Prawdziwa wojna. Wietnam w ogniu

Dlaczego Amerykanie ponieśli porażkę?

Jonathan Shell był reporterem podczas wojny w Wietnamie, któremu wielu zarzucało „antypatriotyzm”.  Prawdziwa wojna. Wietnam w ogniu to zbiór reportaży, które pisał w latach 1967-1988. Jego relacja jest jednym z najbardziej przejmujących świadectw o tej wojnie i o wojnie w ogóle. Ben Suc położone kilkadziesiąt kilometrów od Sajgonu stało się celem ataku w ramach operacji Cedar Falls – największej akcji wojsk amerykańskich w czasie wojny w Wietnamie. Schell był naocznym świadkiem przebiegu i skutków tej interwencji, najpierw obserwując wydarzenia z pokładu wojskowego helikoptera, potem słuchając opowieści jeńców, wreszcie oglądając zniszczenia, które pozostawiły amerykańskie bomby i czołgi. Choć autor pisał książkę po wojnie spotkała się ona z żywymi reakcjami i weszła do kanonu światowej literatury faktu. Jonathan Shell nie tylko opowiada o konkretnych wydarzeniach, lecz stara się również znaleźć odpowiedzi na pytania, dlaczego Stany Zjednoczone rozpoczęły wojnę w Wietnamie i dlaczego ją przegrały.

(…) Ponad dekadę po zakończeniu wojna wietnamska nie chce spocząć spokojnie w historycznym grobie. Przyczyny tego konfliktu rozpalają społeczność naukową, towarzyszące mu namiętności wciąż przewijają się w książkach, filmach i sztukach teatralnych, jego dziedzictwo dręczy i dzieli naszych decydentów. Pytania o samą naturę tej wojny pozostają bez odpowiedzi. Kto – zastanawiamy się do dziś – był naszym wrogiem? Narodowy Front Wyzwolenia Wietnamu Południowego (NFW)? Wietnam Północny? Związek Radziecki? Chiny? I Związek Radziecki, i Chiny? Albo najpierw jedni, a potem drudzy? A może jeszcze większy, choć bardziej niejasny, byt nazywany „światowym komunizmem”? Innymi słowy – czy walczyliśmy z miejscową partyzantką, konwencjonalną armią małego państwa, konkurencyjnym supermocarstwem, koalicją supermocarstw, czy z globalnym skoordynowanym ruchem politycznym? Czy może jakimś cudem sami sobie byliśmy wrogiem? (Myślał tak na przykład prezydent Nixon. W orędziu do narodu z 3 listopada 1969 roku, w którym ogłosił swój tajny „plan” zakończenia wojny, oznajmił społeczeństwu: „Wietnam Północny nie może pokonać ani upokorzyć Stanów Zjednoczonych. Mogą to zrobić tylko Amerykanie”). A także, co za tym idzie, jaki był charakter tej wojny? Czy była to wewnętrzna rewolucja, wojna domowa, wojna agresywna wypowiedziana przez sąsiednie państwo, wojna wywrotowa wzniecana przez wpływy zewnętrzne, czy strategiczny krok globalnej potęgi pragnącej dominacji nad światem? A może wydawało nam się, że była jedną z tych rzeczy, chociaż naprawdę była czymś innym? Dlaczego walczyliśmy? (…)

                                                                                                          Fragment książki