Psychologia stresu. Korzystne i niekorzystne skutki stresu życiowego. Irena Heszen

Spis treści książki

Od autora                                                9
Wprowadzenie                           13

Rozdział 1. Co to jest stres? Od klasycznych do współczesnych koncepcji stresu     17

1.1. Ujęcia stresu w koncepcjach klasycznych i współczesnych             22
1.1.1. Stres jako bodziec czy jako reakcja?                     22
1.1.2. Relacyjne ujęcia stresu w pracach psychologów polskich         24
1.2. Lazarusa i Folkman poznawczo-transakcyjny paradygmat stresu i radzenia sobie                                                           27
1.3. Ocena modelu Lazarusa i Folkman w świetle teorii psychologicznej i badań empirycznych                                 35
1.4. Hobfolla Teoria Zachowania Zasobów COR                     40
1.5. Porównanie poznawczo-transakcyjnego paradygmatu stresu i radzenia sobie Lazarusa i Folkman ze środowiskowym Modelem Zachowania Zasobów Hobfolla                                   44
1.6. W stronę emocji pozytywnych; Folkman i Moskowitz rozwinięcie modelu Lazarusa                                                         48
Podsumowanie                                                               55

Rozdział 2. Jak pokonujemy stres? Radzenie sobie jako specyficzna forma aktywności w sytuacji stresowej                                             59

2.1. Historyczne ujęcia radzenia sobie                           62
2.2. Wokół klasycznego ujęcia Lazarusa i Folkman – radzenie sobie jako proces      63
2.3. Strategie radzenia sobie i propozycje ich klasyfikacji               67
2.4. Co po Lazarusie? Nowe tendencje we współczesnych badaniach nad radzeniem sobie                                                      75
2.4.1. Nowe formy radzenia sobie w ujęciach współczesnych           76
2.4.2. Wymiar czasowy i proaktywne radzenie sobie                          78
2.4.3. Regulacja emocji; wzbudzanie emocji pozytywnych                     83
2.5. Uwarunkowania radzenia sobie w paradygmacie interakcyjnym         91
Podsumowanie                                                               93

Rozdział 3. Od czego zależy zachowanie wobec stresu? Właściwości podmiotu jako wyznaczniki procesu radzenia sobie                                    95

3.1. Styl radzenia sobie jako specyficzny wyznacznik procesu radzenia sobie         97
3.1.1. Konceptualizacja stylu radzenia sobie                                 97
3.1.2. Rodzaje stylów radzenia sobie                                         102
3.1.3. Styl radzenia sobie jako predyktor zachowania; problem dopasowania stosowanych strategii do stylu                    112
3.1.4. Perspektywy badań nad stylem radzenia sobie                          117
3.2. Ogólne właściwości podmiotu jako wyznaczniki radzenia sobie                 118
3.2.1. Temperament i jego znaczenie dla radzenia sobie             118
3.2.1.1. Ogólna charakterystyka temperamentu i jego związków ze zjawiskami stresu                                        118
3.2.1.2. Temperament a radzenie sobie – badania własne           125
3.2.2. Osobowościowe uwarunkowania radzenia sobie                        132
Podsumowanie                                                               136

Rozdział 4. Od czego zależy zachowanie wobec stresu? Właściwości sytuacji jako wyznaczniki procesu radzenia sobie                                    139

4.1. Przyczyny stresu – stresory                                                141
4.1.1. Nasilenie stresora                                                   141
4.1.2. Przebieg wydarzenia stresowego w czasie                              145
4.1.3. Lokalizacja stresora                               146
4.1.4. Kontrolowalność źródła stresu                                       148
4.1.5. Dziedzina stresu                                 150
4.2. Wpływ właściwości stresora na przebieg radzenia sobie                        150
4.2.1. Czy bodziec niewywołujący reakcji stresowej można uznać za stresor?                                                         150
4.2.2. Kontrolowalność a strategie radzenia sobie                             153
4.2.3. Dziedziny i rodzaje wydarzeń stresowych                              157
Podsumowanie                                                               160

Rozdział 5. Jak badamy radzenie sobie? Podejście kwestionariuszowe                    167

5.1. Kwestionariusze do psychologicznego badania wydarzeń stresowych i ich oceny                                                               173
5.1.1. Kwestionariusz Zmian Życiowych KZŻ                                173
5.1.2. Kwestionariusz Samooceny Zysków i Strat                 176
5.1.3. Skala Odczuwanego Stresu PSS-10                                    179
5.1.4. Kwestionariusz Oceny Stresu KOS                                    183
5.2. Kwestionariusze do badania radzenia sobie                                   187
5.2.1. Kwestionariusz Radzenia Sobie w Sytuacjach Stresowych CISS     188
5.2.2. Wielowymiarowy Inwentarz do Pomiaru Radzenia Sobie ze Stresem COPE                                                   192
5.2.3. Skala Stylu Behawioralnego MBSS i Skala Stylu Zachowania SSZ                                 196
5.2.4. Kwestionariusz Sposobów Radzenia Sobie WCQ                        201
5.2.5. Kwestionariusz Reakcji na Codzienne Wydarzenia PCI                  204
5.2.6. Kwestionariusz Religijnego Radzenia Sobie ze Stresującym Zdarzeniem RCOPE                                                206
Podsumowanie                                                               210

Rozdział 6. Jak badamy radzenie sobie? Metody alternatywne                           213

6.1. Iluzoryczność założeń kwestionariuszy samoopisowych             214
6.1.1. Założenia dotyczące osoby badanej jako źródła informacji               215
6.1.2. Założenia dotyczące kwestionariusza                     216
6.2. Propozycje alternatywnych metod badań w dziedzinie psychologii stresu                                                                     217
6.2.1. Od danych retrospektywnych do oceny aktualnego zachowania
w naturalnym środowisku badanego                                   218
6.2.3. Ewolucja wywiadu psychologicznego źródłem postępu w badaniach nad stresem i radzeniem sobie                         221
Podsumowanie                                                               227

Rozdział 7. Czy warto podejmować wysiłki w celu przezwyciężenia stresu? Efektywność i koszty radzenia sobie                                         231

7.1. Efektywność radzenia sobie                                                235
7.1.1. Efektywność radzenia sobie z uwzględnieniem różnych jego znaczeń                                                            236
7.1.2. Efektywność radzenia sobie oceniana z różnych perspektyw              243
7.1.3. Efektywność radzenia sobie; ogólna ocena w świetle danych empirycznych                                                      244
7.2. Koszty i opłacalność radzenia sobie                         248
7.3. Jak skutecznie radzić sobie ze stresem?                       249
Podsumowanie                                                               252

Rozdział 8. Jak radzimy sobie ze stresem spowodowanym przez chorobę?               255

8.1. Ogólna charakterystyka psychologiczna zmian w sytuacji człowieka w następstwie choroby – choroba jako źródło stresu                           256
8.2. Odzwierciedlenie choroby w procesach emocjonalnych i poznawczych           260
8.2.1. Emocjonalne ustosunkowanie się do choroby i związanej z nią sytuacji                                                        260
8.2.2. Poznawcze odzwierciedlenie choroby – obraz własnej choroby i jego komponenty                               262
8.3. Zachowanie wobec własnej choroby i jego organizacja               266
8.3.1. Radzenie sobie z emocjami                           266
8.3.1.1. Reakcja zaprzeczania chorobie                               267
8.3.1.2. Adaptacja poznawcza do zagrażających wydarzeń         268
8.3.1.3. Ekspresja jako bezpośredni sposób radzenia sobie z emocjami                                                269
8.3.1.4. Wzbudzanie i wzmacnianie emocji pozytywnych               270
8.3.2. Instrumentalne radzenie sobie z chorobą: choroba jako zadanie           272
8.4. Emocje a instrumentalne radzenie sobie z chorobą                 275
8.5. Różnice indywidualne w radzeniu sobie z chorobą; rola indywidualnego stylu radzenia sobie                                                        276
Podsumowanie                                                               280

Rozdział 9. Stres a zdrowie; negatywne skutki przewlekłego i poważnego stresu   283

9.1. Stres, choroba i radzenie sobie – wzajemne związki                           288
9.2. Stres i emocje jako czynniki ryzyka zaburzeń w biopsychospołecznym modelu zdrowia i choroby                                                  288
9.3. Powstawanie chorób i dysfunkcji somatycznych w świetle badań nad psychologią stresu, prowadzonych w warunkach naturalnych       292
9.3.1. Wydarzenia stresowe i ich subiektywne odzwierciedlenie a powstawanie i przebieg chorób                                      292
9.3.2. Właściwości indywidualne stanowiące ryzyko zdrowotne w kontekście badań nad psychologią stresu                             295
9.4. Badania laboratoryjne nad zdrowotnymi skutkami stresu jako źródło wyjaśnień przyczynowo-skutkowych                         299
Podsumowanie                                                               305

Rozdział 10. Bezpośrednie i odległe korzyści ze stresu                                    307

10.1. Proces i wynik radzenia sobie jako źródła korzyści ze stresujących wydarzeń życiowych                                 309
10.2. Uwarunkowania odnoszenia korzyści z wydarzenia stresowego         313
10.2.1. Czynniki tworzące kontekst radzenia sobie                 313
10.2.2. Właściwości indywidualne i konstelacje osobowościowe                 323
10.3. Rozwój osobisty jako odległe następstwo radzenia sobie z wydarzeniami stresowymi                                               331
10.3.1. Teoria dezintegracji pozytywnej                                      332
10.3.2. Wyzwanie-odporność psychiczna-wykorzystanie zasobów jako podstawowe składowe odzyskiwania zdrowia po traumie     333
10.3.3. Wzrost potraumatyczny                                             334
Podsumowanie                                                               342

Zakończenie                                             345

Wykaz testów psychologicznych                   353
Bibliografia                             354
Indeks nazwisk                                            373
Indeks rzeczowy                                          379

pokaż cały spis treści

ukryj recenzje