Polityka senioralna w jednostkach samorządu terytorialnego

  W niniejszej pracy, mającej charakter interdyscyplinarny, autorki podjęły rozważania nie tylko na temat polityki senioralnej oraz związanych z nią obszarów prawa i administracji, ale także praktycznego wymiaru polityki społecznej na rzecz osób starszych (dobre praktyki) oraz zarysowały tło omawianej problematyki: począwszy od kontekstu historyczno-kulturowego, a skończywszy na nowoczesnych technologiach i odniesieniu ich zastosowania dla podnoszenia jakości życia seniorów na świecie. Autorkom udało się scharakteryzować temat bardzo szeroko i wielokontekstowo.

W rozdziale pierwszym opisana została kondycja seniorów w poszczególnych epokach historycznych. Zwrócono uwagę na fakt, że pierwsi ludzie nie zaznali starości, a co za tym idzie – w czasach prehistorycznych problem starości nie istniał. Średnia długość życia ludzkiego oscylowała bowiem w granicach 20 lat. Z biegiem czasu nastąpiło wydłużenie trwania życia, a seniorzy coraz częściej zaczęli wchodzić w skład wielopokoleniowej rodziny. W rozdziale drugim opisane zostały zmiany, jakie zaszły w społeczeństwie XX wieku. Omówiono przykłady realizacji motywu starości w literaturze, teatrze oraz w filmie i reklamie telewizyjnej. Seniorzy są dziś bohaterami tekstów kultury popularnej, jednak w mediach najczęściej pojawiają się ich stereotypowe wizerunki, które pogłębiają przepaść dzielącą ich od osób młodych oraz utrwalają niesprawiedliwy obraz seniora. Rozdział trzeci zawiera wprowadzenie w zagadnienia polityki społecznej oraz polityki senioralnej, pełniąc rolę przygotowania definicyjnego, poprzedzającego kolejne części rozważań. W tekście scharakteryzowano zagadnienia związane z gerontologią społeczną, wyjaśniono jej funkcje i związki z innymi naukami. Pokrótce przedstawiono także definicję polityki społecznej i wyjaśniono, czym jest polityka senioralna. W rozdziale czwartym zawarto wprowadzenie prawne: przedstawiono najważniejsze akty prawa krajowego, które współtworzą specyficzny system prawny, budując ramy polityki senioralnej w Polsce. W rozdziale piątym odniesiono się do szczebla regionalnego (samorząd województwa) i analizie poddano 16 programów polityki społecznej, w tym dokumentów skoncentrowanych stricte na tematyce senioralnej, ale także innych obowiązujących w tym zakresie aktów prawnych (m.in. strategie rozwoju województw). Przytoczono priorytety, cele strategiczne i operacyjne odnoszące się do polityki senioralnej, ukazując je na tle przedstawionych przez władze regionów diagnoz społecznych i danych statystycznych. W rozdziale szóstym zaprezentowano dobre praktyki z terenu całego kraju, które podejmowane są na rzecz seniorów, szczególnie w gminach i powiatach. Opisano wiele intersujących projektów i rozwiązań, które usprawniają życie osób starszych i zapobiegają ich wykluczeniu. Rozdział ostatni dotyczy nowych technologii skierowanych do osób starszych. Opisano w nim m.in. możliwości uczestniczenia w rozmaitych kursach i warsztatach cyfrowych w celu nauczenia się korzystania z Internetu. Ponadto przedstawiono przykłady zastosowania wearable technology („inteligentne urządzenia”, „elektronika noszona”), czy body-borne computers, czyli miniaturowych urządzeń elektronicznych, zakładanych najczęściej na ciało w postaci zegarków, biżuterii, okularów, ubrań itp. Technologia ta znajduje szerokie zastosowanie, a tworzona jest w celu podniesienia jakości życia oraz poszerzenia, czy tzw. „przedłużenia” zmysłów. Olbrzymią grupą odbiorców tego typu wynalazków są właśnie osoby starsze. W rozdziale tym omówione zostały również kwestie związane z transhu manizmem – ruchem intelektualno-kulturowym, postulującym przezwyciężenie ludzkich ograniczeń oraz poprawę kondycji ludzkiej dzięki wykorzystaniu nauki i techniki.

Już Cyceron podkreślał: „Starość jest ostatnim aktem odegranym na scenie życia: starajmy się, by nie był on męczący, zwłaszcza gdy sztuka jest dostatecznie długa.” Wydłużenie się przeciętnego czasu trwania życia człowieka to zdecydowanie pozytywny trend. Jednak aby życie, również u jego schyłku było satysfakcjonujące, należy podjąć szereg zintegrowanych działań, które obecnie stanowią duży wysiłek dla państw i samorządów. Jak wygląda polityka senioralna w Polsce? Przed jakimi stoi wyzwaniami? Swoje rozważania na ten temat autorki zawarły w niniejszej publikacji.