Bushcraft, czyli sztuka przetrwania Ray Mears

Recenzje książki: Bushcraft, czyli sztuka przetrwania (11) Poniższe recenzje mogły powstać po przekazaniu recenzentowi darmowego egzemplarza poszczególnych utworów bądź innej zachęty do jej napisania np. zapłaty.

1. Idąc w dzicz…
    

   Natura jest piękna, potrafi zaskoczyć, zauroczyć, pozwolić odetchnąć. Sprawia, że idąc w góry i lasy zapominamy o miejskim zgiełku i codziennym hałasie. Możemy nacieszyć się widokiem majestatycznych, pnących się ku niebu górskich szczytów, wciągać nosem świeże powietrze przesiąknięte zapachem lasu i żywicy, podglądać dzikie zwierzęta, zachwycać się śpiewem ptaków. Jednak to nie wszystko, co oferuje nam natura. Daje nam ona również pożywienie oraz narzędzia, które umożliwiają egzystencję i pozwalają nam nie tylko przetrwać w dziczy, ale nawet prosperować. Trzeba tylko wiedzieć jak. I właśnie taką wiedzę znajdziemy w książce Raya Mearsa zatytułowanej Bushcraft, czyli sztuka przetrwania.
    Na samym początku warto wyjaśnić, czym jest tytułowy bushcraft. Można powiedzieć, że to swego rodzaju "leśne rzemiosło", sztuka życia w buszu. I, jak błędnie przedstawiono to już w samym tytule, wcale nie jest to sztuka przetrwania, czyli tzw. survival. W bushcrafcie chodzi głównie o egzystencję w okolicznościach dzikiej przyrody, korzystanie z prostych narzędzi, które daje nam sama natura, budowanie schronienia, rozpalanie ognia, poszukiwanie pożywienia. Owszem, liczy się przetrwanie, ale, w przeciwieństwie do sytuacji survivalowej, bushcraft stanowi nasz własny wybór. W survivalu naszemu życiu grozi realne niebezpieczeństwo, w leśnym rzemiośle natomiast sami uczymy się kontrolować sytuację, decydujemy się, że właśnie tak chcemy żyć.
    (…) życie „na zewnątrz” jest przyjemne i ekscytujące. Co zresztą może być bardziej naturalne niż poszukiwanie pożywienia, schronienia, ognia i wody oraz rozpoznawanie otaczających nas przedmiotów, roślin i zwierząt? [s. 9]
   Bushcraft Raya Mearsa stanowi swego rodzaju poradnik, kompendium wiedzy dotyczące życia wśród dzikiej przyrody. W jego książce znajdziemy przede wszystkim różnego rodzaju techniki dotyczące radzenia sobie w dzikich ostępach. Publikacja została podzielona na osiem rozdziałów odnoszących się do różnych aspektów życia w lesie. Świetny zabieg stanowi zastosowanie kolorów na marginesach, które odpowiadają poszczególnym sekcjom. Na samym początku autor tłumaczy jaki ekwipunek powinniśmy ze sobą zabrać zarówno na krótsze, jak i dłuższe obozowanie. W zależności od warunków, w których przyjdzie nam nocować, określa jakie wyposażenie i ubiór mogą okazać się najprzydatniejsze podczas przebywania wśród dzikiej przyrody. W kolejnej części Mears skupia się na narzędziach do cięcia. Dobry nóż to podstawa, każdy "leśny ludek" to przyzna. Ale to nie wszystko. W niektórych warunkach potrzeba cięższych i większych narzędzi, czegoś, co zwiększy efektywność naszej pracy i pomoże zapobiec szybkiej i niepotrzebnej utracie cennej energii. Mamy okazję dowiedzieć się jaka piła lub siekiera najlepiej nadaje się do naszych potrzeb. Przy okazji poznajemy najlepsze techniki cięcia w zależności od materiału, z którym pracujemy. W następnych rozdziałach uczymy się jak rozpalać ogień i pozyskiwać zdatną do picia wodę. Świetne są także informacje dotyczące budowy schronienia w zależności od pory roku i klimatu oraz instrukcje wiązania przeróżnych węzłów dostosowanych do funkcji jaką mają one pełnić. Doskonałym uzupełnieniem są porady odnoszące się do zapobiegania i leczenia pęcherzy, złamań i odmrożeń. Na samym końcu przedstawione są metody pozyskiwania żywności, a także sposoby jej przygotowania w trudnych warunkach. Wszystko to opatrzone jest licznymi zdjęciami i obrazkami.
   Bushcraft, czyli sztuka przetrwania to naprawdę wyjątkowa pozycja zarówno dla osób doświadczonych, jak i tych, które swą przygodę z leśnym rzemiosłem pragną dopiero rozpocząć. Książkę warto ze sobą zabrać, nawet jeżeli wybieramy się na zwykły biwak czy dłuższą wycieczkę po lasach i górach. W tej publikacji znajdziemy mnóstwo porad mogących okazać się bardzo przydatnych w przeróżnych sytuacjach, nawet tych z życia codziennego. Dzięki bogactwu zdjęć i ilustracji, wykonanie większości opisywanych czynności nie powinno stanowić problemu. Najważniejsze są chęci i odrobina cierpliwości.
   Mimo wszystko, czytając książkę Mearsa, odkryłem kilka mankamentów, głównie natury technicznej. Po pierwsze, w tekście można czasami natrafić na literówki. Oprócz tego kilkakrotnie użyto pleonazmu "okres czasu", co oczywiście jest błędem. W kontekście estetyki, tekst wyglądałby znacznie lepiej, gdyby go wyjustowano. Pozostaje także sprawa błędów merytorycznych, które wyraźnie leżą po stronie Marcina Piekoszewskiego - tłumacza. Podczas lektury, kilka razy miałem wrażenie, że translator nie do końca zrozumiał wszystkie aspekty bushcraftu, czego efektem jest chociażby błędne zdefiniowanie samego terminu w tytule książki (sztuka przetrwania to survival i nie jest synonimem bushcraftu). Zdecydowanie dostrzegam brak ostatniego edytorskiego szlifu.
   Książkę Raya Mearsa zdecydowanie uznaję za niezwykle ciekawą i po prostu dobrze napisaną. Bogactwo treści i ilustracji sprawia, że należy uważać ją za doskonały podręcznik dla osób, które interesują się bushcraftem, a nawet takich, które po prostu lubią od czasu do czasu wybrać się na biwak. Oprócz kilku błędów natury technicznej, nie mam jej nic do zarzucenia. Oczywiście każdy bushcrafter powie, że nie ma książki idealnej, bo kwestia stosowania różnego rodzaju technik i sprzętu zależy od okoliczności i naszej inwencji. Niemniej jednak ta publikacja uczy podstaw, a nawet więcej, i zachęca do stosowania własnych rozwiązań, bo właśnie to nasza pomysłowość liczy się najbardziej. Dla mnie, osoby, która także lubi zapuszczać się w półdzikie ostępy, jest to świetna publikacja, którą z pewnością będę polecał moim kolegom-piechurom.

   Recenzja: Papierowemysli.pl Kamil Nowak

   Recenzja dotyczy produktu: ksiązka drukowana

   Czy recenzja była pomocna:

    TAK  (0)  NIE  (0)

2. Jak rozpalić ogień, wystrugać łyżkę oraz zbudować schronienie. Te oraz wiele innych, pozornie niepotrzebnych nam współcześnie rad, mamy okazję poznać czytając książkę "Bushcraft". Czy jednak naprawdę są one całkowicie bezużyteczne?
   
   "Bushcraft" to nazwa pod którą zawierają się wszystkie umiejętności związane z survivalem, czyli sztuką przetrwania. Ray Mears jest człowiekiem lasu, pisarzem, prezenterem telewizyjnym oraz instruktorem technik bushcraftu. Podręcznik wydany w Polsce przez Bezdroża, jest już na rynku angielskim od roku 2003, jednak przez te 9 lat jego przekaz nie stracił na wartości.
   
   Książka podzielona została na kilka głównych rozdziałów nazwanych od tematyki, w nich poruszanej. I tak mamy po kolei: Ekwipunek/ Narzędzia do cięcia/ Woda/ Ogień/ Schronienie/ Olinowanie/ Na szlaku/ Dary ziemi. Każdy z nich rozpoczyna się zajmującym 2 strony zdjęciem z krótkim opisem od autorskim, który delikatnie wprowadza nas w dane zagadnienie. Później następuje cała seria różnorodnych wskazówek, dzięki którym przyswajamy nie tylko sporo wiedzy teoretycznej, lecz również jesteśmy w stanie nauczyć się praktycznych umiejętności. Każdy z poruszanych przez Mearsa tematów jest bardzo dogłębnie analizowany. Dobrym przykładem na to jest fragment, gdy mówi o wyborze noża. Opisuje on go wtedy przez pryzmat kilku istotnych części składowych: rozmiar, rękojeść, kształt ostrza, jelec, stal, technika cięcia itd. Wszystkie z nich opatrzone są dodatkowo rysunkami poglądowymi.
   
   W stylu w jakim autor opowiada nam bushcrafcie widać od razu, że jest on pasjonatem i specem w tejże dziedzinie. Jego porady są konkretne i bezpośrednie. Nie mydli on nam oczy, że zawsze wszystko się udaje, tylko stara się przygotować na każdy wariant zdarzeń, które mogą się nam w trakcie takiej survivalowej wyprawy przytrafić.
   
   Sposób w jaki książka została wydana jest dodatkową pomocą w przyswojeniu nauk bushcraftu. Podręcznik zawiera bowiem bardzo dużo zdjęć, które wspierają tekst pisany zobrazowaniem czynności, obiektów oraz rzeczy. Oprócz tego jak już wspomniałam wiele jest tutaj również schematów i rysunków poglądowych.
   
   Bushcraft z założenia ma nam pomóc przetrwać w trakcie wypraw na dzikie obszary, jednak według mnie wiele z jego elementów można wykorzystać jadąc również na zwykły biwak do lasu. Węzły, rozróżnianie jadalnych roślin (w tym grzybów- z czego szczególnie mocno się ucieszyłam), rozpalanie ogniska, to umiejętności uniwersalne i przydatne w normalnym życiu. Poradnik p. Mears'a jest dobrze skonstruowanym zestawem rad, które zrozumie nawet największy laik.

   Recenzja: jarken.blogspot.com 2012-07-06

   Recenzja dotyczy produktu: ksiązka drukowana

   Czy recenzja była pomocna:

    TAK  (0)  NIE  (0)

3. Zanim zabrałam się do lektury, sprawdziłam co się zmieniło od czasów, gdy bazy komputerowe znanej sieci księgarskiej nie reagowały nawet pojedynczą wzmianką na „hasło”: Bear Grylls, a emitowany na Discovery Channel- program „Szkoła Przetrwania” wywoływał u mnie wypieki. Jakież było moje zaskoczenie, gdy odkryłam SIEDEM książkowych tytułów tego autora i niewiele mniej wydawnictw DVD.
   
   To utwierdziło mnie w przekonaniu, że choć wszyscy- w mniejszym lub większym stopniu- tkwimy w miejskiej dżungli, to wspólna jest nam ciekawość, jakby to było, pewnego dnia wylądować w autentycznej dżungli lub innym, nieprzyjaznym nam terenie, licząc tylko na siebie.
   
   Przedmowa wprawiła mnie w osłupienie. Jej autorem jest nie kto inny jak Ewan McGregor, którego „Trainspotting” był niemal kultowym filmem w roku 1996.
   
   „Niezależnie od tego, czy jutro udasz się w kompletną dzicz, czy pojedziesz na biwak do podmiejskiego ogrodu Bushcraft, czyli sztuka przetrwania będzie dla ciebie prawdziwym źródłem wiedzy i inspiracji. Ja sam chciałbym mieć zapasowy egzemplarz, zanim znów pojadę do Hondurasu”. (str. 7)
   
   Zabrałam się do lektury z ciekawością i skupieniem, gdyż od samego początku książka obfituje w ogromną ilość informacji, konkretnych porad. Jej niezaprzeczalnym atutem jest sposób wydania. Tekst niemal na każdej stronie wzbogacono fotografiami, co jest bezcenne w przypadku laika, który nie ma pojęcia o m.in: studni trzcinowej, ognisku gwiaździstym, świerkowym szałasie i wielu innych sekretach bushcraftu.
   
   Miałam pewną trudność, by przy prawie trzydziestu stopniach za oknem, wyobrazić sobie trzecią warstwę odzieży, jaką powinnam mieć na sobie podczas jazdy skuterem śnieżnym w Arktyce (rozdział: „Ekwipunek”), ale od czego jest wyobraźnia :)
   
   Nie miałam pewności czy i kiedy skorzystam z wiedzy zawartej w rozdziale: „Narzędzia do cięcia” a wręcz pomyślałam, że chyba próbuję niemożliwego. To jakby nauczyć się pływać z książki pt: „Nauka pływania w weekend”. Pomijając czas potrzebny na to, by oswoić się z wodną topielą, nie umiem sobie wyobrazić jak można skorzystać z książki „na sucho”
   
   Nie sądzę- by oglądając fotografie, które pokazują kolejne stadia dokonywania wycięcia włóczniowego- moja umiejętność w tym zakresie się pogłębiała, ale z niegasnącą ciekawością czytałam kolejne strony, wzbogacając swoją wiedzę teoretyczną.
   
   Rozdział dotyczący wody i ognia trafiły do mnie bardziej, może to dlatego, że zarówno ogień jak i woda towarzyszą nam od pradziejów i nawet taki laik w sztuce przetrwania, jakim jestem ja, potrafi sobie wyobrazić jak pozyskuje wodę z jednego z wielu różnorodnych, opisanych w książce źródeł. Swoją drogą ta różnorodność skłoniła mnie do refleksji nad regresem jakiemu ulegamy, w świecie zaspokajającym wszystkie nasze potrzeby.
   
   Metody rozpalania ogniska, o jakich pisze autor rozpalą wyobraźnię każdego, kto choć raz nieskutecznie walczył z oporną materią gazet, wilgotnych gałązek, gdy pieczonki roztaczały wspaniałą woń.
   
   Gdy nie grozi nam odwodnienie, hipotermia, pora na rozdział, który odkryje przed nami sekrety schronienia niemal na każdej szerokości geograficznej.
   
   Rozdział „Olinowanie” wzbudził początkowo moją niechęć, gdyż olinowanie i zamieszczone ryciny węzłów od razu przypomniały mi o mazurskich rejsach, które napawają mnie przerażeniem, ale i tutaj opór szybko wyparował.
   
   Dział „Na szlaku” rozpoczyna taka oto myśl: „Planowanie podróży i samo wyruszanie w nią może się wydawać najłatwiejszym elementem całego przedsięwzięcia i poniekąd to prawda. Jednak kiedy to robisz, ważne, żebyś był w pełni do tego przygotowany, zarówno psychicznie, jak i fizycznie. Musisz zostawić za sobą codzienne problemy i oczyścić umysł, tak by na szlaku nic nie rozpraszało twojej uwagi.” (str.171)
   
   Na kolejnych stronach autor podsumowuje podstawowe zasady bezpieczeństwa, zagrożenia a także filozofię niezbędna w podróży. Szczególnie spodobał mi się podrozdział: „Odpowiednie nastawienie”.
   
   Ostatni rozdział: „Dary ziemi” przeczytałam z ogromną ciekawością, zwłaszcza gdy znalazłam wzmiankę o czosnku niedźwiedzim (Allium ursinum), który rok temu zrywaliśmy na pobliskiej łące, potem żując z makaronem na obiad:). I, gdy odkryłam, że to Szałwik zajęczy (Oxalis acetosella) zachwycił mnie podczas majówkowego spaceru wzdłuż Białej Przemszy:)
   
   Książkę zamyka index alfabetyczny, który ułatwia wyszukiwanie w książce interesujących nas informacji.
   
   ”Bushcraft, czyli sztuka przetrwania” zapewne jest doskonałym wstępem teoretycznym do zabaw mniej lub bardziej poważnych lub do ćwiczeń praktycznych- w tym sensie jej atutem jest niezliczona ilość wiedzy, jaką przekazuje. Tak naprawdę, po lekturze aż się prosi, by sprawdzić niemal od razu, co z zawartych w niej informacji zostało nam w głowie!
   
   Może uda się pewnego dnia, kto wie, kto wie…
   
   Książkę polecam KAŻDEMU, kto kocha przygodę i jest otwarty na nową wiedzę.

   Recenzja: http://mumagstravellers.blogspot.com/ 2012-05-09

   Recenzja dotyczy produktu: ksiązka drukowana

   Czy recenzja była pomocna:

    TAK  (0)  NIE  (0)

4. Zawsze podziwiałam ludzi, którzy decydowali się na wyprawy na nieznane tereny, do lasu, w puszcze, gdzie czeka ich multum niebezpieczeństw. Zapał, wykazywany przez tego typu osoby, zadziwia mnie do dzisiaj, bowiem mając na uwadze wszelkie niebezpieczeństwa, czyhające na każdym kroku, czy chociażby stworzenia, pełzające po zielonym podłożu jestem pełna uznania dla chętnych przeżyć. Niewątpliwie, ciężko przetrwać w trudnych warunkach bez umiejętności rozpalenia ogniska czy też podstawowych informacji na temat ochrony własnego zdrowia. Dlatego niespokojnym odkrywcom i wędrowcom, którzy chcą podziwiać uroki zarówno pustynnej Sahary, jak i też mroźnej Grenlandii, często przydaje się poradnik, przepełniony ważnymi wiadomościami.
   
   Z pomocą we wszelkich sprawach wyprawowych przychodzi autor poradnika „Bushcraft, czyli sztuka przetrwania”. Ray Mears, bowiem tak brzmi jego nazwisko, to podróżnik, który zdobył uznanie telewidzów dzięki programom podróżniczym, w których wystąpił. W swojej książce zawarł cenne porady na temat wypraw, tworząc prawdziwą kopalnię wiedzy na temat radzenia sobie w trudnych warunkach. Pan Mears posiada niezbędne i ogromne doświadczenie w kwestii radzenia sobie w sytuacjach, gdzie wymagany jest refleks oraz przede wszystkim – umiejętność zapanowania nad rzeczami i sprawami, o których rzadko myśli przeciętny człowiek, marzący jedynie o wygodnym łóżku. Czym jest bushcraft? To długoterminowe rozszerzenie umiejętności przetrwania. Autor wyżej wskazanej książki podzielił swój utwór na osiem dużych rozdziałów, dzięki którym możemy dokładnie skupić się na każdym problemie, jaki może napotkać niestrudzonego miłośnika przygód. Ray Mears doskonale doradza w kwestii ekwipunku na wyprawę, proponując zabrać tylko najważniejsze przyrządy. Poleca narzędzia do cięcia, które na pewno nikogo nie zawiodą, doradza, jak zdobyć oraz szanować wodę, kiedy jest się na przykład na pustyni, oraz informuje, jak wskrzesić ogień. Dzieli się swoim doświadczeniem w kwestii budowania szałasu, igloo czy też innego schronienia. Pokazuje, jak można wyluzować się na długiej wyprawie i zadbać o własne bezpieczeństwo, opowiada o darach Ziemi, o których często zapominamy żyjąc w ciągłym biegu oraz pokazuje, jak można zdobyć pokarm – zarówno roślinny, jak i zwierzęcy w puszczy. Podróżnik w sposób bardzo lekki pisze o tym, co może przydać się ludziom, tak jak on pragnących poznawać coraz to ciekawsze i bardziej odległe zakątki naszej planety. Widać, że pisanie o sztuce przetrwania sprawiło mu wiele przyjemności, jak i też można zauważyć, że posiada on ogromną wiedzę na praktycznie każdy temat, rozwiąźle rozpisując się na te kwestie, które wydają się być jasne, krótkie i logiczne. Dodatkowo tekst uzupełniają interesujące zdjęcia przyrody, niezbędnych narzędzi czy też obrazu sytuacji, w których może znaleźć się osoba, poszukująca rozrywki w dzikim świecie. Pomimo tego, że nie jestem miłośniczką podróży, a w szczególności takich, w których nie ma zapewnionych regularnych posiłków i noclegu, przeczytałam „Bushcraft, czyli sztukę przetrwania” z prawdziwym zainteresowaniem, dowiadując się rzeczy, które być może nigdy mi się nie przydadzą, jednak na pewno na trwale pozostaną w mojej pamięci. Myślę jednak, że najlepiej tę lekturę odbiorcą ci, którzy marzą o dalekich wyprawach w nieznane, bowiem to głównie do nich skierowana jest ta książka i niewątpliwie przyniesie im dużo cennej wiedzy.
   
   Ray Mears napisał interesujący poradnik, który na pewno bardzo pomoże wyruszyć skrytym podróżnikom. Autor porusza nawet najdrobniejsze kwestie, powodując, że każdy, kto uważnie przeczytał „Bushcraft”, czyli sztuka przetrwania” na pewno poradzi sobie w niebezpiecznej wyprawie. Polecam osobom, które lubią wędrować oraz dowiadywać się ciekawych i przydatnych rzeczy na temat umiejętności przeżyciu kilku dób w zupełnie odległym miejscu.

   Recenzja: Sztukater.pl LadyBoleyn

   Recenzja dotyczy produktu: ksiązka drukowana

   Czy recenzja była pomocna:

    TAK  (0)  NIE  (0)

5. Jest wielu zwolenników survivalu, którzy - by potwierdzić swą (głównie) męską siłę - potrafią rozbić namiot na bagnie, zbudować szczelny namiot z patyków, gołymi rękoma nałapać kijanek i zrobić z nich na ogniu rozpalonym z trawy, pyszne, pożywne risotto. Autor do takich twardzieli nie tylko należy, ale z racji swego doświadczenia szkoli następnych twardzieli. Książka, jak przeżyć w warunkach, do których - poza szczególnymi wypadkami - nikt nas nie zmusza, przygotowuje nas w quasi-naukowej formie do wypraw, w których liczy się talent McGyvera i odporność Tarzana. Autor pracowicie wykłada naukę o ekwipunku, przedstawia narzędzia do cięcia. Uczy, w czym nosić wodę, ewentualnie, w jaki sposób ją znaleźć i czym uzdatnić, pokazuje też, jak zbudować schronienie, jak się olinować, jak zachować na szlaku i czym są dary ziemi. Jest w tej nauce sporo wiedzy praktycznej (jak nie zatruć się nieznanym grzybem albo jak zgrillować na ognisku krewetki), jest też dużo komicznych wiadomości, np. rodzaje siekier, z których nie każda nadaje się, by wlec ją do lasu.
   
   Autor nie jest specjalistą od wybranego terytorium. Na przykład od pustyń. Autor jest specjalistą od przeżycia gdziekolwiek, a więc krótko pisze, jak przeżyć w wodzie, na mrozie i w ekstremalnym upale. Zwykle survivalową naukę zaczyna od banału („Zaplanuj przebieg przeprawy przez wodę. Powinna być w to zaangażowana cała grupa, wtedy wszyscy będą dobrze poinformowani") i zamyka temat również brawurowo („Ogrzej się po przeprawie. Poświęć na to co najmniej godzinę..."). Rady typu: przewiduj problemy, wymyśl procedury bezpieczeństwa, nie zdejmuj butów, mają w sobie pragmatyzm wróżby z tarota.
   
   Jest jednak sporo fanów survivalu, którzy z wypiekami przeczytają dzieło Raya. I bardzo dobrze, bo już po lekturze co rozsądniejsi poczują się twardzielami, przez co oszczędzą buty i zdrowie.

   Recenzja: Tygodnik Angora Ł.Azik, 2012-02-05

   Recenzja dotyczy produktu: ksiązka drukowana

   Czy recenzja była pomocna:

    TAK  (0)  NIE  (0)

6. Zagadkowe słowo bushcraft kryje w sobie maksimum informacji przydatnych każdemu, kto – być może – zmuszony będzie poradzić sobie w sytuacjach najbardziej ekstremalnych. Rady podane w poradniku z powodzeniem mogą być wykorzystane również w warunkach mniej uciążliwych, kiedy realia codziennego życia wymagają od każdego z nas rozwiązań wydajnych i skutecznych.
   
   W książce Bushcraft czyli sztuka przetrwania niestrudzony podróżnik Ray Mears podaje skuteczne sposoby, umożliwiające pokonanie największych przeszkód. W ośmiu rozdziałach zawarte zostały wskazówki dotyczące poszczególnych zagadnień. Tak więc czytelnik już na wstępie będzie miał okazję poznać złotą zasadę KISS (nie komplikuj tego, co ma być proste), dzięki której z pewnością nie zapomni o niczym, co bezwzględnie powinno być zabrane w podróż. Zostaną mu przybliżone techniki posługiwania się narzędziami do cięcia, bez których często niemożliwym jest przezwyciężenie trudności. Nabędzie umiejętności odnajdywania w terenie źródeł wody oraz rozpalania ognia przy pomocy zupełnie nieprawdopodobnych materiałów. Znając potrzebę ochrony przed niesprzyjającymi warunkami atmosferycznymi, nauczy się konstruowania schronienia odpowiedniego do konkretnych warunków, a także postępowania w nagłych przypadkach (częsta podczas długiej wędrówki jest hipotermia).
   
   Zaplanowana podróż winna uwzględniać wszystko to, co prędzej czy później może okazać się bezwzględnie potrzebne. Ray Mears podkreśla, że warunkiem koniecznym jest zwrócenie uwagi na akcesoria dodatkowe, takie jak sznurki czy liny (w razie braku, do ich wykonania proponuje użyć np. korzeni, kory, włókien roślinnych). Ważne jest również wcześniejsze zaplanowanie podróży w najdrobniejszych nawet szczegółach (odpowiednie nastawienie, narzucanie tempa, troska o stopy, przygotowanie na różnorakie przeszkody) oraz umiejętność korzystania z darów ziemi.
   
   Bushcraft to jedna z książek należących do serii "Szlaki ludzi ciekawych". Napisana w sposób przystępny oraz niezwykle zajmujący, bez wątpienia trafi w gusta tych, dla których wędrowanie jest przyjemnym sposobem spędzania wolnego czasu. Szeroki wachlarz podanych wiadomości pozwala szczegółowo pogłębić wiedzę. Kolorowe fotografie oraz rysunki ilustrujące opisywane czynności czynią lekturę jeszcze ciekawszą. Zamieszczony na końcu indeks ułatwia zaś odnalezienie szukanych treści. Po przyswojeniu wskazówek Raya Mearsa, czytelnik może być pewien, że został wystarczająco przygotowany nawet do najtrudniejszej podróży. Pozostanie mu tylko sprawdzić to w praktyce.

   Recenzja: granice.pl 2012-01-31

   Recenzja dotyczy produktu: ksiązka drukowana

   Czy recenzja była pomocna:

    TAK  (0)  NIE  (0)

7. Podczas gdy Bear Grylls, wyrzucony na bezludną plażę kleci łódkę z tego, co ma pod ręką, za posiłek traktując surowe ptasie jaja i ciesząc się powiewem przygody, jego kolega po fachu Ray Mears, uzbrojony w zaprojektowany przez siebie nóż, siekierę i rozbudowaną apteczkę uprawia w dziczy ciekawą odmianę sztuki survivalu – buschcraft.
   
   Sztuka przetrwania
   
   Słowo bushcraft przywodzi na myśl rzemiosło i w istocie jest to sztuka przetrwania, oparta na umiejętności doboru ekwipunku, przygotowania podstawowych narzędzi przeżycia z wykorzystaniem noża, piły, siekiery bądź maczety – to cztery główne narzędzia do cięcia w bushcrafcie – oraz na poszanowaniu dla natury. Tak powiada Raymond Mears, autor bogato ilustrowanego, praktycznego przewodnika „Bushcraft, czyli sztuka przetrwania” (ang. Essential bushcraft), wydanego w Polsce w roku 2011 przez wydawnictwo Helion.
   
   Survival, uprawiany przykładowo przez wspomnianego już, sławnego pasjonata posiłków na bazie bawolich oczu, różni się od bushcraftu brakiem przygotowania w kwestii wyposażenia. To element kluczowy – rzuceni w nieznane, nieprzyjazne warunki ćwiczymy się w sztuce przetrwania, co wymaga umiejętności, dyscypliny, kondycji, ale i wewnętrznego hartu. Bushcraft proponowany przez Mearsa jest mniej ekstremalny, nastawiony bardziej na techniczne aspekty przetrwania, jak również współpracę z naturalnym środowiskiem – co nie znaczy, że cierpi na tym współczynnik przygody czy element samodoskonalenia się.
   Kim jest Raymond Mears?
   
   Raymond Mears to angielski prezenter telewizyjny, a także zagorzały podróżnik, który w kompleksowy sposób pokazuje nam, jak w sytuacji kryzysowej, dzięki umiejętnościom i szacunku dla wiedzy pierwotnych plemion, wykorzystując ekwipunek i otoczenie, przeżyć w ekstremalnych okolicznościach, a także – jak przygotować się do wyprawy swojego życia, jak rozniecić ogień pierwotnymi metodami, jak łowić ryby w przeręblu, jak upleść porządny sznur, jak pozyskać wodę z kaktusa i pustynnych korzeni, jak zbudować szałas lub igloo, jak upolować królika i wiele więcej. A to wszystko w dbałości o własne bezpieczeństwo i zdrowie.
   Ekwipunek
   
   Zawartość bagażu, z jakim ruszamy w dzicz, powinna być dostosowana do klimatu. Nic nieprzydatnego! Lekki śpiwór, nóż, apteczka, worek brezentowy, sprzęt nawigacyjny i do destylacji, a także „coś, w czym będziesz mógł przenosić wodę” to niezbędne minimum. O wyposażeniu i wielkości plecaka, a także o tym, jakie notatki robić na szlaku, czym się różnią buty do dżungli od „eskimosek” i co powinno znaleźć się w apteczce – w rozdziale EKWIPUNEK.
   Narzędzia do cięcia
   
   Rozdział NARZĘDZIA DO CIĘCIA odsłania przed nami tajniki podstawowych narzędzi bushcraftu: noża, piły, siekiery i paranga, który można opcjonalnie zastąpić maczetą. Każda z tych powierzchni tnących ma w buszu swoje przeznaczenie, a także określone sposoby posługiwania się nią, począwszy od chwytów, przez techniki przycinania, na przechowywaniu kończąc. Niezwykle precyzyjne porady, zilustrowane doskonałymi technicznymi grafikami oraz kolorowymi zdjęciami autorstwa Bena McNutta sprawiają, że ciosanie, struganie, cięcie drewna na opał, drążenie pnia, ścinanie drzew (choć rzadko stosowane w buschcrafcie, ale jak podkreśla Mears, może się jednak przydać podczas ewakuacji w lasach tropikalnych) – wejdą nam w krew.
   Woda
   
   Człowiek potrzebuje wody do życia niemal w takim samym stopniu jak powietrza. To zdominuje całą trasę planowanej przez ciebie podróży – mówi Mears o podstawowym obowiązku podróżnika, jakim jest zaopatrywanie się w wodę. W rozdziale WODA dowiadujemy się, jak planować podróż z uwzględnieniem „niebieskich punktów” na mapie, jak sprawdzać, czy woda jest zdatna oraz skąd ją pozyskiwać, gdy wydaje się, że słowo „lać” dotyczy jedynie żaru z nieba… Odwodnienie to jedno z największych zagrożeń na szlaku. W poradniku Raya Maersa znajdziemy listę, uwzględniającą roślinność, owady i zwierzęta, których obecność wskazuje na bliskie występowanie wody, a także kilka najskuteczniejszych metod pozyskiwania płynu życia, takich jak wykorzystanie roślin, drzew, śniegu. Oraz – punkt po punkcie – wszystkie metody filtracji i uzdatniania.
   
   Ogień
   
   Odpowiednie nastawienie oraz umiejętności to klucz do rozpalenia ogniska według bushcraftu. W tym rozdziale znajdziemy kompletną encyklopedię ognia, rozpoczynającą się od wyboru rodzaju zapałek i sposobu ich przechowywania, opisującą wszystkie stosowane przez bushcraft rozpałki, dostępne człowiekowi dzięki naturze i cywilizacji (mam tu na myśli gumową oponę), a także techniki, takie jak własnoręczna produkcja łuku i pługu ogniowego czy wzniecanie płomienia piłą z bambusa, środkami chemicznymi i starym, dobrym ręcznym świdrem. A na własnoręcznie wznieconym ogniu można już usmażyć potrawę w woku… Wszystkie czynności są starannie opisanie i zilustrowane.
   Schronienie
   
   Niebezpieczeństwa podczas podróży często przyjmują maskę zmiennej pogody, niesprzyjających warunków atmosferycznych i środowiskowych. Przez zwierzętami nocy, ekspozycją na promieniowanie, utratą ciepła czy nawet hipotermią ochroni nas odpowiednie SCHRONIENIE. W rozdziale na ten temat Mears opisuje najważniejsze stany zagrożenia życia lub zdrowia, jakie mogą przydarzyć nam się podczas wyprawy, wraz z technikami pierwszej pomocy. Dzięki niezwykłej zapobiegawczości i pomysłowości, jaką cechuje się bushcraft prezentowany przez Mearsa, będziemy przygotowani na każdą ewentualność. A takie rzeczy jak pień drzewa, jaskinia, sangar, okop czy zbudowane z drzewa łóżko, wiata, tipi, szałas albo aborygeńska wiltja zapewnią nam odpowiednią ochronę w przystankach w podróży.
   Olinowanie
   
   Nie dałoby się zbudować wielu narzędzi bushcraftu (nie mówiąc już o pokonaniu wartkiego nurtu rzeki) bez odpowiedniej liny bądź sznura. Jeżeli nie zabraliśmy go ze sobą – co po lekturze tej książki już się nie zdarzy – możemy go upleść. Ale będziemy musieli wykorzystać materiały, jakie znajdziemy wokół siebie – korzenie, witki, korę i włókna drzew, egzotyczne rośliny. Sznurek z liści juki? Z pokrzywy? Nic prostszego. Jak zrobić to wszystko i jeszcze poprawnie zawiązać jeden z kilkudziesięciu praktycznych rodzajów węzłów, dowiesz się z rozdziału OLINOWANIE.
   Na szlaku
   
   Powiadają, że podróż zaczyna się od jednego kroku. Może i tak, ale prawdziwy buschcraftowiec przygotowuje się do niej fizycznie i psychicznie, a jego przygoda zaczyna się na długo przed wyjściem z domu. W rozdziale NA SZLAKU Ray Mears wyjaśnia, co oznacza odpowiednie nastawienie – do siebie, do ludzi spotkanych w podróży, a także do samego żywiołu przygody. Psychologiczne podejście szybko okazuje się czysto pragmatyczne, zwłaszcza gdy dołącza do niego troska o własne bezpieczeństwo i zdrowie. Przygotowanie na ryzyko typu przeszkody wodne i lądowe, a także mniejsze lub większe dolegliwości w podróży, to podstawa w sztuce bushcraftu.
   Dary ziemi
   
   Szacunek do natury, nie bezwzględna eksploatacja jej zasobów – mówi Mears w ostatnim rozdziale bushcraftowej biblii, DARY ZIEMI. Mimo że na brak pożywienia na szlaku możemy być narażeni w ostateczności, pozyskiwanie pokarmu w ekstremalnych warunkach to istotna kwestia survivalu według Mearsa. Z jakich nasion i owoców prawdziwy człowiek lasu pozyska wartości odżywcze? Co zrobi, gdy ogarnie go pasja myśliwego?
   
   W ekwipunku każdego fascynata sztuki przetrwania w dziczy, oprócz noża, sprzętu nawigacyjnego i „czegoś, w czym będziesz mógł gotować”, powinna znaleźć się książka „Bushcraft, czyli sztuka przetrwania” – fascynujące i kompleksowe kompendium survivalu w zgodzie z naturą.

   Recenzja: Zdrowie.wieszjak.pl Agata Herbich

   Recenzja dotyczy produktu: ksiązka drukowana

   Czy recenzja była pomocna:

    TAK  (0)  NIE  (0)

8. Nakładem wydawnictwa Bezdroża w serii Szlaki ludzi ciekawych ukazała się książka podróżnicza "Bushcraft czyli sztuka przetrwania" Raya Mearsa.
   
   Nieprzygotowana samotna wyprawa może skończyć się tragicznie. Zanim więc postanowicie wyruszyć w odległe, dzikie rejony świata, koniecznie przeczytajcie przewodnik Raya Mearsa, znanego telewidzom z formatów tj. Tracks, Ray Mears’World of Survival i Ray Mears’ Extreme Survival.
   
   W książce autor zawarł wiedzę zdobytą podczas podróży po całym świecie, która jest imponująca. W ośmiu rozdziałach precyzyjnie objaśnia czytelnikom zasady o jakich powinni pamiętać wyruszając w podróż. Rozpoczynając od przygotowania niezbędnego ekwipunku, przez najstotniejsze elementy dla przetrwania - wodę i ogień, kończąc na pomysłach typu jak zrobić ze spodni „motylki” uławiające utrzymanie się na wodzie.
   
   Autor pokazuje zarówno jak ujarzmiać przyrodę, ale także jak z nią współdziałać. W rozdziale dotyczącym narzędzi Ray Mears omawia cztery podstawowe typ: nóż, piła, siekiera, parang lub maczeta - wyjaśniając w jaki sposób przechowywać i używać każde z tych narzędzi. W innych rozdziałach czytelnik dowie się także jak zapewnić sobie schronienie oraz jak pozyskiwać żywność w terenie.
   
   Ogromne doświadczenie podróżnicze autora pozwoliło mu stworzyć świetnie przygotowane kompendium sztuki przetrwania. Książka bogata w liczne fotografie i i ilustracje, ułatwia przyswojenie informacji i instrukcji.
   
   Polecamy tę książkę nie tylko podróżnikom ale także ludziom ciekawym świata. Być może wiedzę zawartą w tej książce będziecie mogli wykorzystać na zwyczajnym biwaku za miastem.

   Recenzja: irka.com.pl 2012-01-14

   Recenzja dotyczy produktu: ksiązka drukowana

   Czy recenzja była pomocna:

    TAK  (0)  NIE  (0)

9. Jeśli ktokolwiek planuje rozpocząć swoją przygodę z bushcraftem, nie znajdzie lepszego przewodnika niż Raymond Mears. W swojej książce kładzie on jednakowy nacisk zarówno na techniczne aspekty przetrwania w dziczy, jak i na szacunek i współdziałanie z naturą.
   
   W ośmiu rozdziałach, podzielonych tematycznie, próbuje przygotować czytelnika do przetrwania w każdym środowisku, nawet tym najbardziej ekstremalnym. I choć niektóre z uwag mogą się wydawać zbyt podstawowe, Mears celowo z nich nie rezygnuje, świadom, że jeśli chodzi o ludzkie zdrowie i bezpieczeństwo, niczego nie można pominąć. Tekstowi towarzyszy ogromna liczba starannie dobranych fotografi i i ilustracji, na których zademonstrowano opisywane czynności. Bushcraft, czyli sztuka przetrwania to książka kierowana do każdej osoby skłonnej wyruszyć w nieznane, by zbliżyć się do natury i zmierzyć z własnymi ograniczeniami.

   Recenzja: Goniec Górnośląski 2011-12-22

   Recenzja dotyczy produktu: ksiązka drukowana

   Czy recenzja była pomocna:

    TAK  (0)  NIE  (0)

10. Chyba każdy zdaje sobie sprawę z tego, że wyruszając w podróż, zwłaszcza jeśli jest to podróż w miejsca raczej odludne, dalekie od cywilizacji, można znaleźć się w różnych, niespodziewanych sytuacjach i w dalekich od znanych nam na co dzień warunkach. Warto więc się do tego typu wypraw odpowiednio przygotować, a wówczas możemy uniknąć wielu kłopotów. Jak to zrobić? Pomocna może być książka Raya Mearsa „Bushcraft, czyli sztuka przetrwania”.
    Bushcraft – tym terminem autor określa głębszą wiedzę dotyczącą dziczy i jej natury. We wstępie do swej książki pisze on, że z wiedzy w niej zawartej może skorzystać każdy, kto wyrusza w odludne ostępy.
    Można więc tę książkę potraktować jako poradnik czy też podręcznik „sztuki przetrwania” w różnych, nieraz też ekstremalnych warunkach.
    Poradnik ten podzielony został na 8 tematycznych rozdziałów, z których każdy dotyczy innego zagadnienia związanego z przygotowaniem się do wyprawy i z przebywaniem w terenie.
    Rozdział pierwszy – Ekwipunek. Autor zwraca uwagę na to, że bagaż powinien być dostosowany do klimatu i natury wycieczki. Podaje tu podstawową listę rzeczy, które powinny bezwzględnie znaleźć się w ekwipunku. Opisuje je przy tym bardzo dokładnie, wyjaśniając, dlaczego właśnie takie, a nie inne rzeczy będą najlepiej sprawdzały się w terenie.
    Rozdział drugi – Narzędzia do cięcia. Ray Mears wymienia i omawia tutaj cztery podstawowe typy narzędzi: nóż, piła, siekiera, parang lub maczeta. Autor zaznacza, że każde z tych narzędzi ma inne zastosowanie i wiedza na ten temat jest bardzo ważna, bowiem narzędzie nieodpowiednio dobrane może być niebezpieczne dla użytkownika. Wyjaśnia on, w jaki sposób należy nosić, przechowywać i używać każde z tych narzędzi.
    Rozdział trzeci – Woda. Właśnie wodzie autor również poświęcił miejsce w swojej książce, ponieważ jest ona czynnikiem niezwykle ważnym podczas podróży i wypraw. Jej brak może prowadzić do bardzo groźnego w skutkach odwodnienia. Dlatego w książce „Bushcraft” znajdziemy informacje o tym, z jakich źródeł i w jaki sposób możemy uzyskiwać wodę, a także jak ją uzdatnić, by nadawała się do picia. Przeczytamy tu też, jak zapobiegać odwodnieniu organizmu.
    Rozdział czwarty – Ogień. Równie ważna i potrzebna może okazać się wiedza na temat ognia. Ray Mears tłumaczy, w jaki sposób można w warunkach polowych rozpalić ognisko i jakiego drewna najlepiej użyć, by uzyskany płomień przekształcić w ogień. Dowiemy się również, co zrobić, aby rozpalone już ognisko nie zagasło, lecz paliło się prawidłowo i jakich zasad ostrożności należy przestrzegać przy jego rozpalaniu.
    Rozdział piąty – Schronienie. Wiadomo, że podczas wypraw bardzo ważną rolę pełni miejsce, które da nam schronienie przed rozmaitymi warunkami pogodowymi oraz zapewni odpoczynek. Autor książki wyjaśnia, jak i gdzie najlepiej wybudować takie schronienie, w jaki sposób można w miarę łatwo to zrobić i na co trzeba zwracać uwagę, szukając odpowiedniego miejsca na odpoczynek. Rozdział szósty – Olinowanie. Ponieważ na szlaku sznur lub linę można wykorzystać na wiele różnych sposobów, Ray Mears podaje nam metody ich wykonania z tego, co możemy znaleźć w terenie.
    Rozdział siódmy – Na szlaku. Rozdział ten m.in. podpowiada nam, jak dbać o to, co podczas pieszych wędrówek najważniejsze – o stopy. Dowiemy się też z niego, jak pokonywać rozmaite przeszkody, jakie możemy napotkać w drodze.
    Rozdział ósmy – Dary ziemi. Jak podkreśla autor, brak żywności w czasie wyprawy może stać się bardzo poważnym problemem, gdyż niejednokrotnie decyduje o życiu lub śmierci. Warto więc wiedzieć, jak pozyskiwać żywność w terenie. Jednocześnie autor podkreśla, że to pozyskiwanie powinno wiązać się z poszanowaniem przyrody, a nie z jej bezwzględnym wykorzystywaniem.
    Uważam, że poradnik ten przygotowany został bardzo rzetelnie. Wyraźnie widać, że powstał on w oparciu o ogromne doświadczenie podróżnicze autora, a także o jego imponującą wiedzę z różnych dziedzin życia.
    W książce Raya Mearsa znajdziemy konkretne, przydatne informacje na temat tego wszystkiego, co wiąże się z podróżowaniem, szczególnie w dzikie, odludne miejsca. Można przeczytać w niej o pomysłowych metodach na samodzielne wykonanie tego, co może nam się przydać w czasie wyprawy.
    Podziw wzbudza wspomniana rzetelna wiedza autora. Opowiada o tym wszystkim, co jest ważne dla przygotowania się do podróży. Robi to bardzo drobiazgowo, zwracając uwagę na najmniejsze nawet szczegóły, o których nieraz nawet nie myślimy, a które mogą zdecydować o tym, czy poradzimy sobie w różnych niespodziewanych sytuacjach.
    Ponadto tekst książki uzupełniają precyzyjne, starannie wykonane i dobrane pomocnicze zdjęcia i rysunki, ilustrujące ze szczegółami właściwie to wszystko, o czym pisze autor. W poradniku tym bardzo łatwo i szybko można odnaleźć szukane informacje. Każdy rozdział został zaznaczony na inny kolor, a ponadto na końcu książki znajduje się alfabetyczny indeks wyrazów związanych z jej treścią.
    Ray Mears we wstępie do swej książki pisze, że nie chciał w niej skupiać się jedynie na sztuce przetrwania, ale pragnął też pokazać, że życie „na zewnątrz” jest przyjemne i ekscytujące. Po lekturze tego poradnika uważam, ze zamiar ten w pełni mu się udał.
    Jeżeli więc planujesz wyprawę w dzikie, odludne miejsca – ta książka jest właśnie dla Ciebie. Dzięki niej przygotujesz się do wyprawy znakomicie i nic nie będzie w stanie Cię zaskoczyć. Jeśli preferujesz wyjazdy do miejsc cywilizowanych – również powinieneś przeczytać tę książkę. Pamiętaj, że życie jest pełne niespodzianek i los może niespodziewanie rzucić Cię tam, gdzie porady zawarte w książce przydadzą się jak znalazł.
    Nie planujesz w najbliższym czasie żadnej podróży? Książka „Bushcraft” jest tak interesująca, że warto ją przeczytać dla samego zapoznania się z ciekawymi poradami mistrza sztuki przetrwania. A wówczas – kto wie? Może obudzi się w Tobie pragnienie poznania smaku prawdziwej przygody…

    Recenzja: info.arttravel.pl Konrad, 2011-12-13

    Recenzja dotyczy produktu: ksiązka drukowana

    Czy recenzja była pomocna:

     TAK  (0)  NIE  (0)

11. Wstęp Autorem książki jest Ray Mears, słyszałem że prowadzi programy telewizyjne o sztuce przetrwania, jednak ja telewizji zbyt często nie oglądam, więc wziąłem książkę do ręki bez uprzedzeń. Na okładce widzę autora, troszeczkę przy kości z wymodelowanymi włosami - jednym słowem, pan z okładki nie wygląda na kogoś, kogo doświadczyły góry i trudy podróży – jednak pozory mogą mylić i nie wypada oceniać książki po okładce - no nic czytam. O rozdziałach Pierwszą część książki dotyczącą sprzętu przeczytałem z zaciekawieniem. Gdyby książka nazywała się survival, tak bogate opisywanie sprzętu (przez noże, piły, siekiery, maczety, płachty, palniki, śpiwory na namiotach kończąc) byłoby nie na miejscu, ale skoro książka nosi tytuł bushcraft ten rozdział i opisy są jak najbardziej odpowiednie. Jedyne co mnie razi, to wymienianie przez autora różnych marek – w takich sytuacjach nie wiem, czy wymienia marki bo dany sprzęt jest naprawdę dobry, czy robi tak ponieważ czerpie z tego profity. Dziwna wydaje mi się też skala mapy jaką poleca autor, cytuje: „Idealna skala mapy to 1:500 000.” Str. 15 – szczerzę wątpię, aby piechur polecał mapy w tej skali, na której bardzo trudno jest zaznaczyć obiekty charakterystyczne, a przejście jednego centymetra na mapie zajmuje około godziny – możliwe, że to błąd druku. Druga część książki poświęcona jest wodzie, spotykamy się tutaj z naprawdę dużą porcją wiedzy, ilustracji oraz co najlepsze własnych patentów. Dziwny wydaje mi się jedynie opis studni, w której słona woda znajduje się na dole, a słodka u góry – nie jestem pewny czy to tak działa. Następna część książki poświęcona jest metodom rozpalania ognia i tutaj naprawdę duży plus. Autor opisał wszystkie rodzaje krzesiw i zapałek, oraz wszystkie metody rozpalania ognia, a dodatkowo umieścił kilka porad i sztuczek, których nie znalazłem w innych książkach tego typu. Dalej w książce autor omawia budowę schronień (wiele typów w zależności od terenu wraz ze zdjęciami) oraz węzłów (obszerny materiał również z ilustracjami). Przedostatni rozdział poświęcony jest odpowiedniemu zachowywaniu się na szlaku, czyli jak chodzić, jak dbać o stopy i o organizm, a nawet jak samemu zbudować ponton! Ostatni rozdział poświęcony jest zdobywaniu pokarmu zarówno roślinnego jak i zwierzęcego. Podsumowanie Niedawno pewna osoba ze środowiska „ludzi lasu” powiedziała mi, że o survivalu nagrano i nakręcono już wszystko. Wszystko jest jasne i nie ma już tajemnic. Książka autorstwa Raya Mears’a, rzuca nowe światło na wiele spraw oraz odkrywa nowe rzeczy. Mimo drobnych błędów, które najprawdopodobniej powstały podczas tłumaczenia książki, ten podręcznik jest bardzo mocną pozycją, szczególnie dla osób, zaczynających swoją przygodę z leśnym bytowaniem, jak i bardziej doświadczonych ludzi – również wędkarze czy zwykli ludzie, znajdą w niej informację, które mogą się przydać nie tylko podczas sytuacji ekstremalnej, ale również podczas zwykłego wypadu pod namiot w wakacje.

    Recenzja: abc-survival.pl 2011-12-12

    Recenzja dotyczy produktu: ksiązka drukowana

    Czy recenzja była pomocna:

     TAK  (0)  NIE  (0)

więcej recenzji

ukryj recenzje