Pani Marta Oulie

Ur.

20 maja 1882 w Kalundborg

Zm.

10 czerwca 1949 w Lillehammer

Najważniejsze dzieła:

Pani Marta Oulie (1907), Szczęśliwy wiek, Młodość (1910), Jenny (1911), Krystyna, córka Lavransa (1920), Olaf syn Auduna (1925)

Sigrid Undset, znana norweska nowelistka i powieściopisarka, przyszła na świat 20 maja 1882 roku w duńskim Kalundborgu. Jej ojciec był Norwegiem (słynnym archeologiem oraz filologiem klasycznym i nordyckim), a matka Dunką. Jako malutka dziewczynka Sigrid wraz z rodzicami przeprowadziła się do Kristianii (obecnego Oslo), gdzie spędziła dzieciństwo i wczesną młodość.

Kształciła się na koedukacyjnej pensji Ragny Nielsen, a następnie uczęszczała do szkoły handlowej. Po śmierci ojca w 1893 roku sytuacja rodziny uległa znacznemu pogorszeniu i przyszła pisarka musiała podjąć pracę zarobkową w biurze. Powstały mniej więcej w tym czasie pierwszy rękopis Undset Aage Nilssn til Ulvholm został odrzucony przez wydawcę, a redaktor poradził przyszłej noblistce, by w swej twórczości zajmowała się raczej współczesnym sobie światem, rezygnując z literatury historycznej.

Dwa lata później Sigrid Undset zadebiutowała powieścią Pani Marta Oulie, a w kolejnym roku opublikowany został zbiór nowel Szczęśliwy wiek. Wkrótce potem autorka otrzymała stypendium państwowe, co pozwoliło jej nie tylko na porzucenie pracy biurowej, ale również na długą podróż do Niemiec i Włoch (1909-10), której ślady odnajdziemy potem w jej twórczości. Wówczas także poznała w Rzymie swego przyszłego męża, malarza Andersa Svarstada (wtedy już żonatego), z którym zresztą rozwiodła się w 1925 roku z powodów związanych z konwersją religijną.

W 1910 opublikowany został jedyny tom poezji Undset pt. Młodość, ale prawdziwą popularność pisarka zdobyła rok później, dzięki autobiograficznej powieści Jenny. Twórczość norweskiej pisarki zaliczana bywa przeważnie do tzw. literatury kobiecej ze względu na śmiało poruszaną przez nią problematykę równości płci i pracy kobiet, tematy związane z erotyzmem, seksem etc. Warto jednak zauważyć, że jej utwory zawierają też wiele innych współczesnych wątków, np. religijnych, społecznych i politycznych, a za najważniejsze zadanie kobiety uważa ona macierzyństwo (sama straciła dwoje dorosłych dzieci). Ponadto Undset w 1924 roku zmieniła wyznanie protestanckie na katolicyzm (pod wpływem angielskiej literatury katolickiej), a cztery lata później jako Olafa została świecką dominikanką.

Niezależnie od artystycznego odnalezienia się w prozie osadzonej w realiach współczesnych, Sigrid Undset otrzymała w 1928 roku Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury za niezapomniany opis skandynawskiego średniowiecza zatem właśnie za tak odradzaną jej na początku kariery powieść historyczną (cykle Krystyna, córka Lavransa i Olaf, syn Auduna).

Pisarka jawnie przeciwstawiała się nazistom i rządowi Vidkuna Quislinga, a po najeździe niemieckim w 1940 roku wyemigrowała do USA. Pięć lat później, po powrocie do Norwegii, za swą działalność opozycyjną poza granicami kraju uhonorowana została Krzyżem Wielkim Orderu Świętego Olafa.

Ostatnie twórcze lata Sigrid Undset poświeciła pisaniu książek dla dzieci. Zmarła 10 czerwca 1949 roku w norweskim Lillehammer.