NIEPRAWIDŁOWOŚCI I NADUŻYCIA NA RYNKU FUNDUSZY INWESTYCYJNYCH

Celem tej monografii jest kompleksowe przedstawienie nieprawidłowości i nadużyć w sektorze funduszy inwestycyjnych wraz z uwzględnieniem ich przyczyn, mechanizmów działania, skutków i metod zapobiegania. Dotychczas nie powstała żadna monografia naukowa poświęcona ściśle temu tematowi, a informacje o nadużyciach inwestorzy mogli czerpać niemal wyłącznie z doniesień prasowych. Zagadnienie to powinno być obszarem szczególnej uwagi literatury, ponieważ nadużycia w sektorze funduszy inwestycyjnych, tak jak wszystkie nadużycia finansowe, mogą prowadzić do naruszenia jednego z dóbr publicznych, jakim jest bezpieczeństwo finansowe kraju i obywateli. Z tego względu niezbędne jest efektywne przeciwdziałanie nadużyciom finansowym, m.in. dzięki odpowiedniej analizie historycznych przykładów nieprawidłowości i próbie wyciągnięcia z nich wniosków. Teza główna monografii stanowi, że nadzór nad sektorem funduszy inwestycyjnych w Polsce (zarówno wewnętrzny jak i zewnętrzny ogólnoustrojowy) jest nieefektywny, prowadząc do nadużyć i nieprawidłowości, których skutki są negatywne i dotkliwe w ujęciu społecznym, mikro- i makroekonomicznym. Monografia opiera się na analizie krytyczno-poznawczej literatury przedmiotu, artykułów naukowych, raportów instytucji państwowych i rynku finansowego, prawa polskiego i unijnego, informacji prasowych a także na doświadczeniu zawodowym autorów. Pierwszy rozdział monografii jest wprowadzeniem w najważniejsze zagadnienia związane z rynkiem funduszy inwestycyjnych, bez których zrozumienie dalszej części tekstu mogłoby być trudne. Przedstawiono tu sektor funduszy inwestycyjnych w ujęciu teoretycznym, z historią rozwoju rynku, krótkim opisem poszczególnych rodzajów funduszy, sposobem działania rynku, rolą poszczególnych podmiotów tworzących strukturę instytucjonalną sektora, a także historią rozwoju regulacji prawnych. Uzupełnieniem pierwszego rozdziału są najważniejsze statystyki rynku funduszy inwestycyjnych w Polsce. Pierwszy rozdział zawiera ponadto wiele dygresji (przeważnie w formie przypisów), niezwiązanych ściśle z problematyką nadużyć, dlatego zaawansowani czytelnicy, w szczególności zawodowo związani z funduszami inwestycyjnymi, mogą zaryzykować rozpoczęcie lektury książki od drugiego rozdziału. Drugi rozdział poświęcono nieprawidłowościom i nadużyciom w zakresie wyceny aktywów netto funduszy (WAN), a trzeci pozostałym nieprawidłowościom i nadużyciom w sektorze. Podział ten wynika z tego, że WAN to jedna z najważniejszych miar na rynku funduszu podstawa do wyliczania stopy zwrotu, oceny efektywności funduszy i budowy najważniejszych wskaźników rynkowych. Po stronie inwestorów stopa zwrotu implikuje decyzje o zainwestowaniu w fundusz lub wycofaniu się z niego, a po stronie zarządzających wskazuje np. na realizację określonych celów biznesowych lub wyliczenie opłaty za zarządzenie. Warto dodać, że zasady wyceny WAN funduszy bazują zarówno na przepisach prawa, jak i na różnego rodzaju modelach finansowo-ekonomicznych. Takie modele buduje się z kolei na często subiektywnych założeniach, m.in. w zakresie ceny rynkowej, stopy dyskontowej czy poziomu ryzyka rynkowego,które mogą być oderwane od rzeczywistości lub wręcz celowo zmanipulowane w celu osiągnięcia określonego efektu, np. w celu zawyżenia WAN funduszu. Sprawia to, że problematyka wyceny WAN jest na tyle istotnym ogniskiem nadużyć w sektorze, że zdaniem autorów powinna być rozpatrywana osobno. Jak już wspomniano, w trzecim rozdziale opisano inne nieprawidłowości i nadużycia, niezwiązane bezpośrednio z nieprawidłową wyceną WAN. Praktyka biznesowa czy doniesienia prasowe wskazują na takie nadużycia, jak systematyczne przekraczanie nałożonych limitów i ograniczeń inwestycyjnych, fundusze inwestycyjne działające jako schematy Ponziego, misselling, konflikty interesów czy np. nierzetelna analiza podejmowanych decyzji inwestycyjnych przez zarządzających. W monografii zawartotakże przykłady nieprawidłowości na podstawie dokładnej analizy konkretnych studiów przypadków. (Fragment wstępu)