Zjadanie Buddy. Życie tybetańskiego miasteczka w cieniu Chin

Recenzja książki Barbary Demick Zjadanie Buddy. Życie tybetańskiego miasteczka w cieniu? Wszyscy wiemy, że Europa, że cały świat jest zakładnikiem putina, Rosji. Media całego świata relacjonują wojnę, która dzieje się na na naszych oczach. Nie da się uciec przed faktami, nie da się uciec przed prawdą. Wszędzie toczą się niekończące się dyskusje o tym, jak do tego doszło, kto jest winien. Czemu najpotężniejsi politycy z Bushem, Tonym Blairem, Angelą Merkel na czele nie widzieli zagrożenia. Jakie interesy polityczne i ekonomiczne doprowadziły do tego, że stoimy na skraju tragedii, która może opanować cały świat. Każdego dnia dowiadujemy się więcej, głośno o metodach, jakimi putin, rosyjscy lobbyści, oligarchowie od lat kusili Zachód. Wierzymy, że Ukraina wytrzyma, że USA i Europa nie wycofają swej pomocy dla niej. Niestety, takiej pomocy świat nie udzieli Tybetowi. Dopóki Stany Zjednoczone go wspierały, były szanse, że to państwo może opierać się chińskiej potędze. Od lat osiemdziesiątych pomoc się skończyła i Tybet jest skazany na rozmywanie się, rozpuszczanie, na bycie skansenem, do którego będą jeździć turyści z całego świata i oglądać resztki atrakcji minionych wieków. Świat nie chciał widzieć zagrożenia ze strony Rosji, ignorował fakt, że władzę przejął szaleniec, któremu marzy się zostanie carem, tak też świat nie zauważa zagrożenia, jakie dla wszystkich stanowią Chiny. Gdyby tę ślepotę świata można by nazwać jednym słowem, to byłaby to CHCIWOŚĆ. Zyskują nieliczni, choć przekonują nas, że każdy, że pęd ku nowoczesności, stechnicyzowaniu życia to nasza przyszłość. Oczywiście, przyczyn jest więcej, niż sama chciwość, co nie zmienia faktu, że pędzimy ku zatraceniu. Być może reportaż Barbary Demick należy traktować jako ostrzeżenie przed tym jaki los nas czeka, może być taki sam jak ginącego Tybetu. Bo skoro przywódca Chin nie kryje się z twierdzeniem, że prawa obywatelskie to bzdura, że dziś tylko państwa autorytarne, tylko dyktatury mają rację bytu, to jasne staje się, czego można się spodziewać. Historia Tybetu, którą przedstawia Barbara Demick jest wstrząsającą ilustracją unicestwiania świata, który nigdy nie pasował władcom Chin ? dla Innego nie ma miejsca. Możliwe jest tylko całkowite podporządkowanie. O tym, jak tego dokonano, dowiadujemy się z reportażu. Schematy destrukcji znane od dawna ? uderzenie w elitę, w intelektualistów, w duchownych, zakaz praktyk religijnych, niszczenie zabytków kultury. Poznajemy zagładę świata i jego wyjątkowość, najważniejsze punkty historii Tybetu i jednocześnie śledzimy historie życia pojedynczych ludzi. Poznajemy tych z rodziny królewskiej ? otaczanych blichtrem i luksusem i tych, którzy każdego dnia walczą o przeżycie. Bezwzględnym i okrutnym Chinom, naród, który z natury jest pokojowy, który nie uznaje przemocy, żyje według nauk XIV Dalajlamy, Tenzina Gjaco ? laureata Pokojowej Nagrody Nobla, nie mógł się przeciwstawić. Tybetańczycy, by nie wyrządzić krzywdy nie tylko innym ludziom, ale i przyrodzie, wolą sobie zadać śmierć. Poruszająca jest historia mężczyzny, który się spalił na własnym podwórku 15 kwietnia 2015 roku, a wcześniej w mediach społecznościowych wyjaśnił swój krok ? wolę sobie odebrać życie niż dopuścić się przemocy wobec sąsiada. Oczywiście, Tybetańczycy nie godzili się z chińską niewolą, ale byli za słabi, by się zrzucić jarzmo. O tym do jakiej desperacji zostali doprowadzeni i jednocześnie jak bardzo przyswoili sobie nauczania Dalajlamy, świadczą samopodpalenia. ... Do listopada 2019 roku samospaliło się stu pięćdziesięciu sześciu Tybetańczyków ... Te ludzkie pochodnie budzą dumę części Tybetańczyków, ale nie wszystkich. Pierwsi budzili sumienia, świat reagował, ale im było te akty były częstsze tym bardziej słabło zainteresowanie. Tym bardziej, że kilkorgu samobójcom udało się przeżyć. Swoi chronili ich w klasztorach, by w mękach doczekali końca swej ofiary. Niestety, niektórych przejęli Chińczycy, odratowali w szpitalach, tylko po to, by stały się narzędziem ich propagandy. Rozdział poświęcony ludziom ? pochodniom, jest porażający. Nam, ludziom świata zachodnich wartości trudno pojąć te gesty, zdaje nam się, że to krzyk, wołanie o pomoc, ale w filozofii tybetańskiej są jeszcze inne wytłumaczenia. Barbara Demick próbuje pozwolić nam to zrozumieć. Przytacza klasyczne studium na temat samobójstwa opublikowane w 1897 roku przez francuskiego socjologa, Emila Durkheima. Ten ?(...) wyróżnił cztery rodzaje samobójstw ? egoistyczne ? będące skutkiem zerwania związków z ludźmi z najbliższego otoczenia, anomiczne ? gdy jednostka czuje się wyobcowana przez brak jakichkolwiek uregulowań, fatalistyczne ? gdy zabija się ktoś, kto nie ma innego wyboru, na przykład przebywa w więzieniu lub cierpi na śmiertelną chorobę i altruistyczne ? ktoś, kto zabija się dla dobra społeczeństwa jako całości?. Bez wątpienia w przypadku Tybetańczyków, w myśl ich wiary i filozofii mamy do czynienia z samobójstwami altruistycznymi. Jednakże ci ludzie nigdy nie popełniliby tak tragicznych czynów, gdyby nie czuli się do tego zmuszeni, gdyby widzieli inne wyjście. Gdyby dane im było żyć według zasad i wartości wyznaczonych przez ich przodków, w świecie, w którym sami decydowaliby o sobie. Niestety, od 1950 roku Chiny rządzą Tybetem. Pilnie strzegą światu dostępu do niego, dziennikarze, politycy, aktywiści, wszyscy, którzy mogliby przekazać prawdę o chińskich zbrodniach, nie mają prawa wstępu do Tybetańskiego Regionu Autonomicznego. Strach jest tym, co dziś trzyma w ryzach mieszkańców Dachu Świata. ?Poziom strachu wśród Tybetańczyków jest porównywalny z tym panującym w Korei Północnej. Podczas wycieczki do Jiuzohaigou, turystycznego kurortu (...) zadałam młodej Tybetance naturalne pytanie o jej opinię na temat oglądanego właśnie przedstawienia muzycznego. Zbladła i odparła, że nie ma pozwolenia na rozmowę ze mną. Tybetański nauczyciel akademicki, którego poznałam na sponsorowanym przez rząd wykładzie, odłożył słuchawkę, gdy do niego zadzwoniłam ? nie z powodu złego wychowania, ale ze strachu?. Autorka "Zjadania Buddy" wiele ryzykowała, by dotrzeć do bohaterów swego reportażu, przedstawiła ludzi i świat, który zniszczono i o który nikt się nie upomni na tyle poważnie, by powstrzymać azjatyckiego tygrysa. Gdyby chociaż dzięki tej książce znów zaczęto mówić o Tybecie, byłby to dobry znak.