Kozak ukraiński. Studium językowe Maria Strycharska-Brzezina

Spis treści książki

WSTĘP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
Część I
JĘZYKOWA CHARAKTERYZACJA KOZAKA UKRAIŃSKIEGO
Rozdział I KOZAK UKRAIŃSKI – REKONESANS TERMINOLOGICZNY . 19
I. Terminy związane z samorzutną kozacką organizacją wojskową .21
II. Terminy uwypuklające państwowo-wojskowy aspekt w oglądzie
Kozaczyzny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24
III. Terminy kładące nacisk na opozycję step – gród, ukazującą
różnice w codziennym bytowaniu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .26
IV. Terminy związane z rekrutacją Kozaków przez panów polskich. .27
1. Podkreślające przynależność do załogi dworu lub zamku
polskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  27
2. Podkreślające podległość panu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .   28
V.  Terminy związane ze służbą dworską Kozaków–chłopów . . . . . .29
Rozdział II RODZINA SŁOWOTWÓRCZA KOZAKA UKRAIŃSKIEGO . . 37
I.  Rzeczowniki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37
II.  Czasowniki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42
III. Przymiotniki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43
IV.  Wyrażenia przysłówkowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .52
Rozdział III SYNONIMY KOZAKA UKRAIŃSKIEGO . . . . . . . . . . . . . .54
I.  Synonimy kładące nacisk na aspekt wojskowy kozaczyzny . . . . 54
II. Synonimy będące określeniami hiperonimicznymi . . . . . . . . . .58
III. Synonimy o charakterze poetyzmów (także okazjonalnych) . . .59
IV.  Synonimy o wydźwięku rubasznym – skonwencjonalizowane
i okazjonalne (odnoszące się głównie do ubogiej warstwy kozackiej)65
V. Synonimy wieloznaczne (wielofunkcyjne) . . . . . . . . . . . . . . . . .69
VI. Synonimy odnoszące się do kozaka dworskiego / zamkowego . 86
VII. Synonimy pejoratywne (systemowe i kontekstowe) . . . . . . . . .86
Rozdział IV OKREŚLENIA OCENIAJĄCE KOZAKA UKRAIŃSKIEGO . . . .94
I. MELIORYZACJA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .94
1. Podkreślanie piękności fizycznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .94
2. Podkreślanie dorodności i tężyzny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96
3. Podkreślanie doskonałości niektórych zmysłów . . . . . . . . . . . . .97
4. Podkreślanie zręczności i energii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99
5. Podkreślanie dumy, godności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .102
6. Podkreślanie odwagi, dzielności bojowej, bohaterstwa . . . . . . . 103
7. Podkreślanie przezorności, rozsądku . . . . . . . . . . . . . . . . . .  104
8. Podkreślanie umiłowania swobody . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  105
9. Podkreślanie wierności, przywiązania, posłuszeństwa . . . . . . . .105
II. PEJORYZACJA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .107
1. Podkreślanie dzikości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107
2. Podkreślanie okrucieństwa, srogości, zajadłości . . . . . . . . . . .  109
3. Podkreślanie skłonności do gniewu i nadmiernej pobudliwości . .110
4. Podkreślanie surowości i budzenia grozy . . . . . . . . . . . . . . . . 111
5 Podkreślanie nieokrzesania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  112
6. Podkreślanie ponurości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113
Część II
EWOKACJA KULTURY KOZACKIEJ
Rozdział I ONOMASTYKA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119
Podrozdział I ANTROPONIMIA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119
I. Imiona chrzestne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119
II. Przezwiska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129
III. Patronimica. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .134
IV. Nazwiska. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .134
Podrozdział II ZOONIMIA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .152
I. Nazwy koni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .152
II. Nazwy psów. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153
Podrozdział III CHORONIMIA (geonimia) . . . . . . . . . . . . . . . . . 153
I. Nazwy geograficzne i geograficzno-polityczne . . . . . . . . . . . . . 153
II. Nazwy ziem z formantem -izna||-yzna. . . . . . . . . . . . . . . . . .166
III. Nazwy pałanek (jako kozackich jednostek administracyjnowojskowych)
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167
Podrozdział IV TOPONIMIA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168
I. Hydronimy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .168
II. Nazwy terenowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  179
III. Nazwy osiedleńcze (ojkonimy) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187
Podrozdział IV CHREMATONIMIA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  200
I. Nazwy kureni (pułków) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .200
II. Nazwy karczem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 202
III. Nazwy prawosławnych obiektów sakralnych . . . . . . . . . . . . . .203
IV. Nazwy lokalnych wydarzeń historycznych (chrononimy)  . . . . . 204
Rozdział II LEKSYKA  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206
Podrozdział I ŚRODOWISKO NATURALNE . . . . . . . . . . . . . . . . . .206
I. Zjawiska atmosferyczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .206
II. Topografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206
III. Flora . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .226
IV. Fauna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 234
Podrozdział II KULTURA MATERIALNA I DUCHOWA . . . . . . . . . . . 246
I.  Fryzura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .246
II.  Zarost. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 249
III.  Odzież . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .250
IV.  Stosowanie używek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .256
V.  Potrawy. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .257
VI.  Naczynia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .259
VII.  Broń . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 260
VIII. Transport . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  266
IX.  Instrumenty muzyczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 277
X.  Pieśni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .279
XI.  Taniec . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .280
XII.  Gry . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 281
Podrozdział III KULTURA SPOŁECZNA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .282
I. Insygnia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 282
II. Jednostki wojskowe i stałe pomieszczenia dla wojska . . . . . . .283
III. Urządzenia strażnicze i obronne (stałe i przygodne) . . . . . . . 290
IV. Stanowiska, urzędy, funkcje wojskowe . . . . . . . . . . . . . . . . . 292
V. Prymactwo. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 307
Rozdział III AKTY KOMUNIKACJI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .309
Podrozdział I ADRESATYWY I TYTULATURA . . . . . . . . . . . . . . . . 309
Podrozdział II AFEKTONIMY . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .314
Podrozdział III FORMUŁY PRAGMATYCZNE . . . . . . . . . . . . . . . . .316
Podrozdział IV FRAZEOLOGIA JAKO SYGNAŁ POTOCZNOŚCI . . . . .325
Podrozdział V WYKRZYKNIKI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 327
Podrozdział VI PIEŚNI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .329
Podrozdział VII KINEZYKA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 341
Rozdział IV TECHNIKA STYLIZACJI JĘZYKOWEJ . . . . . . . . . . . . . .343
Podrozdział I STYLIZACJA REKONSTRUKCYJNA . . . . . . . . . . . . . . 343
Podrozdział II STYLIZACJA PRZYTACZAJĄCA . . . . . . . . . . . . . . .  345
Podozdział III STYLIZACJA ZASTĘPCZA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 349
ZAKOŃCZENIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .351
ROZWIĄZANIE SKRÓTÓW ŹRÓDEŁ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .359
BIBLIOGRAFIA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 365
SPIS ILUSTRACJI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 375

 

pokaż cały spis treści

ukryj recenzje