Diagnostyka edukacyjna. Podręcznik akademicki Bolesław Niemierko

Spis treści książki

Przedmowa 11 CZĘŚĆ I. Metody diagnostyczne 15 ROZDZIAŁ 1. Diagnostyka edukacyjna jako dziedzina pedagogiki 15 1.1. Uczenie się 15 1.1.1. Cztery modele uczenia się 16 1.1.2. Psychologiczna charakterystyka modeli uczenia się 19 1.1.3. Historyczna zmienność modeli uczenia się 20 1.2. Nauczanie, wychowanie i kształcenie 22 1.2.1. Odmiany działania edukacyjnego 22 1.2.2. Trzy systemy kształcenia 25 1.3. Paradygmaty diagnostyki edukacyjnej 28 1.3.1. Uczenie się jako przedmiot diagnostyki 28 1.3.2. Pojęcie diagnozy i diagnostyki edukacyjnej 30 1.3.3. Cztery paradygmaty diagnostyki 31 1.4. Diagnostyka rozwojowa uczenia się 36 1.4.1. Krytyka diagnostyki edukacyjnej 37 1.4.2. Psycholog i pedagog jako diagności 38 1.4.3. Etyczne problemy diagnostyki 41 1.4.4. Normy etyczne diagnostyki 42 1.4.5. Kodeksy etyczne 44 1.4.6. Postępy edukacyjnej diagnostyki rozwojowej w Polsce 46 Najważniejsze pojęcia 46 Ćwiczenia 48 Zalecenia 50 ROZDZIAŁ 2. Pomiar pedagogiczny jako podstawa diagnostyki edukacyjnej 52 2.1. Skale pomiarowe 52 2.1.1. Skala nominalna 52 2.1.2. Skala porządkowa 54 2.1.3. Skala porządkowa znajomości języka obcego 54 2.1.4. Skala przedziałowa 56 2.1.5. Skala stosunkowa 59 2.2. Pomiar sprawdzający i różnicujący 60 2.2.1. Wyznaczanie normy ilościowej w pomiarze sprawdzającym 61 2.3. Narzędzia pomiaru pedagogicznego 63 2.3.1. Arkusz obserwacji 64 2.3.2. Skala postaw 65 2.3.3. Test socjometryczny 67 2.3.4. Kwestionariusz wywiadu i szczególna rola ankietera 68 2.3.5. Kwestionariusz ankiety 70 2.3.6. Skala opisowa 71 2.3.7. Test osiągnięć 72 2.4. Etapy przygotowań do pomiaru pedagogicznego 74 Najważniejsze pojęcia 76 Ćwiczenia 77 Zalecenia 79 ROZDZIAŁ 3. Planowanie narzędzi diagnozy edukacyjnej 80 3.1. Operacjonalizacja celów kształcenia 80 3.2. Taksonomie celów kształcenia 81 3.2.1. Taksonomia dziedziny emocjonalno-motywacyjnej 82 3.2.2. Taksonomia dziedziny światopoglądowej 83 3.2.3. Taksonomia dziedziny praktycznej 84 3.2.4. Taksonomia dziedziny poznawczej 85 3.3. Holizm i atomizm w planowaniu narzędzi pomiaru 86 3.3.1. Plan opisowy 86 3.3.2. Plan tabelaryczny 89 3.3.3. Plan inwentarza modeli uczenia się 90 3.3.4. Plan inwentarza atrybucji egzaminu szkolnego 91 3.3.5. Plan graficzny 92 3.3.6. Plan graficzny narzędzia pomiaru jako model badawczy 93 Najważniejsze pojęcia 93 Ćwiczenia 94 Zalecenia 96 ROZDZIAŁ 4. Konstrukcja i analiza elementów narzędzi diagnozy 97 4.1. Zasady konstrukcji elementów narzędzi diagnozy 97 4.1.1. Treść elementu 97 4.1.2. Forma elementu 100 4.1.3. Inwentarz modeli uczenia się 102 4.1.4. Inwentarz atrybucji egzaminu szkolnego 104 4.2. Analiza elementów 107 4.2.1. Czas pracy 108 4.2.2. Opuszczenia 108 4.2.3. Aprobata i łatwość 108 4.2.4. Przykład zastosowania wskaźnika aprobaty 109 4.2.5. Profil zadania testu sprawdzającego 110 4.2.6. Moc różnicująca 112 4.2.7. Moc różnicująca pozycji skalowych i zadań testowych 112 4.2.8. Planowanie testu a łatwość i moc różnicująca zadań 115 4.2.9. Komputerowe programy analizy elementów 116 4.3. Banki elementów 118 4.3.1. Teoria wyniku zadania 119 Najważniejsze pojęcia 124 Ćwiczenia 125 Zalecenia 127 ROZDZIAŁ 5. Analiza i ocena narzędzia diagnozy 129 5.1. Hierarchia niezbędnych właściwości pomiaru pedagogicznego 129 5.2. Bezstronność sytuacji diagnostycznej 130 5.2.1. Oszustwo w diagnostyce 132 5.3. Dokładność punktowania elementów narzędzia 134 5.3.1. Przykłady schematów punktowania 136 5.4. Rzetelność diagnozy 138 5.4.1. Metody szacowania rzetelności 141 5.4.2. Współczynnik rzetelności 142 5.4.3. Interpretacja błędu losowego pomiaru 143 5.5. Trafność diagnozy 145 5.5.1. Dyskurs trafności diagnozy modeli uczenia się gimnazjalistów 149 5.6. Obiektywizm diagnozy 153 5.6.1. Perspektywy pomiaru sprawdzającego 154 Najważniejsze pojęcia 156 Ćwiczenia 157 Zalecenia 160 ROZDZIAŁ 6. Metody diagnostyczne na użytek nauczyciela 162 6.1. Odrębność metodologiczna nieformalnej diagnostyki edukacyjnej 162 6.1.1. Właściwości pomiarowe nieformalnych metod diagnostycznych 165 6.2. Obserwacja 168 6.2.1. Janusz Korczak jako obserwator 169 6.3. Nauczycielski pomiar dydaktyczny 170 6.3.1. System ocen wypracowania szkolnego 171 6.3.2. Improwizowane sprawdzanie osiągnięć matematycznych 172 6.4. Analiza dokumentów 172 6.4.1. Synektyka jako tworzenie dokumentów osobistych 174 6.5. Rozmowa diagnostyczna 175 6.5.1. „Wychowanie bez porażek” jako metoda rozmowy 176 6.6. Ankieta 177 6.7. Eksperyment 179 6.7.1. Korczakowski eksperyment naturalny 181 Najważniejsze pojęcia 183 Ćwiczenia 184 Zalecenia 186 CZĘŚĆ II. Wyniki diagnozy 191 ROZDZIAŁ 7. Diagnoza osiągnięć w dziedzinie emocjonalnej 191 7.1. Pozycja społeczno-ekonomiczna rodziny ucznia 191 7.1.1. Aspiracje edukacyjne gimnazjalistów 193 7.2. Styl wychowania w rodzinie 195 7.2.1. Błąd wychowawczy 195 7.3. Osobowość, lęk, samoocena i podmiotowość ucznia 197 7.3.1. Wyuczona bezradność w szkole 198 7.4. Motywacja do uczenia się 200 7.4.1. Trudność utrzymania motywacji do uczenia się 201 7.4.2. Sylwetka najlepszego ucznia 202 7.5. Uspołecznienie i rozwój moralny 204 7.5.1. Edukacja domowa 205 7.6. Wspólnota dydaktyczna i pozycja ucznia w zespole 206 7.6.1. Twórczość a przystosowanie społeczne w klasie szkolnej 207 Najważniejsze pojęcia 209 Ćwiczenia 210 Zalecenia 213 ROZDZIAŁ 8. Diagnoza osiągnięć w dziedzinie poznawczej 214 8.1. Schematy, style i strategie poznawcze 214 8.1.1. Efekt wachlarzowy wyników uczenia się 216 8.2. Wymagania dydaktyczne 218 8.2.1. Dwa układy wymagań dydaktycznych 219 8.3. Sprawdzanie osiągnięć poznawczych 220 8.3.1. Kompetencje pomiarowe nauczycieli 221 8.4. Dwa rodzaje oceniania szkolnego 222 8.4.1. Pułapka pomiaru sprawdzającego 223 8.4.2. Poglądy nauczycieli na ocenianie osiągnięć uczniów 225 8.4.3. Dylematy sprawiedliwego oceniania 227 8.5. Skala stopni szkolnych 228 8.5.1. Siedem niegodziwych postaw wobec oceniania szkolnego 230 8.6. Komunikowanie oceny osiągnięć poznawczych 231 8.6.1. Komentowanie wyników pomiaru dydaktycznego 231 Najważniejsze pojęcia 232 Ćwiczenia 234 Zalecenia 235 ROZDZIAŁ 9. Egzaminy zewnętrzne 237 9.1. Rodzaje egzaminów 237 9.1.1. Złudzenia co do trafności egzaminów 239 9.2. Standardy egzaminu doniosłego 241 9.2.1. Powinności egzaminatora 243 9.3. Efekt egzaminatora 244 9.3.1. Statystyczne oszacowania efektu egzaminatora 245 9.3.2. Moderowanie oceniania 246 9.4. Wyniki egzaminu zewnętrznego 248 9.4.1. Płeć ucznia a wyniki egzaminów 251 9.5. Edukacyjna wartość dodana 252 9.5.1. Wartość dodana względna 253 9.5.2. Wartość dodana bezwzględna 254 9.5.3. Zależność edukacyjnej wartości dodanej od szkoły 257 9.6. Perspektywy egzaminów zewnętrznych 259 9.6.1. Postawy uczniów wobec egzaminów 261 9.6.2. Egzamin zewnętrzny a godność nauczyciela 262 9.6.3. Kształcenie według wymagań 264 Najważniejsze pojęcia 265 Ćwiczenia 266 Zalecenia 269 ROZDZIAŁ 10. Diagnoza osiągnięć placówki edukacyjnej 270 10.1. Rozwój osiągnięć ucznia i jego wspomaganie 270 10.2. Wpływ szkoły na osiągnięcia uczniów 271 10.2.1. Instytucjonalizacja edukacji i jej przezwyciężanie 272 10.2.2. „Mierzenie jakości pracy szkoły” 273 10.2.3. Czynnik szkoły w badaniach osiągnięć uczniów 273 10.2.4. „Tabele ligowe szkół” jako szkodliwe uproszczenie 274 10.2.5. Edukacyjna wartość dodana w strefach osiągnięć uczniów 276 10.2.6. Stałość i trafność wartości dodanej 278 10.3. Kierowanie placówką edukacyjną 280 10.3.1. Style kierowania placówką 281 10.3.2. Różnice rozwojowe między uczniami w szkole 281 10.3.3. W poszukiwaniu przyczyn sukcesu szkoły 283 10.4. Szkoła jako instytucja samoucząca się 286 10.4.1. Profil samooceny szkoły 287 Najważniejsze pojęcia 288 Ćwiczenia 289 Zalecenia 291 ROZDZIAŁ 11. Diagnoza osiągnięć edukacyjnych kraju 293 11.1. Diagnostyka edukacyjna w skali międzynarodowej 293 11.1.1. Bariery kulturowe porównywania edukacji 294 11.2. Diagnostyka rozwojowa systemów edukacyjnych 296 11.2.1. Metodologiczne problemy wielkich badań pedagogicznych 297 11.3. Międzynarodowe badania pedagogiczne 302 11.3.1. Pionierskie badania IEA 303 11.3.2. Drugie Studium Przedmiotów Przyrodniczych IEA na świecie i w Polsce 305 11.3.3. Nowe badania IEA nad przedmiotami ścisłymi i czytaniem 309 11.3.4. Badania Organizacji Współpracy Ekonomicznej i Rozwoju 310 11.4. Znaczenie porównań międzynarodowych dla rozwoju systemów edukacyjnych 312 Najważniejsze pojęcia 314 Ćwiczenia 314 Zalecenia 316 ROZDZIAŁ 12. Ewaluacja w edukacji jako pochodna diagnozy 317 12.1. Pojęcie i pole działania ewaluacji 317 12.1.1. Rodzaje informacji zbieranej w toku ewaluacji 319 12.1.2. Struktury formalne ewaluacji 320 12.2. Modele ewaluacji 321 12.2.1. Ewaluacja edukacyjna w Polsce 323 12.2.2. Pseudoewaluacja 323 12.3. Ewaluator edukacyjny 325 12.3.1. Krytyczny przyjaciel szkoły 326 Najważniejsze pojęcia 326 Ćwiczenia 327 Zalecenia 329 Bibliografia 330 Indeks nazwisk 347 Indeks rzeczowy

pokaż cały spis treści

ukryj recenzje