Amalie Skram Profesor Hieronimus tłum. Katarzyna Tunkiel ISBN 978-83-288-7932-4 I O Boże, nie nie dawała rady nie *dawała* rady! Był wieczór w atelier w mocnym świetle lamp. Pani Else Kant stała zrozpaczona przed sztalugami z płótnem zamalowanym w szarościach. Pracowała nad nim noc i dzień przez ponad rok, duszę sobie wypruwała, aby pokazać, co leży jej na sercu. Ale im dłużej to trwało, tym było gorzej. Ta postać w rogu, która miała symbolizować egzystencjalny... Amalie Skram Ur. 22 sierpnia 1846 w Bergen Zm. 15 marca 1905 w Kopenhaga Najważniejsze dzieła: Agnete (1893), Forraadt (1892), Hellemyrsfolket (1887), Professor Hieronimus (1895) Amalie Skram, urodzona jako Berthe Amalie Alver 22 sierpnia 1846 roku w Bergen i zmarła w 15 marca 1905 w Kopenhadze, była norweską pisarką. Do jej najbardziej znanych dzieł należy tetralogia zatytułowana Hellemyrsfolket (1887-1898), która przedstawia relacje rodzinne na przestrzeni czterech pokoleń. Rodzice przyszłej pisarki, Mons Monsen Alver i Ingeborg Lovise Sivertsen, prowadzili niewielką firmę, która upadła, gdy Amalie miała 17 lat. Ojciec, by uniknąć więzienia, wyemigrował do Stanów Zjednoczonych, pozostawiając żonę z pięciorgiem dzieci. Matka skłoniła Amalie, by poślubiła starszego, zamożnego mężczyznę, Bernta Müllera. Po trzynastu latach małżeństwa i urodzeniu dwójki dzieci przyszła pisarka przeżyła załamanie nerwowe, częściowo spowodowane niewiernością męża. Po kilku latach spędzonych w szpitalu psychiatrycznym uzyskała rozwód z Müllerem, a następnie wraz z dwoma synami, Jacobem i Ludvigiem, przeniosła się do Kristianii (dzisiejszego Oslo), gdzie rozpoczęła karierę literacką po wejściu w środowisko lokalnej bohemy, do którego należeli między innymi pisarze Arne Garborg i Bjrnstjerne Bjrnson. W 1884 wyszła za mąż za duńskiego literata Asbjrna Olufa Erika Skrama. Para przeprowadziła się do Kopenhagi i tam urodziła się ich córka. Życie rodzinne i kariera, a także ograniczona akceptacja społeczna uchodzących wówczas za radykalne poglądów, wyrażanych w twórczości Amalie Skram, doprowadziły w 1894 roku do kolejnego załamania, po którym pisarka trafiła do szpitala psychiatrycznego niedaleko Roskilde. W 1900 roku ponownie się rozwiodła. Zmarła sześć lat później w Kopenhadze i została pochowana na cmentarzu w Bispebjerg. Amalie Skram zadebiutowała w 1882 roku (jako Amalie Müller) opowiadaniem Madam Hiers leiefolk, opublikowanym w magazynie Nyt Tidsskrift. Kontynuowała pisanie aż śmierci, a jej twórczość można podzielić na trzy kategorie: Powieści małżeńskie, poruszające tematy tabu, takie jak seksualność kobiet i ich status w społeczeństwie; teksty te często były odbierane jako nadmiernie prowokacyjne i wywoływały otwartą wrogość przedstawicieli niektórych warstw społecznych. Powieści wielopokoleniowe, traktujące o losach rodziny na przestrzeni kilku generacji; autorka analizowała w ten sposób ówczesne instytucje społeczne i warunki życiowe społeczeństwa, walcząc zarazem o ich zmianę. Powieści dotyczące problematyki związanej ze szpitalami psychiatrycznymi, jak np. Profesor Hieronimus i Paa St. Jrgen, w których Skram opisywała prymitywne, patologiczne wręcz warunki, panujące w owym czasie w tego typu instytucjach; teksty te wywołały wielkie poruszenie w Danii i realnie przyczyniły się do poprawy sytuacji pacjentów w tych przybytkach. Amalie Skram jest dziś uznawana za wczesną i zdecydowaną zwolenniczkę ruchu feministycznego; w wielu tekstach norweskiej pisarki wyraźne są także watki autobiograficzne. Jej dzieła, nieco zapomniane po śmierci autorki, zostały ponownie odkryte i zyskały duże uznanie w latach 60. XX wieku. Wiele spośród nich jest obecnie dostępnych w najnowszych tłumaczeniach na język angielski. Poza wskazanymi już powyżej tekstami, warto wymienić inne, godne pogłębionej lektury, utwory autorstwa Amelie Skram, jak np.: Constance Ring, Karens Jul, Lucie, Fru Ines, Forraadt, Brnefortellinger, Kjrlighed i Nord og Syd, Mellom Slagene, Sommer, Julehelg i Mennesker (dzieło nieukończone). Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.
Oceny i opinie klientów: Ofelia Maria Pawlikowska-Jasnorzewska
(0)