Powszechna historia ustroju Marian Klementowski

Spis treści książki

Do Czytelnika 21 Przedmowa 23 Dział I. Między starożytnością a średniowieczem 27 Uwagi wstępne 29 Rozdział 1. Upadek zachodniego cesarstwa rzymskiego 33 1.1. Przyczyny upadku 33 1.1.1. Przyczyny zewnętrzne 33 1.1.2. Przyczyny wewnętrzne 35 1.1.2.1. Kryzys gospodarczy 35 1.1.2.2. Kryzys na rynku pracy 35 1.1.2.3. Przyczyny ekologiczno-przyrodnicze 36 1.1.2.4. Przyczyny społeczne 37 1.1.2.4.1. Rozkład kultury miejskiej 37 1.1.2.4.2. Kryzys moralny i obyczajowy 38 1.1.2.4.3. Osłabienie rodziny rzymskiej 38 1.1.2.4.4. Spadek przyrostu naturalnego 39 1.1.2.4.5. Niechęć do służby wojskowej 40 1.1.2.4.6. Kryzys ideologiczny 40 1.1.2.5. Przyczyny polityczne 41 1.1.2.5.1. Przyczyny wewnętrzne 41 1.1.2.5.2. Przyczyny zewnętrzne 42 1.2. Cesarstwo wschodniorzymskie (395-1453) 44 Rozdział 2. Cesarstwo rzymskie a chrześcijaństwo 46 2.1. Stosunek państwa rzymskiego do chrześcijaństwa 46 2.2. Pierwotna organizacja Kościoła katolickiego 47 2.3. Stanowisko cesarzy rzymskich w Kościele katolickim 49 Rozdział 3. Ustrój rodowo-plemienny germańskich państw szczepowych 51 Rys historyczny 51 3.1. Ustrój rodowo-plemienny 52 3.1.1. Rozmieszczenie plemion germańskich 52 3.1.2. Kultura i cywilizacja Germanów 52 3.1.2.1. Wiara i religia germańska 53 3.1.2.2. Ideały moralne Germanów 53 3.1.3. Organizacja życia społecznego 54 3.1.3.1. Rodzina germańska 54 3.1.3.2. Różnicowanie się społeczeństwa 55 3.1.3.3. Drużyna 56 3.1.3.4. Geldonie 56 3.1.4. Władze centralne plemion germańskich 57 3.1.4.1. Wiec plemienia 57 3.1.4.2. Zjazdy arystokracji plemiennej 57 3.1.4.3. Król 58 3.1.5. Zarząd lokalny w państwie germańskim 58 3.1.6. Organizacja wojskowa w państwie germańskim 58 3.1.7. Wymiar sprawiedliwości 59 3.1.7.1. Sądownictwo 59 3.1.7.2. Zemsta rodowa 59 3.2. Rozwój szczepowych państw germańskich 60 3.2.1. Osiedlanie się państw szczepowych 60 3.2.2. Rozmieszczenie państw szczepowych 61 3.2.3. Państwa szczepowe germańskie na Wyspach Brytyjskich 63 Dział II. Początki państwa patrymonialno-lennego 65 Rys historyczny 67 Rozdział 4. Ustrój państwa Franków 69 4.1. Rozwój terytorialny 69 4.2. Kultura i cywilizacja 70 4.3. Ustrój społeczno-gospodarczy 71 4.3.1. Ustrój społeczny za Merowingów 72 4.3.2. Ustrój społeczny w północno-wschodniej części państwa Franków 73 4.3.3. Instytucje społeczne oparte na więzach krwi 74 4.4. Władze centralne 76 4.4.1. Grupa kierownicza 77 4.4.2. Panujący 77 4.4.2.1. Podstawy i zakres władzy monarchy 77 4.4.2.2. Zasady następstwa tronu 78 4.4.2.3. Kompetencje władcy 80 4.4.2.4. Próby wzmocnienia władzy królewskiej 82 4.5. Organy zarządu centralnego państwa 83 4.5.1. Palatium 83 4.5.2. Placita 84 4.5.3. Synody 84 4.6. Zarząd lokalny 85 4.6.1. Zarząd lokalny za Merowingów 85 4.6.2. Kryzys zarządu lokalnego 86 4.6.3. Zarząd lokalny za Karolingów 87 4.7. Wymiar sprawiedliwości 88 4.7.1. Zemsta legalna 88 4.7.2. Karne postępowanie pozasądowe z urzędu 89 4.7.3. Sądownictwo 90 4.8. Wpływ ustroju państwa Franków na rozwój państwowości europejskiej 91 Rozdział 5. Kształtowanie się modelu państwa patrymonialno-lennego 92 5.1. Feudalizm a ustrój lenny 92 5.2. Istota feudalizmu - stosunek poddańczy 92 5.3. Ustrój lenny 93 5.4. Umowa lenna - kontrakt lenny 94 5.4.1. Prawa i obowiązki seniora 95 5.4.2. Prawa i obowiązki wasala 95 5.5. Władztwo lenne 97 5.5.1. Władze centralne we władztwie lennym 97 5.6. Źródła prawa lennego 98 5.7. Formy państwa feudalnego 98 Dział III. Państwo patrymonialno-lenne 103 Rys historyczny 105 Rozdział 6. Ustrój Francji do schyłku XIV w 107 6.1. Rozwój terytorialny Francji 107 6.2. Stanowość społeczeństwa 109 6.3. Pojęcie państwa we Francji 113 6.4. Władze centralne 114 6.4.1. Podstawy i zakres władzy królewskiej we Francji 114 6.4.2. Objęcie władzy 115 6.4.3. Uprawnienia króla francuskiego 118 6.5. Zarząd centralny państwa francuskiego do XV w. - curia regis 121 6.5.1. Dwór królewski 122 6.5.2. Curia regis, czyli Wielka Rada Feudalna 123 6.5.3. Parlament Paryża 124 6.5.4. Stany Generalne i Stany Prowincjonalne 125 6.5.4.1. Stany Generalne 125 6.5.4.2. Stany Prowincjonalne 127 6.5.5. Ścisła Rada Królewska 127 6.5.6. Izba Obrachunkowa 128 6.6. Zarząd lokalny 128 6.7. Wymiar sprawiedliwości w państwie francuskim do XV w 130 6.8. Skarbowość 132 6.9. Wojskowość 133 6.10. Stosunek państwa do Kościoła katolickiego 134 Rozdział 7. Ustrój państwa niemieckiego do 1806 r 136 7.1. Rozwój terytorialny państwa 136 7.2. Ustrój społeczny Rzeszy 138 7.2.1. Stan szlachecki 138 7.2.2. Stan duchowny 139 7.2.3. Stan mieszczański 140 7.2.4. Stan chłopski 140 7.3. Pojęcie państwa niemieckiego 141 7.3.1. Pojęcie Rzeszy Niemieckiej 141 7.3.2. Specyfika stosunków wewnętrznych 141 7.4. Władze centralne I Rzeszy Niemieckiej 142 7.4.1. Król albo cesarz 143 7.4.1.1. Pojęcie monarchy 143 7.4.1.2. Sposób objęcia władzy 144 7.4.1.3. Kompetencje panującego 146 7.4.1.4. Odpowiedzialność monarchy 150 7.4.2. Kuria królewska 152 7.4.3. Zjazdy Rzeszy, Sejm Rzeszy od XV w 152 7.4.4. Zjazdy książąt elektorów 154 7.4.5. Sąd Kameralny Rzeszy 155 7.4.6. Rada Nadworna Rzeszy 157 7.4.7. Rząd Rzeszy 157 7.5. Zarząd lokalny 158 7.6. Sądownictwo 159 7.7. Skarbowość 161 7.8. Wojskowość 162 7.9. Stosunek państwa do wyznań 163 7.10. Charakter prawny i ustrój terytoriów Rzeszy 164 7.11. Zasady ustrojowe władztw terytorialnych 166 Rozdział 8. Uniwersalizm cesarsko-papieski - Christianitas Europa (X-XIV w.) 167 Rys historyczny 167 8.1. Geneza i charakter prawny związku państw chrześcijańskiej Europy - Christianitas 168 8.2. Cele i zadania Christianitas 169 8.3. Władze centralne Christianitas 170 8.3.1. Papież 170 8.3.2. Sobór powszechny 172 8.3.3. Cesarz 173 8.4. Instytucje realizujące cele Christianitas 174 8.4.1. Instytucje Christianitas w dziedzinie wojskowości 174 8.4.1.1. Rycerstwo 174 8.4.1.2. Krzyżowcy 175 8.4.1.3. Zakony rycerskie 175 8.4.2. Instytucje Christianitas w zakresie nauki i nauczania 178 8.4.3. Instytucje realizujące wymiar sprawiedliwości Christianitas 180 8.4.3.1. Samopomoc 180 8.4.3.2. Sądownictwo 181 8.4.4. Instytucje Christianitas w zakresie opieki społecznej 181 8.4.5. Instytucje Christianitas w zakresie skarbowości 182 8.5. Wspólne prawo Christianitas 182 Rozdział 9. Ustrój Anglii do schyłku XV w 184 Rys historyczny 184 9.1. Rozwój terytorialny państwa angielskiego 185 9.2. Odrębność angielskiego ustroju lennego 186 9.3. Odrębności angielskiego ustroju społecznego 188 9.4. Władze centralne w państwie angielskim do XV w 189 9.4.1. Władza monarchy do końca XIII w 190 9.4.2. Ograniczanie władzy królewskiej (XIII-XV w.) 192 9.4.3. Zasady następstwa tronu 194 9.5. Organy centralnego zarządu 195 9.5.1. Kuria królewska 195 9.5.2. Parlament 196 9.6. Odrębności samorządu lokalnego 198 9.6.1. Urząd szeryfa 198 9.6.2. Samorząd lokalny 199 9.7. Odrębność sądownictwa angielskiego 200 9.7.1. Sądownictwo centralne 200 9.7.2. Sądownictwo lokalne 203 9.8. Stosunek państwa do Kościołów 205 Rozdział 10. Ustrój Rusi Kijowskiej i państwa moskiewskiego do połowy XVII w 207 10.1. Państwo kijowskie w okresie monarchii wczesnofeudalnej 207 10.1.1. Powstanie i rozwój państwa kijowskiego 207 10.1.2. Władze centralne 209 10.1.2.1. Wielki książę 209 10.1.2.2. Zasady następstwa tronu 210 10.1.2.3. Zakres władzy wielkiego księcia 211 10.1.3. Organy kolegialne 213 10.1.3.1. Dwór książęcy i urzędnicy nadworni 213 10.1.3.2. Drużyna książęca 214 10.1.3.3. Rada książęca 214 10.1.3.4. Zjazdy książąt i wiece 215 10.1.4. Zarząd lokalny 215 10.1.5. Skarbowość 216 10.1.6. Wojskowość 217 10.1.7. Wymiar sprawiedliwości 218 10.1.7.1. Sądownictwo 218 10.1.7.2. Pozasądowe formy wymiaru sprawiedliwości 218 10.1.8. Stosunek państwa do Kościołów 219 10.2. Ruś Kijowska w okresie rozdrobnienia feudalnego (XII-XIV w.) 221 10.2.1. Rozdrobnienie feudalne 221 10.2.2. Zwierzchnictwo mongolskie 222 10.3. Monarchia stanowa w państwie moskiewskim 223 10.3.1. Terytorium zjednoczonego państwa moskiewskiego 223 10.3.2. Podstawy zjednoczenia 225 10.3.3. Ustrój 227 10.3.3.1. Samodzierżawna władza cara 227 10.3.3.2. Zarząd centralny 228 10.3.3.3. Zarząd lokalny - samorząd gubny i ziemski 231 10.3.3.4. Sądownictwo 233 10.3.3.5. Wojskowość 237 10.3.4. Stosunek państwa do Kościołów 239 Dział IV. Państwo publiczne w czasach nowożytnych 241 Monarchia absolutna 243 Rys historyczny 243 Rozdział 11. Ustrój Francji w okresie monarchii absolutnej (XVI-XVIII w.) 249 Uwagi wstępne 249 11.1. Terytorium państwa 252 11.2. Absolutyzm króla Francji 252 11.2.1. Podstawa i zakres władzy królewskiej 252 11.2.2. Ograniczanie władzy królewskiej 253 11.3. Organy administracji centralnej 255 11.3.1. Dwór królewski 255 11.3.2. Urzędy jednoosobowe 255 11.3.3. Urzędy kolegialne - Rada Królewska 257 11.4. Stany Generalne 258 11.5. Administracja lokalna 259 11.5.1. Gubernatorzy 259 11.5.2. Intendenci 259 11.6. Sądownictwo w okresie monarchii absolutnej 261 11.6.1. Sądownictwo królewskie delegowane 262 11.6.2. Sądownictwo królewskie zastrzeżone 263 11.6.3. Sądownictwo królewskie szczególne 264 11.6.4. Prokuratura i adwokatura 264 11.7. Skarbowość 265 11.8. Wojskowość 266 11.9. Stosunek państwa do wyznań 267 Rozdział 12. Ustrój Anglii w okresie monarchii absolutnej (XV-XVII w.) 269 12.1. Terytorium państwa 269 12.2. Podstawy prawne absolutyzmu angielskiego 271 12.3. Zarząd centralny - Tajna Rada 272 12.4. Parlament 273 12.5. Specyfika angielskiej monarchii absolutnej 274 12.6. Administracja terytorialna 275 12.7. Stosunek państwa do wyznań 275 Rozdział 13. Ustrój oświeconej pruskiej monarchii absolutnej do połowy XVIII w 277 13.1. Rozwój terytorialny państwa pruskiego 277 13.2. Podstawy doktrynalne funkcjonowania państwa i władcy 279 13.3. Król Prus 280 13.3.1. Zasady następstwa tronu 280 13.3.2. Rządy osobiste monarchy 281 13.3.3. Władza skarbowa monarchy 281 13.3.4. Władza wojskowa monarchy 282 13.3.5. Militaryzm pruski 282 13.3.6. Władza administracyjna 284 13.4. Organy centralne 284 13.5. Administracja lokalna 287 13.6. Skarbowość 287 13.7. Ujednolicenie sądownictwa 288 13.8. Stosunek państwa do wyznań 290 Rozdział 14. Ustrój monarchii absolutnej Habsburgów do połowy XIX w 292 14.1. Rozwój terytorialny monarchii 292 14.2. Walka o jedność monarchii 293 14.3. Organy władzy centralnej 294 14.4. Organy władzy lokalnej 298 14.5. Policja 299 14.6. Sądownictwo 300 14.7. Wojskowość 301 14.8. Stosunek państwa do wyznań - reformy józefińskie 302 Rozdział 15. Ustrój rosyjskiej oświeconej monarchii absolutnej (poł. XVII-XVIII w.) 305 15.1. Terytorium państwa rosyjskiego 305 15.2. Absolutny charakter władzy cesarskiej 307 15.3. Organy władzy centralnej 308 15.3.1. Senat Rządzący 309 15.3.2. Kolegia 311 15.4. Administracja lokalna 313 15.5. Sądownictwo 319 15.6. Wojskowość 321 15.7. Skarbowość 322 15.8. Stosunek państwa do wyznań - Świątobliwy Synod 323 Dział V. Państwo konstytucyjne 325 Rys historyczny 327 Rozdział 16. Zagadnienia ogólne konstytucjonalizmu 329 16.1. Podstawowe pojęcia 329 16.2. Podstawy doktrynalne konstytucjonalizmu europejskiego 330 16.3. Rodzaje konstytucji 331 16.4. Źródła angielskiego prawa konstytucyjnego 332 16.5. Formy konstytucjonalizmu 333 16.5.1. Monarchia ograniczona 333 16.5.2. Monarchia parlamentarno-gabinetowa 334 16.5.3. Republika prezydencka 335 16.5.4. Republika parlamentarno-gabinetowa 335 Rozdział 17. Ewolucja ustroju Anglii (XVII-XX w.) 337 17.1. Rozwój terytorialny państwa 337 17.2. Schyłek monarchii absolutnej (1603-1648) 341 17.3. Okres republiki (1648-1660) 343 17.4. Restauracja Stuartów i ,,chwalebna rewolucja" (1660-1688) 344 17.5. Kształtowanie się systemu parlamentarno-gabinetowego 349 17.5.1. Stanowisko króla po 1689 r 349 17.5.2. Pozycja parlamentu od XVIII w 350 17.5.3. Powstanie Gabinetu 351 17.5.4. Odpowiedzialność solidarna i polityczna (parlamentarna) ministrów 352 17.5.5. Rząd a Gabinet 354 17.6. Reformy prawa wyborczego w XIX i XX w 356 17.7. Izba Lordów 358 17.8. Reformy administracji lokalnej i sądownictwa 360 Rozdział 18. Stany Zjednoczone Ameryki (XVIII-XX w.) 363 Rys historyczny 363 18.1. Rozwój terytorialny Stanów Zjednoczonych Ameryki 364 18.2. Konstytucja Stanów Zjednoczonych Ameryki 366 18.2.1. Prace nad konstytucją 366 18.2.2. Uchwalenie i konstrukcja redakcyjna konstytucji 367 18.2.2.1. Nadrzędność konstytucji 367 18.2.2.2. Konstytucja sztywna - nowele 368 18.2.2.3. Amerykańskie prawo konstytucyjne 369 18.2.3. Fundamentalne zasady konstytucji 369 18.3. Prawa obywatelskie 370 18.4. Władza ustawodawcza - Kongres Stanów Zjednoczonych Ameryki 374 18.4.1. Senat 374 18.4.2. Izba Reprezentantów 374 18.5. Władza wykonawcza 376 18.5.1. Prezydent 376 18.5.2. Administracja federalna 379 18.6. Władza sądownicza 380 18.6.1. Najwyższy Sąd Federalny 380 18.6.2. Sądownictwo federalne 381 18.6.3. Sądownictwo stanowe 382 Rozdział 19. Francja w dobie rewolucji i dyktatury napoleońskiej (1789-1814) 384 Rys historyczny 384 19.1. Monarchia ograniczona (5 V 1789-22 IX 1792) 387 19.1.1. Reformy Konstytuanty 387 19.1.1.1. Zwołanie Stanów Generalnych 387 19.1.2. Uchwały w sprawie likwidacji feudalizmu 388 19.1.3. Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela z 26 sierpnia 1789 r 389 19.1.3.1. Zasady dotyczące organizacji politycznej państwa 389 19.1.3.2. Prawa człowieka i obywatela 389 19.1.3.3. Zasady dotyczące podstaw nowożytnego prawa karnego i procesu karnego 391 19.1.3.4. Braki i niekonsekwencja Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela 392 19.1.4. Reforma zarządu terytorialnego 393 19.1.5. Reforma sądownictwa 394 19.1.6. Unormowanie stosunków wyznaniowych - konstytucja cywilna kleru z 12 lipca 1790 r 395 19.1.7. Konstytucja z 3 września 1791 r 396 19.1.7.1. Podstawowe zasady ustroju konstytucyjnego 396 19.1.7.2. Praktyka konstytucyjna 398 19.2. Pierwsza Republika Francuska (21 IX 1792-2 XII 1804) 399 19.2.1. Konwent Narodowy (21 IX 1792-26 X 1795) 400 19.2.1.1. Proklamowanie republiki 400 19.2.1.2. Powstanie w Wandei 400 19.2.1.3. Dyktatura jakobińska (2 VI 1793-27 VII 1794) 401 19.2.1.3.1. Konstytucja jakobińska z 24 czerwca 1793 r 402 19.2.1.3.2. Struktura władz w okresie dyktatury jakobińskiej 403 19.2.1.3.3. Ludobójstwo rewolucyjne - eksterminacja ludności Wandei 406 19.2.1.3.4. Działalność ustawodawcza Konwentu 407 19.2.1.3.5. Upadek dyktatury jakobińskiej 411 19.2.1.4. Okres Konwencji thermidoriańskiej (27 VII 1794-23 IX 1795) 411 19.2.1.4.1. Pierwsze reformy Konwencji 411 19.2.1.4.2. Konstytucja z 22 sierpnia 1795 (dyrektorialna) 412 19.2.1.4.3. Praktyka Dyrektoriatu 413 19.3. Okres dyktatury napoleońskiej (9 XI 1799-6 IV 1814 i 1 III 1815-22 XI 1815) 414 Uwagi wstępne 414 19.3.1. Konstytucja konsularna z 13 grudnia 1799 r 414 19.3.1.1. Podział władzy ustawodawczej 415 19.3.1.2. Władza wykonawcza 417 19.3.2. Bonapartyzm - cezaryzm 418 19.3.3. Reforma zarządu terytorialnego 419 19.3.4. Reforma władzy sądowniczej 422 19.3.5. Konkordat z 1801 r 423 19.3.6. Wielkie Cesarstwo 424 Rozdział 20. Francja konstytucyjna (XIX-XX w.) 428 20.1. Restauracja Burbonów (1814-1830) 428 Uwagi wstępne 428 20.1.1. Karta Konstytucyjna z 4 czerwca 1814 r 429 20.1.1.1. Zasada suwerenności monarchy 429 20.1.1.2. Władza wykonawcza 430 20.1.1.3. Władza ustawodawcza 430 20.1.1.4. Praktyka konstytucyjna 431 20.1.1.5. Znaczenie Karty Konstytucyjnej z 1814 r 432 20.2. Monarchia lipcowa (30 VII 1830-24 II 1848) 432 Uwagi wstępne 432 20.2.1. Karta Konstytucyjna z 14 sierpnia 1830 r 433 20.2.1.1. Wzmocnienie roli parlamentu 433 20.2.1.2. System orleański 434 20.2.1.3. Znaczenie Karty Konstytucyjnej z 1830 r 435 20.3. II Republika Francuska (24 II 1848-2 XII 1852) 435 20.3.1. Proklamowanie republiki 435 20.3.2. Konstytucja II Republiki z 4 listopada 1848 r 435 20.3.2.1. Władza ustawodawcza 436 20.3.2.2. Władza wykonawcza 436 20.3.2.3. Praktyka konstytucyjna 437 20.4. II Cesarstwo Francuskie (2 XII 1852-4 IX 1870/31 I 1875) 438 20.4.1. Konstytucja z 14 stycznia 1852 r 438 20.4.1.1. Przywrócenie godności cesarskiej 439 20.4.1.2. Władza ustawodawcza 439 20.4.2. Praktyka konstytucyjna II Cesarstwa 440 20.4.2.1. Cesarstwo autorytarne 440 20.4.2.2. Cesarstwo liberalne 440 20.5. III Republika Francuska (4 IX 1870/30 I 1875-27 X 1946) 442 Uwagi wstępne 442 20.5.1. Uchwalenie konstytucji III Republiki Francuskiej w 1875 r 442 20.5.2. Władze centralne III Republiki Francuskiej 444 20.5.2.1 Władza ustawodawcza 444 20.5.2.2. Władza wykonawcza 445 20.5.3. Praktyka konstytucyjna III Republiki Francuskiej 446 20.5.3.1. Wzmocnienie władzy ustawodawczej 446 20.5.3.2. Próby wzmocnienia władzy wykonawczej 446 20.5.4. Powstanie i funkcjonowanie rządów parlamentarnych 447 20.5.5. Zmiany w organizacji administracji terytorialnej i sądownictwie administracyjnym 449 20.5.6. Państwo a Kościół - ustawa z 1905 r 451 20.5.7. Powstanie francuskiego imperium kolonialnego 453 20.5.8. Znaczenie konstytucji III Republiki 453 Rozdział 21. Ustroje państw niemieckich (XIX-XX w.) 455 21.1. Konfederacje niemieckie (1806-1866) 455 21.1.1. Zmiany terytorialne państw niemieckich 455 21.1.2. Związek Reński (1806-1813) 456 21.1.2.1. Akt związkowy z 12 lipca 1806 r 456 21.1.2.2. Ustrój polityczny Związku Reńskiego 457 21.1.2.3. Proces sekularyzacji i mediatyzacji terytoriów Rzeszy 457 21.1.3. Związek Niemiecki (1815-1866) 458 Uwagi wstępne 458 21.1.3.1. Akt związkowy z 8 czerwca 1815 r. i akt końcowy wiedeński z 15 maja 1820 r 459 21.1.3.2. Ustrój polityczny Związku Niemieckiego 460 21.1.3.2.1. Zgromadzenie Związkowe 460 21.1.3.2.2. Rada Ściślejsza 461 21.1.3.2.3. Wspólne organy o tymczasowym charakterze 461 21.1.3.2.4. Prawa ludności 462 21.1.3.3. Ustrój państw skonfederowanych 462 21.1.3.4. Walka Prus i Austrii o hegemonię 462 21.1.3.5. Próby zjednoczenia Niemiec 463 21.1.3.6. Likwidacja Związku Niemieckiego 465 21.2. Federacje niemieckie (1867-1918) 466 21.2.1. Związek Północnoniemiecki (1867-1871) 466 21.2.1.1. Terytorium 466 21.2.1.2. Charakter prawny Związku Północnoniemieckiego 466 21.2.1.3. Konstytucja Związku Północnoniemieckiego z 1867 r 467 21.2.1.4. Organy centralne Związku 467 21.2.1.5. Znaczenie Związku Północnoniemieckiego 468 21.2.2. II Rzesza Niemiecka (1871-1918) 469 21.2.2.1. Powstanie II Rzeszy Niemieckiej 469 21.2.2.2. Konstytucja II Rzeszy z 17 kwietnia 1871 r 470 21.2.2.3. Organy władzy 472 21.2.2.3.1. Cesarz niemiecki 473 21.2.2.3.2. Władza wykonawcza - kanclerz Rzeszy i Kancelaria Rzeszy 474 21.2.2.3.3. Władza ustawodawcza 475 21.2.2.3.4. Sąd Rzeszy 478 21.2.2.4. Szczególna pozycja Prus w II Rzeszy Niemieckiej 478 21.2.2.5. Stosunki państwo - Kościoły w II Rzeszy 479 21.2.2.6. Praktyka konstytucyjna w II Rzeszy Niemieckiej 480 Rozdział 22. Ustrój Prus (XIX-XX w.) 483 22.1. Reformy Steina i Hardenberga 483 22.1.1. Reformy społeczno-gospodarcze 483 22.1.1.1. Zniesienie poddaństwa i uwłaszczenie chłopów 483 22.1.1.2. Zniesienie przywilejów stanowych i podatkowych 484 22.1.1.3. Stopniowa emancypacja Żydów 485 22.1.2. Reformy zarządu centralnego 486 22.1.3. Reforma zarządu terytorialnego 486 22.1.4. Reformy samorządu miejskiego i ziemskiego 487 22.1.4.1. Reforma ustroju miast 487 22.1.4.2. Sejmiki prowincjonalne i sejmiki powiatowe 488 22.2. Reformy wojskowe gen. Gerharda Scharnhorsta 488 22.3. Reforma szkolnictwa Wilhelma von Humboldta 489 22.4. Ustrój państwa pruskiego (1815-1848) 490 22.5. Konstytucyjna monarchia pruska (1848-1918) 491 22.5.1. Rządy osobiste króla 491 22.5.2. Władza ustawodawcza 492 22.5.2.1. Izba Pierwsza - Izba Panów 492 22.5.2.2. Izba Deputowanych 493 22.5.3. Ustrój administracji lokalnej i samorządowej 493 22.5.4. Sądownictwo powszechne i sądownictwo administracyjne 495 22.5.4.1. Ustrój sądów powszechnych od 1849 r 495 22.5.4.2. Ustrój sądów powszechnych po reformie z 1877 r 496 22.5.4.3. Sądownictwo administracyjne 497 22.6. Prawa obywatelskie 498 Rozdział 23. Ustrój Austrii (XIX-XX w.) 506 23.1. Pierwsze próby przekształceń w kierunku monarchii konstytucyjnej 506 23.2. Pierwszy okres rządów konstytucyjnych 507 23.2.1. Dyplom październikowy z 1860 r 507 23.2.2. Patent lutowy z 1861 r 508 23.3. Monarchia dualistyczna austriacko-węgierska (1867-1918) 509 23.3.1. Powstanie Monarchii Austro-Węgierskiej 509 23.3.2. Podstawy prawne Monarchii Austro-Węgierskiej 511 23.4. Ustrój monarchii austriackiej (1867-1918) 511 23.4.1. Cesarz austriacki 512 23.4.2. Organy władzy wykonawczej 512 23.4.3. Władza ustawodawcza 513 23.4.4. Prawa i wolności obywatelskie w monarchii austriackiej 514 23.4.4.1. Prawa i wolności obywatelskie w dobie konstytucyjnej 514 23.4.4.2. Poszczególne prawa i wolności obywatelskie 515 23.4.4.3. Ochrona praw i wolności obywatelskich 520 23.4.4.4. Zawieszenie praw obywatelskich 522 23.4.5. Władze lokalne w monarchii austriackiej 522 23.4.5.1. Władze rządowe 522 23.4.5.2. Władze autonomiczne 523 23.4.5.3. Władze samorządowe 525 23.4.5.3.1. Samorząd gminny 525 23.4.5.3.2. Samorząd powiatowy 526 23.4.6. Sądownictwo w monarchii austriackiej 527 23.5. Ustrój Królestwa Węgier w dobie konstytucyjnej 529 23.6. Ustrój Austrii (1918-1945) 531 23.6.1. Początki Republiki Austriackiej 531 23.6.2. Terytorium Republiki Austriackiej 531 23.6.3. Konstytucja Republiki Austriackiej z 20 września 1920 r 532 23.6.4. Wzrost sił faszystowskich i upadek systemu parlamentarnego 535 23.6.5. Konstytucja z 30 kwietnia 1934 r. - ustrój korporacyjno-faszystowski 536 23.6.6. Anszlus - włączenie Republiki Austriackiej do III Rzeszy 537 23.6.7. Zmiany w organizacji państwa po włączeniu do Rzeszy 537 Rozdział 24. Republika Weimarska (1919-1933) 542 24.1. Uchwalenie i zasady konstytucji weimarskiej z 11 sierpnia 1919 r 542 24.2. Federalna struktura państwa 543 24.3. Ustrój polityczny 546 24.3.1. Prezydent 547 24.3.2. Władza ustawodawcza 548 24.3.2.1. Sejm Rzeszy 549 24.3.2.2. Rada Rzeszy 549 24.3.3. Władza wykonawcza w Republice Weimarskiej - rząd Rzeszy - kanclerz Rzeszy 550 24.3.4. Sądownictwo 550 24.3.5. Administracja 551 24.3.6. Prawa i obowiązki obywatelskie 551 24.4. Praktyka ustrojowa Republiki Weimarskiej 552 Rozdział 25. Ustrój Rosji (XIX-XX w.) 554 25.1. Reformy cesarza Aleksandra I 554 25.1.1. Reforma zarządu centralnego 554 25.1.2. Projekt reform ustrojowych Michaiła Spieranskiego 555 25.1.3. Zmiany w szkolnictwie średnim i wyższym 557 25.2. Reakcyjne rządy Mikołaja I 557 25.3. Reformy cesarza Aleksandra II 561 25.3.1. Reformy społeczne 561 25.3.1.1. Reformy włościańskie 561 25.3.1.2. Reforma sądownictwa 563 25.3.1.3. Reformy ziemska i miejska 564 25.5. Kontrreformy cesarza Aleksandra III 565 25.5.1. Niewzruszalność samowładztwa 566 25.5.2. Kontrreformy - ziemska, miejska i sądowa 566 25.6. Cesarstwo konstytucyjne (1906-1917) 567 Uwagi wstępne 567 25.6.1. Nadanie Rosji ,,Praw zasadniczych" 567 25.6.1.1. Pierwsze ustawy konstytucyjne 568 25.6.1.2. Ustawa zasadnicza z 6 maja (23 kwietnia) 1906 r 568 25.6.2. I i II Duma Państwowa 569 25.6.3. Reformy agrarne Piotra Stołypina 570 25.6.3.1. Reakcja Stołypinowska - III Duma Państwowa 571 25.6.3.2. IV Duma Państwowa 571 Dział VI. Państwa totalitarne 573 Rozdział 26. Rosja radziecka i ZSRR (1917-1939) 575 26.1. Rewolucja rosyjska z 1917 r. i jej następstwa ustrojowe - przejęcie władzy przez partię komunistyczną 575 26.1.1. Wydarzenia marcowe 576 26.1.2. Faza przejściowa (od marca do końca sierpnia 1917) 577 26.1.3. Dyrektoriat Aleksandra Kierenskiego 578 26.1.4. Przewrót bolszewicki z 6/7 listopada 1917 r 579 26.2. Powstanie Federacji Rosyjskiej - konstytucja z 10 lipca 1918 r 582 26.2.1. Federacyjny charakter państwa 582 26.2.2. Podstawowe zasady konstytucji 583 26.2.2.1. Dyktatura proletariatu 583 26.2.2.2. Hierarchiczny system rad 583 26.2.2.3. Klasowy charakter państwa 584 26.2.2.4. Katalog praw obywatelskich 584 26.2.3. Pozakonstytucyjne ośrodki władzy 584 26.2.4. Kontrola organizacji partyjnych nad urzędnikami 586 26.2.5. Komunizm wojenny 586 26.3. Ugruntowanie totalitarnej formy rządu 587 26.3.1. Powstanie ZSRR (30 grudnia 1922) 587 26.3.2. Konstytucja z 31 stycznia 1924 r 587 26.3.3. Podstawy ustroju republik radzieckich 588 26.3.4. Pozakonstytucyjne ośrodki władzy 589 26.4. Okres dyktatury stalinowskiej 590 26.4.1. Kolektywizacja i rozkułaczanie 590 26.5. Konstytucja z 5 grudnia 1936 r 591 26.5.1. Struktura organów państwa 591 26.5.2. Katalog praw i wolności obywatelskich 593 26.6. Pozakonstytucyjne organy władzy 593 26.7. Wielki terror (1934-1938) 594 26.8. Obozy pracy przymusowej - imperium GUŁag 594 26.9. Zasadnicze cechy sowieckiego wymiaru sprawiedliwości 594 26.9.1. Tworzenie się podstaw rewolucyjnego systemu sądownictwa 594 26.9.2. Pozasądowe organy orzekające - WCzK, GPU, OGPU 595 26.9.3. Nowe struktury sądownictwa od 1926 r 596 26.9.4. Pozasądowe organy orzekające - kolegia specjalne NKWD 596 26.9.5. Ujednolicenie i centralizacja sądownictwa 596 26.9.6. Różnice wymiaru sprawiedliwości w państwie demokratycznym i w totalitarnym państwie radzieckim 597 Rozdział 27. III Rzesza Niemiecka 1933-1945 602 27.1. Geneza i podstawy państwa totalitarnego 602 27.1.1. Przejęcie władzy przez Adolfa Hitlera 602 27.1.2. Przekształcenie Republiki Weimarskiej w ,,państwo stanu wyjątkowego" 605 27.1.3. Połączenie urzędu prezydenta Rzeszy z urzędem kanclerza Rzeszy 606 27.2. Ustrój III Rzeszy 608 27.2.1. Policja państwowa 611 27.2.2. Sądownictwo III Rzeszy 614 Dział VII. Zmiany ustrojów państwowych po II wojnie światowej 623 Rys historyczny 625 Rozdział 28. Państwa niemieckie po II wojnie światowej 627 28.1. Początkowe stadium państwowości po kapitulacji Niemiec 627 28.1.1. Podział na strefy okupacyjne - organy władz okupacyjnych 627 28.1.2. Sojusznicza Rada Kontroli Niemiec jako najwyższa władza w Niemczech 630 28.1.3. Przemiany polityczne po 8 maja 1945 r 632 28.1.4. Niemieckie władze cywilne i konstytucje w poszczególnych strefach okupacyjnych 634 28.1.5. Władze cywilne Berlina 639 28.2. Kształtowanie się dwóch państw niemieckich 640 28.2.1. Powstanie Republiki Federalnej Niemiec 640 28.2.2. Powstanie Niemieckiej Republiki Demokratycznej 643 28.3. Charakterystyka ustroju RFN 645 28.3.1. Zasady Ustawy Zasadniczej RFN z 24 maja 1949 r 646 28.3.2. System organów państwowych 648 28.3.2.1. Władza ustawodawcza 649 28.3.2.2. Władza wykonawcza 650 28.3.2.3. Związkowy Trybunał Konstytucyjny 651 28.3.2.4. Wymiar sprawiedliwości 652 28.4. Charakterystyka ustroju NRD 653 28.4.1. Systematyka konstytucji 653 28.4.2. Podstawowe zasady socjalistycznego ustroju w konstytucji NRD 653 28.4.3. Naczelne organy władzy państwowej 656 28.4.3.1. Izba Ludowa 656 28.4.3.2. Prezydent Republiki, Rada Państwa 656 28.4.3.3. Narodowa Rada Obrony 658 28.4.4. Naczelne organy administracji państwowej 658 28.4.4.1. Władza wykonawcza - rząd (Rada Ministrów) 658 28.4.4.2. Partyjno-rządowe organy kontroli państwowej 660 28.4.5. Wymiar sprawiedliwości 661 28.4.5.1. Sądownictwo w radzieckiej strefie okupacyjnej 661 28.4.5.2. Struktura sądownictwa 661 28.4.5.3. Zasada wyboru sędziów 662 28.4.5.4. Centralizm demokratyczny i zasada podwójnego podporządkowania w sądownictwie 662 28.4.5.5. Społeczne (pozasądowe) formy wymiaru sprawiedliwości 664 28.4.5.6. Prokuratura 665 28.4.5.6.1. Struktura organizacyjna prokuratury 665 28.4.5.6.2. Zadania prokuratury 665 28.4.6. Pozasądowy organ represji - Stasi 666 28.4.7. NRD państwem totalitarnym 667 28.5. Zjednoczenie Niemiec 668 28.6. Sprawa Austrii po II wojnie światowej 668 28.6.1. Podział Austrii na strefy okupacyjne 669 28.6.2. Odnowa życia politycznego - przywrócenie konstytucji z 1920 r 669 28.6.3. Odzyskanie pełnej suwerenności 671 Rozdział 29. Ustrój ZSRR i Rosji w trakcie II wojny światowej i po wojnie 672 29.1. Powiększenie terytorium Związku Radzieckiego w wyniku II wojny światowej 672 29.1.1. ZSRR jako agresor wspólnie z III Rzeszą (23 VIII 1939-22 VI 1941) 672 29.1.2. Powiększenie terytorium Związku Radzieckiego po 1945 r 674 29.2. Kontynuacja totalitarnego reżimu do śmierci Józefa Stalina 676 29.3. Zmiany ustrojowe po śmierci Stalina 682 29.4. Konstytucja z 7 października 1977 r 684 29.4.1. Systematyka konstytucji 684 29.4.2. Struktura władz najwyższych 685 29.4.3. ZSRR a republiki 686 29.4.4. Wymiar sprawiedliwości 687 29.4.4.1. Sądownictwo 687 29.4.4.2. Prokuratura 688 29.4.5. Praktyka ustrojowa w czasach Leonida Breżniewa 689 29.5. Ustrój ZSRR w ostatnich latach istnienia 690 29.5.1. Nowelizacja konstytucji z 1 grudnia 1988 r 690 29.5.2. Utworzenie urzędu prezydenta ZSRR 691 29.6. Upadek ZSRR - powołanie Wspólnoty Niepodległych Państw 692 Rozdział 30. Ustrój Francji w trakcie II wojny światowej i po wojnie 695 30.1. Powstanie dwóch rządów tymczasowych 695 30.1.1. Państwo francuskie Philippe'a Pétaina - rząd Vichy 695 30.1.2. Od Komitetu Wolnej Francji do Rządu Tymczasowego 698 30.2. IV Republika Francuska (1946-1958) 700 30.2.1. Narodziny IV Republiki Francuskiej 700 30.2.2. Konstytucja IV Republiki Francuskiej z 13 października 1946 r 701 30.2.2.1. Potwierdzenie praw obywatelskich 701 30.2.2.2. Ustrój polityczny 701 30.2.3. Unia Francuska 703 30.2.4. Upadek IV Republiki Francuskiej 704 30.3. V Republika Francuska od 1958 r 704 30.3.1. Narodziny V Republiki Francuskiej 704 30.3.2. Charakterystyka konstytucji V Republiki Francuskiej z 4 października 1958 r 705 30.3.3. System organów państwowych 707 30.3.3.1. Nadrzędna pozycja Prezydenta 707 30.3.3.2. Rząd 709 30.3.3.3. Parlament 710 30.3.3.4. Kolegialne organy państwowe 711 30.3.5. Wspólnota Francuska 714 Wskazówki bibliograficzne (wykaz prac ogólnych, podręczników i skryptów) 717 Indeks nazwisk 720 Spis map 730 Spis ilustracji

pokaż cały spis treści

ukryj recenzje