Spór o to, jak mówić o własnej przeszłości, dotyczy w istocie kształtowania swojej tożsamości. Po raz kolejny stoimy przed wyzwaniem zdefiniowania polskości bądź to jako samoistnego bytu, bądź istniejącego w jakiejś relacji z Zachodem: w formie przedmurza lub pomostu ze Wschodem. Wychowanie patriotyczne jest nierozłącznie związane z redefiniowaniem