Na straconych posterunkach. Armia Krajowa na kresach wschodnich II Rzeczypospolitej 1939-1945

Każdy na każdego na Dzikim Wschodzie

Kresy Wschodnie nie były nieznaczną prowincją za „Polską właściwą”. Przed wojną stanowiły większą część terytorium Polski. Tam również, podobnie jak na pozostałych terenach II Rzeczypospolitej, uformowało się unikalne w skali światowej podziemie: nie był to jakiś „ruch oporu”, albo zwykła partyzantka, ale ważny element Polskiego Państwa Podziemnego, integralna część Wojska Polskiego – Armia Krajowa. Takie rozwiązanie niosło skutki w postaci regulaminów i zasad obowiązujących w przedwojennym Wojsku Polskim. Na ogarniętych zawieruchą wojenną terenach, z przesuwającą się linią frontu AK przyszło walczyć ze zmieniającymi się przeciwnikami jednocześnie nie mogąc przekraczać np. ustaleń i konwencji międzynarodowych. Zdarzały się wyjątki, ale stanowiły one nieznaczny margines w całości działań AK na Kresach. Autor nie kryje jednak tych niechlubnych kart historii kresowej AK. W tak trudnej sytuacji nie dziwi, iż przekazywane rzeczowo fakty niezwykle dobrze oddają dramatyzm owych czasów, szczególnie zaś takie wątki jak np. życie codzienne w kresowych oddziałach Armii Krajowej. Pozycja polecana zarówno dla pasjonatów historii ojczystej jak i dla mniej zaznajomionych z zagadnieniami czytelników.

(…) Bardzo trudno jest porównywać kresową Armię Krajową ze strukturami AK na pozostałym obszarze ziem polskich, w Generalnym Gubernatorstwie i na terenach wcielonych do Rzeszy. Panowały tam zupełnie inne warunki do działalności – od przepisów wprowadzonych przez okupanta poczynając, a na stanie ludności polskiej kończąc. Inna była też skala i charakter zagrożeń dla obywateli II RP i polskiej działalności niepodległościowej.  W Generalnym Gubernatorstwie i na terenach wcielonych do Rzeszy jednoznacznie określonym przeciwnikiem był okupant niemiecki i jego siły zbrojne oraz stworzony przez niego aparat policyjno-administracyjny. Pomijam tu sprawę zagrożenia komunistycznego (…). Na Kresach sytuacja wyglądała zupełnie inaczej. Tutaj, oprócz wroga niemieckiego, śmiertelne niebezpieczeństwo dla polskiego ruchu niepodległościowego i Polaków w ogóle stanowili Sowieci. Do tego dochodziły zagrożenia wywołane przez ukraiński ruch nacjonalistyczny spod znaku OUN-UPA oraz proniemieckich aktywistów litewskich i białoruskich. (…)

Fragment książki