Kardiochirurgia dziecięca Janusz Skalski, Jacek Kołcz, Tomasz Mroczek

Spis treści książki

CZĘŚĆ I. WPROWADZENIE 1 1. Historia kardiochirurgii dziecięcej w Polsce - Janusz H. Skalski 3 1.1. Narodziny kardiochirurgii 3 1.2. Początki chirurgii wrodzonych wad serca 5 1.3. Początki i rozwój kardiochirurgii w polskich miastach 7 1.4. Podsumowanie 18 Piśmiennictwo 19 2. Anatomia chirurgiczna serca - Jacek Kołcz, Janusz H. Skalski 21 2.1. Wstęp 21 2.2. Przedsionki serca 25 2.3. Komory serca 30 2.4. Układ bodźcotwórczo-przewodzący serca 37 2.5. Duże naczynia 40 2.6. Anatomia segmentalna 48 Piśmiennictwo 53 CZĘŚĆ II. WYBRANE PROBLEMY KLINICZNE 55 3. Algebra i geometria prawidłowych i nieprawidłowych relacji wielkich tętnic - Richard van Praagh (tłumaczenie: Sebastian Góreczny) 57 3.1. Podstawowe zasady 57 3.2. Funkcje stożka 57 3.3. Tetralogia Fallota 61 3.4. Brak stożka 68 3.5. Przełożenie wielkich naczyń 72 3.6. Dwuujściowa prawa komora, typ Taussig-Binga 76 3.7. Dwuujściowa lewa komora 78 3.8. Anatomicznie skorygowana malpozycja wielkich naczyń 79 3.9. Ewolucja ludzkiego serca 79 3.10. Wnioski 83 3.11. Apoptoza 84 Piśmiennictwo 84 4. Specyfika krążenia pozaustrojowego u dzieci - Tomasz Mroczek 87 4.1. Wstęp 87 4.2. Ciśnienie krwi oraz ciśnienie perfuzji 87 4.3. Odpowiedni przepływ krwi 88 4.4. Hipotermia 89 4.5. Wybór sprzętu 90 Piśmiennictwo 93 5. Ochrona mięśnia sercowego - Jacek Kołcz 95 5.1. Wstęp 95 5.2. Warunki podczas krążenia pozaustrojowego - CPB 97 5.3. Zaburzenia wywołane przez niedokrwienie mięśnia sercowego 97 5.4. Metody ochrony mięśnia sercowego 98 Piśmiennictwo 102 6. Rola pielęgniarki w opiece nad dziećmi z wadami serca - Wioletta Dyrcz 105 6.1. Wstęp 105 6.2. Przygotowanie stanowiska dla pacjenta 106 6.3. Opieka nad pacjentem po przyjęciu na oddział 107 6.4. Organizacja współpracy interdyscyplinarnej personelu medycznego i działania wspierające rodziców 109 Piśmiennictwo 110 7. Powikłania w gojeniu się ran po operacjach kardiochirurgicznych - Piotr Siondalski 111 7.1. Wstęp 111 7.2. Anatomia śródpiersia - implikacje kardiochirurgiczne i definicja zapalenia śródpiersia 112 7.3. Chirurgiczny dostęp do śródpiersia środkowego - sternotomia pośrodkowa w kardiochirurgii 113 7.4. Patofizjologia gojenia się rany pooperacyjnej 113 7.5. Zakażenie miejsca operowanego - definicja, rozpoznanie 114 7.6. Podział powikłań w gojeniu się ran po operacjach kardiochirurgicznych 116 7.7. Czynniki ryzyka powikłanego gojenia się ran pooperacyjnych 117 7.8. Profilaktyka powikłań gojenia się ran pooperacyjnych 118 7.9. Leczenie nieprawidłowego gojenia się ran pooperacyjnych 120 7.10. Implikacje ekonomiczne powikłań w gojeniu się ran po operacjach serca 123 7.11. Wnioski ogólne 124 Piśmiennictwo 124 8. Postępowanie pooperacyjne w kardiochirurgii wrodzonych wad serca - Tomasz Składzień 127 8.1. Wstęp 127 8.2. Fizjologia noworodka 127 8.3. Okres przedoperacyjny 128 8.4. Ogólne postępowanie pooperacyjne 129 8.5. Postępowanie okołooperacyjne w wybranych przypadkach 136 8.6. Kryteria zakończenia pobytu dziecka na oddziale intensywnej terapii kardiochirurgicznej 138 Piśmiennictwo 139 9. Zespół uogólnionej odpowiedzi zapalnej u dzieci po operacjach wrodzonych wad serca - Wojciech Mrówczyński, Anna Pituch-Noworolska 141 9.1. Wstęp 141 9.2. Definicja SIRS 141 9.3. Patomechanizmy 142 9.4. Znaczenie wczesnych objawów narządowych 142 9.5. Epidemiologia SIRS u dzieci 143 9.6. Czynniki ryzyka 143 9.7. Badania laboratoryjne 143 9.8. Zapobieganie 144 9.9. Podsumowanie 145 Piśmiennictwo 145 10. Zaburzenia krzepnięcia w kardiochirurgii - Anetta Undas, Anna Klukowska 147 10.1. Wstęp 147 10.2. Ocena przedoperacyjna układu hemostazy 147 10.3. Zaburzenia krzepnięcia i antykoagulacja w czasie operacji kardiochirurgicznych 155 10.4. Pooperacyjne zaburzenia krzepnięcia 156 10.5. Leki przeciwzakrzepowe a operacje kardiochirurgiczne 158 10.6. Profilaktyka przeciwzakrzepowa w kardiochirurgii dziecięcej 160 Piśmiennictwo 161 11. Zabiegi paliatywne w kardiochirurgii dziecięcej: zespolenia systemowo-płucne, banding tętnicy płucnej - Ireneusz Haponiuk 163 11.1. Wstęp 163 11.2. Rys historyczny 163 11.3. Zespolenie systemowo-płucne 164 11.4. Klasyczne zespolenie metodą Blalocka-Taussig 165 11.5. Zmodyfikowane zespolenie systemowo-płucne 166 11.6. Zmodyfikowane zespolenie systemowo-płucne - prawostronne, w lewostronnym łuku aorty 169 11.7. Zespolenia Pottsa i Waterstona 170 11.8. Banding tętnicy płucnej 171 11.9. Technika operacyjna 172 Piśmiennictwo 173 12. Chirurgiczne i interwencyjne leczenie zaburzeń rytmu serca u dzieci - Piotr Suwalski, Sebastian Stec 175 12.1. Wstęp 175 12.2. Rys historyczny 177 12.3. Leczenie pooperacyjnych zaburzeń rytmu serca u dzieci 178 12.4. Leczenie interwencyjne nadkomorowych zaburzeń rytmu serca u dzieci 179 12.5. Leczenie komorowych zaburzeń rytmu serca u dzieci i młodzieży 183 12.6. Elektroterapia (urządzenia wszczepialne) 185 12.7. Leczenie arytmii w grupie dorastających pacjentów z wrodzonymi wadami serca 186 12.8. Leczenie hybrydowe 187 Piśmiennictwo 188 13. Przeszczepienie serca u dzieci - Piotr Przybyłowski, Szymon Pawlak 191 13.1. Wstęp 191 13.2. Wskazania do transplantacji i postępowanie przedoperacyjne 193 13.3. Niewydolność krążenia po operacji Fontana (failing Fontan) 194 13.4. Zasady opieki nad dawcą, przygotowanie do przeszczepienia i transplantacja serca 196 13.5. Postępowanie u dzieci po przeszczepieniu serca 196 13.6. Retransplantacje 200 Piśmiennictwo 202 14. Mechaniczne wspomaganie układu krążenia u dzieci - Tomasz Mroczek, Michael Hübler 203 14.1. Wstęp 203 14.2. Wspomaganie krótkotrwałe 204 14.3. Wspomaganie długoterminowe 205 14.4. Wspomaganie mechaniczne u dzieci z sercem jednokomorowym 209 14.5. Sztuczne serce (TAH) 210 14.6. Postępowanie po wszczepieniu układu wspomagającego 210 14.7. Powikłania w trakcie MCS 212 14.8. Bazy danych MCS 214 Piśmiennictwo 214 15. Interwencyjne zabiegi kardiologiczne u płodów - Joanna Dangel 217 15.1. Wstęp 217 15.2. Krytyczne zwężenie zastawki aortalnej 219 15.3. Krytyczne zwężenie - zarośnięcie zastawki płucnej bez ubytku w przegrodzie międzykomorowej 224 15.4. Restrykcja lub zamknięcie przegrody międzyprzedsionkowej płodów z HLHS 227 15.5. Podsumowanie 229 Piśmiennictwo 229 16. Guzy serca - Marcin Gładki, Aleksandra Morka 231 16.1. Wstęp 231 16.2. Pierwotne łagodne guzy serca 232 16.3. Pierwotne złośliwe guzy serca 236 16.4. Przerzuty do serca 236 16.5. Objawy 237 16.6. Diagnostyka 237 16.7. Leczenie 239 Piśmiennictwo 240 17. Urazy serca i dużych naczyń - Jacek Kołcz, Piotr Wojciechowski 243 17.1. Urazy serca a rozwój kardiochirurgii 243 17.2. Epidemiologia i specyfika urazów klatki piersiowej u dzieci 244 17.3. Diagnostyka i leczenie 245 Piśmiennictwo 249 18. Celosomie i ektopia serca - Wojciech Górecki 251 18.1. Historia, definicja i anatomia opisowa wady 251 18.2. Genetyka 252 18.3. Rozpoznanie prenatalne 252 18.4. Diagnostyka okołoporodowa 252 18.5. Postępowanie poporodowe 254 18.6. Rokowanie i wyniki leczenia 254 18.7. Podsumowanie współczesnej wiedzy i praktyki 255 Piśmiennictwo 255 19. Problemy leczenia wrodzonej wady serca skojarzonej z wadami innych narządów - Elżbieta Wójcik, Janusz H. Skalski 257 19.1. Wstęp 257 19.2. Najczęstsze zespoły genetyczne z wrodzonymi wadami serca 261 19.3. Współistnienie wrodzonych wad serca z innymi wadami narządowymi 270 Piśmiennictwo 275 20. Robotyzacja w chirurgii wrodzonych wad serca - Romuald Cichoń 277 20.1. Wstęp 277 20.2. Systemy wspomagania w chirurgii 278 20.3. Zastosowanie kliniczne systemów telemanipulacyjnych w kardiochirurgii 279 Piśmiennictwo 280 21. Wrodzony ubytek worka osierdziowego - Janusz H. Skalski 281 21.1. Wstęp 281 21.2. Anatomia 281 21.3. Rozpoznanie 282 21.4. Leczenie 282 Piśmiennictwo 283 CZĘŚĆ III. KARDIOCHIRURGIA SZCZEGÓŁOWA WAD WRODZONYCH 285 22. Przetrwały przewód tętniczy - Marcin Gładki, Elżbieta Wójcik 287 22.1. Wstęp i rys historyczny 287 22.2. Definicja wady, anatomia i embriologia 287 22.3. Patofizjologia 288 22.4. Objawy i diagnostyka 289 22.5. Leczenie 291 Piśmiennictwo 292 23. Wady przewodozależne - Aleksandra Morka 295 23.1. Wstęp i definicja wady 295 23.2. Rola przewodu tętniczego 295 23.3. Podział wad przewodozależnych 296 23.4. Inne potencjalnie przewodozależne problemy kardiologiczne 297 23.5. Rozpoznanie wad przewodozależnych 298 23.6. Leczenie noworodka z wadą przewodozależną 300 Piśmiennictwo 303 24. Koarktacja aorty - Ireneusz Haponiuk 305 24.1. Wstęp 305 24.2. Embriologia 305 24.3. Anatomia wady 306 24.4. Patofizjologia i manifestacja kliniczna 308 24.5. Diagnostyka - najważniejsze zagadnienia 309 24.6. Metody obrazowania u dzieci z koarktacją aorty 309 24.7. Leczenie farmakologiczne i przygotowanie do operacji 310 24.8. Wskazania do leczenia kardiochirurgicznego i optymalny czas kwalifikacji do operacji 311 24.9. Leczenie kardiochirurgiczne 311 24.10. Powikłania po operacjach naprawy koarktacji aorty 320 24.11. Wyniki leczenia kardiochirurgicznego koarktacji aorty 322 Piśmiennictwo 323 25. Przerwany łuk aorty - Ireneusz Haponiuk 325 25.1. Wstęp 325 25.2. Objawy kliniczne 326 25.3. Diagnostyka 326 25.4. Leczenie farmakologiczne i przygotowanie do operacji 327 25.5. Leczenie chirurgiczne 327 25.6. Powikłania po operacjach naprawy przerwanego łuku aorty 330 Piśmiennictwo 331 26. Wadliwe połączenia międzyprzedsionkowe oraz częściowy nieprawidłowy spływ żył płucnych - Janusz H. Skalski 333 26.1. Wstęp 333 26.2. Definicja wady 334 26.3. Rys historyczny 334 26.4. Anatomia 335 26.5. Podział 336 26.6. Naturalny przebieg wady 337 26.7. Objawy i wskazania do leczenia 337 26.8. Częściowy nieprawidłowy spływ żył płucnych 338 26.9. Leczenie chirurgiczne 339 26.10. Prowadzenie pooperacyjne 342 26.11. Wyniki leczenia 343 Piśmiennictwo 343 27. Całkowity nieprawidłowy spływ żył płucnych - Janusz H. Skalski 345 27.1. Wstęp 345 27.2. Rys historyczny 346 27.3. Objawy kliniczne i rozpoznanie wady 348 27.4. Leczenie operacyjne 350 27.5. Okres pooperacyjny 355 27.6. Wyniki leczenia 355 Piśmiennictwo 356 28. Nieprawidłowości spływu żylnego systemowego - Janusz H. Skalski 359 28.1. Wstęp 359 28.2. Rys historyczny 359 28.3. Embriologia 360 28.4. Anatomia 362 28.5. Objawy kliniczne i rozpoznanie 364 28.6. Anomalie spływu do prawego przedsionka 365 28.7. Anomalie spływu do lewego przedsionka 368 28.8. Skojarzone anomalie spływów systemowych i płucnych 369 28.9. Anomalie zatoki wieńcowej 370 28.10. Anomalie rozwojowe żył pępkowych i przewodu żylnego 370 28.11. Anomalie rozwojowe podprzeponowego układu żył systemowych 371 28.12. Serce trójprzedsionkowe prawe 371 Piśmiennictwo 372 29. Serce trójprzedsionkowe lewe - Janusz H. Skalski, Aleksandra Morka 375 29.1. Wstęp 375 29.2. Anatomia i patofizjologia wady 376 29.3. Objawy 377 29.4. Leczenie 378 29.5. Wyniki leczenia 379 Piśmiennictwo 379 30. Ubytek w przegrodzie międzykomorowej serca - Janusz H. Skalski, Elżbieta Wójcik 381 30.1. Wstęp 381 30.2. Rys historyczny 381 30.3. Embriologia i anatomia 382 30.4. Klasyfikacja ubytków międzykomorowych 384 30.5. Objawy kliniczne i przebieg choroby 385 30.6. Rozpoznanie 386 30.7. Leczenie 387 30.8. Kwalifikacja do leczenia operacyjnego 388 30.9. Leczenie chirurgiczne 389 Piśmiennictwo 393 31. Wspólny kanał przedsionkowo-komorowy - Jacek Kołcz 397 31.1. Wstęp 397 31.2. Anatomia 397 31.3. Uwagi embriologiczne 398 31.4. Klasyfikacja 399 31.5. Patofizjologia 402 31.6. Objawy kliniczne 403 31.7. Badania dodatkowe 404 31.8. Zasady postępowania 404 31.9. Leczenie chirurgiczne 405 Piśmiennictwo 409 32. Zespół (tetralogia) Fallota - Jacek Kołcz 411 32.1. Wstęp i rys historyczny 411 32.2. Uwagi embriologiczne 412 32.3. Anatomia wady 412 32.4. Objawy i wskazania do leczenia chirurgicznego 414 32.5. Leczenie operacyjne 416 32.6. Brak zastawki tętnicy płucnej 423 Piśmiennictwo 425 33. Wspólny pień tętniczy - Janusz H. Skalski 427 33.1. Wstęp 427 33.2. Rys historyczny 428 33.3. Embriologia 428 33.4. Klasyfikacja 429 33.5. Anatomia 431 33.6. Objawy kliniczne 431 33.7. Rozpoznanie 432 33.8. Przygotowanie do operacji 434 33.9. Leczenie operacyjne 434 33.10. Czynniki ryzyka i wyniki leczenia 441 Piśmiennictwo 441 34. Okienko aortalno-płucne - Janusz H. Skalski, Elżbieta Wójcik 445 34.1. Wstęp 445 34.2. Anatomia 445 34.3. Objawy i rozpoznanie 448 34.4. Leczenie 448 Piśmiennictwo 451 35. Przełożenie wielkich pni tętniczych - Jacek Kołcz 453 35.1. Wstęp 453 35.2. Objawy i wskazania do leczenia chirurgicznego 461 35.3. Techniki operacyjne 462 35.4. Wyniki leczenia 470 Piśmiennictwo 470 36. Dwuujściowa prawa komora - Tomasz Mroczek, Michael Hübler 473 36.1. Wstęp 473 36.2. Stosunki anatomiczne 473 36.3. Operacje stosowane w leczeniu 476 36.4. Zespół Taussig-Binga 482 Piśmiennictwo 483 37. Dwuujściowa lewa komora - Jacek Kołcz 485 37.1. Definicja i rys historyczny 485 37.2. Anatomia 485 37.3. Warianty wady 486 37.4. Objawy i wskazania do leczenia operacyjnego 487 37.5. Leczenie operacyjne 487 37.6. Wyniki leczenia 490 Piśmiennictwo 490 38. Skorygowane przełożenie wielkich pni tętniczych - Jacek Kołcz 491 38.1. Definicja i epidemiologia 491 38.2. Anatomia 491 38.3. Patofizjologia 493 38.4. Objawy 493 38.5. Diagnostyka 493 38.6. Leczenie operacyjne 495 38.7. Okres pooperacyjny i wyniki leczenia 497 Piśmiennictwo 498 39. Chirurgia wad lewego ujścia żylnego - Roman Przybylski, Maciej Bochenek, Piotr Mazur 499 39.1. Wstęp i rys historyczny 499 39.2. Anatomia prawidłowa 500 39.3. Embriologia zastawki mitralnej 502 39.4. Patologia wad wrodzonych zastawki mitralnej 503 39.5. Patofizjologia, objawy i wskazania do leczenia 506 39.6. Diagnostyka wad zastawki mitralnej 507 39.7. Leczenie farmakologiczne oraz przygotowanie i wskazania do operacji 508 39.8. Leczenie operacyjne 509 39.9. Wyniki leczenia chirurgicznego 515 Piśmiennictwo 515 40. Chirurgia wad lewego ujścia tętniczego - Ireneusz Haponiuk 519 40.1. Wstęp 519 40.2. Zwężenie zastawki aortalnej 519 40.3. Zwężenie podzastawkowe drogi wypływu lewej komory 527 40.4. Nadzastawkowe zwężenie aortalne 529 Piśmiennictwo 532 41. Chirurgia zastawki aortalnej - Marek Jasiński 535 41.1. Stenoza zastawki aortalnej 535 41.2. Wymiana zastawki aortalnej 535 41.3. Powikłania 538 41.4. Reoperacje 539 41.5. Niedomykalność zastawki aortalnej 539 41.6. Naprawa zastawki aortalnej 539 Piśmiennictwo 542 42. Zespoły heterotaksji - Zbigniew Kordon, Andrzej Rudziński 543 42.1. Definicja i rys historyczny 543 42.2. Częstość występowania i etiopatogeneza 545 42.3. Wady układu krążenia w zespołach heterotaksji 546 42.4. Objawy i zasady postępowania diagnostycznego 549 42.5. Leczenie 555 Piśmiennictwo 562 43. Zespół niedorozwoju lewego serca - Tomasz Mroczek 565 43.1. Wstęp 565 43.2. Leczenie chirurgiczne 570 43.3. Postępowanie okołooperacyjne 585 43.4. Czynniki ryzyka leczenia operacyjnego 586 Piśmiennictwo 588 44. Serce jednokomorowe jako problem kliniczny - Jacek Kołcz 593 44.1. Rys historyczny 593 44.2. Definicje i mianownictwo 595 44.3. Epidemiologia 596 44.4. Historia naturalna 597 44.5. Wybrane aspekty ewolucyjne i embriologiczne 597 44.6. Wybrane aspekty morfologiczne serca jednokomorowego 598 44.7. Rozwój idei etapowego leczenia wad o typie serca jednokomorowego 599 44.8. Zarys problematyki etapowego leczenia pacjentów z sercem jednokomorowym 601 44.9. Atrezja zastawki trójdzielnej 615 44.10. Dwunapływowa komora lewa 619 Piśmiennictwo 620 45. Nieprawidłowości naczyń wieńcowych - Tomasz Mroczek 625 45.1. Wstęp 625 45.2. Wady odejścia tętnic wieńcowych od tętnicy płucnej 627 45.3. Przetoki wieńcowe 631 45.4. Wady odejścia tętnic wieńcowych od aorty 632 45.5. Nabyte wady naczyń wieńcowych 634 45.6. Choroba Kawasakiego 634 Piśmiennictwo 635 46. Zwężenie zastawki tętnicy płucnej - Jacek Kusa, Dariusz Pypłacz 637 46.1. Wstęp i rys historyczny 637 46.2. Embriologia i anatomia 638 46.3. Klasyfikacja 638 46.4. Naturalny przebieg wady 639 46.5. Objawy i wskazania do leczenia klinicznego 640 46.6. Leczenie niechirurgiczne - przezskórna plastyka balonowa 642 46.7. Leczenie chirurgiczne 644 Piśmiennictwo 647 47. Atrezja tętnicy płucnej bez ubytku międzykomorowego - Dariusz Pypłacz, Jacek Kusa, Aleksandra Morka 649 47.1. Wstęp i rys historyczny 649 47.2. Anatomia 650 47.3. Klasyfikacja i naturalny przebieg wady 651 47.4. Objawy i wskazania do leczenia klinicznego 652 47.5. Leczenie niechirurgiczne 654 47.6. Leczenie chirurgiczne 655 47.7. Przezskórne udrożnienie zastawki tętnicy płucnej 660 Piśmiennictwo 661 48. Pierścienie naczyniowe - Janusz H. Skalski 665 48.1. Wstęp 665 48.2. Rys historyczny 666 48.3. Anatomia 666 48.4. Embriologia 668 48.5. Objawy i rozpoznanie 668 48.6. Leczenie operacyjne 670 Piśmiennictwo 674 49. Anomalia Ebsteina - Jacek Pająk 677 49.1. Wstęp 677 49.2. Rys historyczny 677 49.3. Embriologia 678 49.4. Morfologia 679 49.5. Wady towarzyszące 680 49.6. Patofizjologia i objawy kliniczne 681 49.7. Systematyka 683 49.8. Zakres zaburzeń w anomalii Ebsteina 684 49.9. Leczenie operacyjne 684 Piśmiennictwo 687 50. Wrodzony tętniak zatoki Valsalvy - Jacek Kołcz 689 50.1. Definicja 689 50.2. Epidemiologia 689 50.3. Embriologia 689 50.4. Anatomia 690 50.5. Wady towarzyszące 691 50.6. Patofizjologia 691 50.7. Objawy kliniczne 691 50.8. Leczenie 692 Piśmiennictwo 692 51. Tunel aorta-lewa komora - Tomasz Mroczek 693 51.1. Wstęp 693 51.2. Anatomia 693 51.3. Objawy 694 51.4. Leczenie operacyjne 695 Piśmiennictwo 696 52. Przetoki naczyniowe - Janusz H. Skalski 697 52.1. Wstęp 697 52.2. Przetoki tętniczo-żylne 700 Piśmiennictwo 704 Indeks nazwisk 707 Skorowidz