9.3. Źródła prawa amerykańskiego 190 Dział IV. Historia źródeł prawa XIX w. 195 Rozdział 10. Ustawodawstwo napoleońskie (1804-1810) 195 10.1. Znaczenie napoleońskich kodyfikacji prawa 195 10.2. Kodeks cywilny (1804 197 10.3. Kodeks procedury cywilnej (1806) 199 10.4. Kodeks handlowy (1807) 200 10.5. Kodeks procedury karnej (1808) 200 10.6. Kodeks karny (1810) 201 Rozdział 11. Europejska myśl cywilistyczna XIX w. 203 11.1. Szkoła historyczna. Pandektystyka 203 11.2. Pozytywizm prawniczy 205 11.3. Naturalizm prawniczy. Socjalizacja prawa 206 11.3.1. Jurysprudencja interesów 207 11.3.2. Szkoła wolnego prawa 208 Rozdział 12. Doktryny prawa karnego w Europie w XIX w. 209 12.1. Szkoła klasyczna 209 12.2. Szkoła antropologiczna 211 12.3. Szkoła socjologiczna 213 Rozdział 13. Europejskie kodyfikacje prawa (do 1918) 215 13.1. Przemiany ustrojowe w Europie w XIX w. 215 13.1.1. Model monarchii konstytucyjnej (do 1848) 215 13.1.2. Koncepcje ustrojowe Wiosny Ludów (1848/1849) 217 13.1.3. Ustroje monarchiczne w dobie porewolucyjnej 220 13.2. Kodeksy prawa cywilnego 223 13.2.1. ABGB. Austriacki kodeks cywilny (1811) 223 13.2.2. Zwód praw Cesarstwa Rosyjskiego. Swod zakonow (1832) 224 13.2.3. BGB. Niemiecki kodeks cywilny (1896) 225 13.2.4. ZGB. Szwajcarski kodeks cywilny (1907) 226 13.3. Ustawodawstwo cywilne w Królestwie Polskim (po 1815) 227 13.3.1. Kodeks cywilny Napoleona. Zmiany prawa hipotecznego (1818) 227 13.3.2. Kodeks cywilny Królestwa Polskiego (1825) 228 228 13.3.3. Ustawa o małżeństwie (1836) 229 13.4. Kodeksy karne 230 13.4.1. Austriacki kodeks karny (1852) 230 13.4.2. Niemiecki kodeks karny (1871) 230 13.4.3. Rosyjskie prawo karne. Kodeks Tagancewa (1903) 231 13.5. Kodyfikacje prawa procesowego 232 13.5.1. Kodeksy procedury karnej 232 13.5.2. Kodeksy procedury cywilnej 235 Dział V. Historia źródeł prawa XX w. 239 Rozdział 14. Prawo w państwach europejskich (1918-1939) 239 14.1. Stosunki polityczne w Europie po I wojnie światowej 239 14.1.1. Upadek monarchicznego systemu władzy 239 14.1.2. Rządy parlamentarne 242 14.2. Kryzys liberalnej demokracji 244 14.2.1. Ustroje totalitarne 244 14.2.2. Systemy autorytarne 247 14.3. Prawo sądowe w Rosji bolszewickiej (po 1917) 248 14.3.1. Ustawodawstwo cywilne 248 14.3.2. Ustawodawstwo karne 250 14.4. Prawo sądowe III Rzeszy Niemieckiej (1933-1945) 251 14.4.1. Prawo cywilne. Ustawy norymberskie (1935) 251 14.4.2. Zmiany w prawie karnym 253 14.5. Unifikacja prawa w Polsce po I wojnie światowej 255 14.5.1. Powołanie Komisji Kodyfikacyjnej (1919) 255 14.5.2. Dorobek Komisji Kodyfikacyjnej 256 Rozdział 15. Prawo w Europie (po 1945) 260 15.1. Podzielona Europa 260 15.1.1. Państwa komunistyczne 260 15.1.2. Liberalne demokracje Europy Zachodniej 263 15.2. Kierunki ewolucji prawa w krajach Europy Zachodniej 265 15.2.1. Republika Federalna Niemiec 265 15.2.1.1. BGB. Zmiany w prawie cywilnym 265 15.2.1.2. Zmiany w dziedzinie prawa karnego 268 15.2.2. Francja 270 15.2.2.1. Kierunki zmian kodeksu cywilnego (Napoleona) 270 15.2.2.2. Zmiany w dziedzinie prawa karnego 271 15.3. Prawo krajów komunistycznych 272 15.3.1. Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich 272 15.3.1.1. Prawo cywilne 272 15.3.1.2. Prawo karne 274 15.3.2. Polska Ludowa 274 15.3.2.1. Unifikacja prawa cywilnego w Polsce (1945-1946) 274 15.3.2.2. Kodyfikacje prawa cywilnego (1964) 278 15.3.2.3. Powojenne prawo karne. Kodeksy (1969) 279 Dział VI. Historia instytucji prawa cywilnego 285 Rozdział 16. Prawo osobowe 285 16.1. Zdolność prawna 285 16.1.1. Nabycie zdolności prawnej 285 16.1.2. Ograniczenia zdolności prawnej 286 16.1.3. Utrata zdolności prawnej 289 16.2. Zdolność do czynności prawnych 290 16.3. Ograniczenia praw cywilnych (do XX w.) 291 16.3.1. Pozycja prawna kobiet 291 16.3.2. Dzieci nieślubne 295 16.3.3. Status prawny Żydów 298 16.4. Osoby prawne 302 16.4.1. Rodzaje osób prawnych 302 16.4.2. Powstawanie osób prawnych 303 Rozdział 17. Prawo małżeńskie osobowe 304 17.1. Prawo małżeńskie średniowiecza 304 17.1.1. Świecki charakter małżeństwa 304 17.1.1.1. Formy zawarcia małżeństwa 304 17.1.1.2. Rozwiązanie małżeństwa 306 17.1.2. Wyznaniowe prawo małżeńskie. Sobór Laterański IV (1215) 307 17.1.2.1. Kanoniczna koncepcja małżeństwa 307 17.1.2.2. Przeszkody małżeńskie 308 17.2. Prawo małżeńskie epoki nowożytnej (XVI-XVIII w.) 310 17.2.1. Reformacja a nowa koncepcja małżeństwa 310 17.2.2. Konstytucja soborowa Tametsi (1563) 311 17.2.3. Laicyzacja prawa małżeńskiego 312 17.2.3.1. Kraje protestanckie 312 17.2.3.2. Państwa katolickie 313 17.3. Systemy prawa małżeńskiego w XIX i XX w. 313 17.3.1. System wyznaniowy 313 17.3.2. System mieszany 314 17.3.3. System laicki 316 Rozdział 18. Prawo małżeńskie majątkowe 317 18.1. Prawo małżeńskie majątkowe (do XVIII w.) 317 18.1.1. Umowy przedślubne (intercyzy) 317 18.1.2. Majątek małżeński 318 18.1.3. Ustroje majątkowe 319 18.2. Prawo małżeńskie majątkowe (XIX i XX w.) 320 18.2.1. Zasada swobody umów małżeńskich 320 18.2.2. Ustawowe ustroje majątkowe 320 18.2.3. Zasada równości praw małżonków 322 Rozdział 19. Prawo rzeczowe 323 19.1. Prawo rzeczowe. Zagadnienia ogólne 323 19.2. Własność 325 19.2.1. Pojęcie własności 325 19.2.2. Własność w epoce feudalnej 326 19.2.3. Własność w państwie liberalnym 327 19.2.4. Doktryny prawa własności (XIX i XX w.) 328 19.2.5. Ograniczenia prawa własności 330 19.2.6. Nabycie własności 332 19.2.6.1. Pierwotne nabycie własności 332 19.2.6.2. Pochodne nabycie własności 333 19.3. Posiadanie 333 19.3.1. Ochrona posiadania 333 19.3.2. Istota procesu posesoryjnego 334 19.4. Ograniczone prawa rzeczowe 335 19.4.1. Zastaw 335 19.4.2. Hipoteka 335 19.4.3. Prawo hipoteczne (XIX i XX w.) 338 19.5. Księgi wieczyste (hipoteczne) 341 19.6. Zasady obrotu nieruchomościami 341 Rozdział 20. Prawo zobowiązań 345 20.1. Zagadnienia ogólne 345 20.2. Umowy w prawie rzymskim 346 20.3. Prawo zobowiązań w Europie (do XVIII w.) 348 20.3.1. Prawo zobowiązań w prawie germańskim 348 20.3.2. Kanoniczna teoria umów 349 20.3.3. Źródła powstania zobowiązań 350 20.3.4. Wykonanie zobowiązań 352 20.4. Prawo zobowiązań (XIX i XX w.) 354 20.4.1. Ewolucja prawa obligacyjnego 354 20.4.2. Podstawy odpowiedzialności cywilnoprawnej 358 Rozdział 21. Prawo spadkowe 362 21.1. Prawo spadkowe (do XVIII w.) 362 21.1.1. Spadkobranie w prawie rzymskim a w prawach szczepowych 362 21.1.2. Dziedziczenie beztestamentowe 363 21.1.2.1. Dziedziczenie ruchomości i nieruchomości 363 21.1.2.2. Porządek dziedziczenia 365 21.1.3. Dziedziczenie testamentowe 367 21.1.3.1. Swoboda testowania 367 21.1.3.2. Testament i jego wykonanie 367 21.2. Prawo spadkowe w kodeksach XIX w 369 21.2.1. Porządek dziedziczenia 369 21.2.2. Ograniczenia zdolności dziedziczenia 370 21.2.3. Dziedziczenie testamentowe 371 21.2.3.1. Ograniczenia swobody testowania 371 21.2.3.2. Ochrona praw spadkowych dziedziców koniecznych 371 21.3. Kierunek zmian prawa spadkowego w XX w. 373 Dział VII. Historia instytucji prawa karnego 377 Rozdział 22. Prawo karne średniowiecza 377 22.1. Przestępstwo i kara 377 22.1.1. Przestępstwa i kary prywatne 377 22.1.2. Przestępstwa i kary publiczne 379 22.2. Podstawy odpowiedzialności karnej 381 22.2.1. Odpowiedzialność przedmiotowa (obiektywna) 381 22.2.2. Odpowiedzialność podmiotowa (subiektywna) 382 22.3. Przyczyny bezkarności 383 22.3.1. Obrona konieczna. Stan wyższej konieczności 383 22.3.2. Nieletniość. Niepoczytalność 384 22.4. Formy popełnienia przestępstwa 385 22.4.1. Usiłowanie 385 22.4.2. Podżeganie i pomocnictwo 386 Rozdział 23. Prawo karne czasów nowożytnych i najnowszych 387 23.1. Przestępstwo 387 23.1.1. Pojęcie i podział przestępstw 387 23.1.2. Katalog przestępstw 389 23.1.2.1. Przestępstwa przeciwko władzy i religii 389 23.1.2.2. Przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu 390 23.1.2.3. Przestępstwa przeciwko mieniu 391 23.1.2.4. Przestępstwa przeciwko dobrym obyczajom 392 23.2. Podstawy odpowiedzialności karnej 395 23.2.1. Wina 395 23.2.1.1. Wina umyślna 395 23.2.1.2. Wina nieumyślna 397 23.3. Przyczyny bezkarności 399 23.3.1. Obrona konieczna 399 23.3.2. Stan wyższej konieczności 400 23.3.3. Niepoczytalność. Nieletniość 400 23.3.4. Błąd 402 23.4. Formy popełnienia przestępstwa 402 23.4.1. Usiłowanie 402 23.4.2. Podżeganie i pomocnictwo 403 23.5. Kara 404 23.5.1. Funkcja i wymiar kary 404 23.5.2. Katalog kar 406 23.5.2.1. Kara śmierci 406 23.5.2.2. Kara pozbawienia wolności 409 23.5.2.3. Kary cielesne 411 23.5.2.4. Kary majątkowe 411 23.5.2.5. Środki zabezpieczające 412 Dział VIII. Historia instytucji procesu karnego 417 Rozdział 24. Średniowieczny proces skargowy 417 24.1. Wszczęcie i przebieg procesu 417 24.2. Zasady i środki dowodowe 420 24.2.1. Legalna teoria dowodowa 420 24.2.2. Przysięga 421 24.2.3. Ordalia 422 24.3. Środki odwoławcze 423 Rozdział 25. Proces inkwizycyjny 425 25.1. Geneza 425 25.2. Wszczęcie i przebieg procesu 427 25.3. Zasady i środki dowodowe 430 25.3.1. Legalna teoria dowodowa 430 25.3.2. Przyznanie się do winy 431 25.3.3. Tortury 432 25.3.4. Świadkowie 434 25.3.5. Kara za nieposłuszeństwo 435 25.4. Pozycja oskarżonego 435 25.5. Proces o czary 436 Rozdział 26. Nowoczesny proces mieszany 439 26.1. Geneza 439 26.2. Przebieg procesu 440 26.2.1. Postępowanie przygotowawcze 440 26.2.2. Rozprawa. Zasady procesowe 441 26.2.2.1. Zasada jawności i ustności 441 26.2.2.2. Zasada kontradyktoryjności 441 26.2.2.3. Zasada prawdy materialnej 441 26.2.2.4. Zasada bezpośredniości 442 26.2.2.5. Swobodna ocena dowodów 442 26.3. Gwarancje procesowe 443 26.4. Środki odwoławcze 443 Dział IX. Historia instytucji procesu cywilnego 449 Rozdział 27. Proces rzymsko-kanoniczny i nowożytny 449 27.1. Geneza 449 27.2. Cechy procesu rzymsko-kanonicznego 450 27.2.1. Zasada skargowości 450 27.2.2. Zasada pisemności 451 27.2.3. Zasada dyspozycyjności 452 27.2.4. Legalna teoria dowodowa 452 27.3. Apelacja 452 27.4. Nowożytne procedury cywilne 452 27.4.1. Powszechny niemiecki proces cywilny 452 27.4.2. Procedura austriacka 453 27.4.3. Procedura pruska 454 Rozdział 28. Nowoczesna procedura cywilna (XIX i XX w.) 455 28.1. Wszczęcie procesu. Pozew 455 28.2. Rozprawa. Zasady procesowe 455 28.2.1. Zasada jawności i ustności 455 28.2.2. Zasada kontradyktoryjności 456 28.2.3. Zasada dyspozycyjności 456 28.2.4. Zasada instrukcyjności 456 28.2.5. Zasada prawdy formalnej 457 28.2.6. Zasada koncentracji materiału procesowego 457 28.3. Zasady orzekania 459 28.3.1. Zasada bezpośredniości 459 28.3.2. Swobodna ocena dowodów 459 28.4. Środki odwoławcze 460 Wskazówki bibliograficzne (wybór prac ogólnych, podręczników i skryptów) 461 Indeks nazwisk 463 Spis map 470 Spis ilustracji

pokaż cały spis treści

ukryj recenzje