Fabryka Silesia 4(14)/2016

Spis treści ebooka

WALDEMAR SZYMCZYK | Made in Silesia

Podtrzymują pamięć, badają historię, wskrzeszają wielokulturowość, troszczą się o tradycję i godkę, dbają o przestrzeń publiczną lub po prostu animują życie kulturalne. Nowi Ślązacy.

TADEUSZ SŁAWEK | Wyspa. Kilka lekcji Śląska

Mój Śląsk, nim stał się rosochatym drzewem o bujnych gałęziach, rósł, jak to w zwyczaju drzew, bardzo powoli. Może to i lepiej, bo gdyby rósł szybciej, pewnie wiedziałbym o nim jeszcze mniej niż wiem dzisiaj.

TADEUSZ BRADECKI | Nie przenoście nam stolicy do Katowic

W listopadzie roku 2007, w miesięczniku "Dialog", w felietonie zatytułowanym Radość z odzyskanego hasioka pisałem: "Przez całe życie nie potrafiłem przemóc irracjonalnego oporu i zacząć mówić po niemiecku. Wszystko co niemieckie było w czasach mojego dzieciństwa wyklęte, zakazane, straszne; tak w domu, jak i w szkole".

JERZY ILLG | Obcy i bliski. Bliski i obcy

Nie jestem Ślązakiem, ale od najwcześniejszego dzieciństwa przez kilka dziesięcioleci mieszkałem na Śląsku. Siłą rzeczy sprawy go dotyczące nie były i nie są mi obojętne. Ukończyłem studia na Uniwersytecie Śląskim i do stanu wojennego pracowałem na tej uczelni. Gdy w 1982 roku relegowano mnie z niej z wilczym biletem, pomocną dłoń wyciągnęło do mnie krakowskie środowisko "Tygodnika Powszechnego" i "Znaku", gdzie szczęśliwie znalazłem bezpieczną przystań.

DAGMARA DRZAZGA | Tak, jestem stąd

- Bo ja nie jestem Ślązaczką... - tak przed laty nieśmiało tłumaczyłam się z nieznajomości jakiegoś śląskiego słowa. - Przecież wiemy! - śmiali się koledzy z ekipy filmowej. - Skąd? - Nie wyglądasz na Ślązaczkę. Wystarczy posłuchać, jak mówisz. Stanęłam wieczorem przed lustrem. To jaka musiałabym być, żeby było jasne, że jestem stąd?

JAN DZIADUL | Dwa brzegi tej samej rzeki

Nie mam problemów z identyfikacją. Szczególnie gdy o śląskich sprawach rozprawiam w Warszawie, czy gdzieś w Polsce. Jestem Ślązakiem, bo mieszkam tu już 43 lata, z roczną przerwą na Szkołę Oficerów Rezerwy. Stoję po stronie Śląska jeszcze bardziej, kiedy moja rodzinna przestrzeń jest poniewierana, deprecjonowana, traktowana protekcjonalnie albo ekonomicznie oskubywana.

MACIEJ SZCZAWIŃSKI |Piwnice i strychy

Te pytania nie były nigdy moimi pytaniami. Nie nurtowały mnie, nie dręczyły ani nie były konieczne przy jakiejkolwiek autoidentyfikacji. "Czy czuję się Ślązakiem? Na ile czuję się Ślązakiem? Jakim czuję się Ślązakiem?"

INGMAR VILLQIST | Napisać portret

Trzy wspaniałe kobiety miały ogromny wpływ na moje życie: profesor Zofia Ostrowska-Kębłowska, promotor mojej pracy magisterskiej w ówczesnej Katedrze Historii Sztuki Uniwersytetu Wrocławskiego, profesor Ewa Chojecka: wspaniały historyk sztuki, twórczyni Zakładu Historii Sztuki Uniwersytetu Śląskiego, i Anda Rottenberg, z którą przez lata dzieliliśmy dyrektorowanie warszawską Zachętą.

W Ślązakach jest lęk | Z prof. JACKIEM WODZEM, socjologiem, rozmawia WALDEMAR SZYMCZYK

MAGDALENA PASTUCHOWA | Kto (jeszcze) mówi po śląsku?

Interferencja, zapożyczanie, wpływ - to te pojęcia, które z perspektywy językoznawcy determinują opis języka (odmiany, gwary, dialektu), którego jedną z cech dystynktywnych jest bliskość z innym językiem (odmianą, gwarą, dialektem).

KRZYSZTOF KARWAT | Wiersze

MARCIN ZASADA | Symbol bezlitośnie wydojonego Śląska

Wszyscy wiedzą, czym jest dziś Bytom, lecz z utrwalanego przez ostatnie ćwierćwiecze stereotypowego wizerunku rzadko wydobywa się blisko 800-letnią historię, zabytki i dawną potęgę przemysłową. Dlatego tak ważna jest dziś odpowiedź na pytanie o to, jakie to miasto będzie. Zależy ona od powodzenia programu rewitalizacyjnego, który pochłonie ok. 1,5 miliarda złotych i może wyznaczyć kierunek przeobrażeń dla całego postindustrialnego Śląska.

GRAŻYNA KUŹNIK | Miasto, które wie, co to miłość

Fytel w bytomskich Łagiewnikach trafił do filmu, bo oszołomił Adriana Katroshiego, jak każdego, kto znajdzie się tu po raz pierwszy. Mało kto jednak z obcych tutaj zagląda, chyba że zabłądzi.

MAREK MIERZWIAK | Brama życia

Kiedy jechałem do Będzina, aby spotkać się z Karoliną i Piotrem Jakoweńkami, nawet nie przypuszczałem, że dowiem się rzeczy, które pozostawały nieodkryte. Niby wiedzieliśmy, że w Będzinie mieszkało do wybuchu II wojny światowej wielu Żydów, ale że było ich aż 30 tysięcy i nagle wszyscy zniknęli - o tym na co dzień przecież nie myślimy.

JÓZEF KRZYK | Ostatnie miejsce we wszechświecie

Adam i Barbara Podgórscy wydali już kilkadziesiąt książek. Kiedyś napiszą wreszcie o sobie, o tym, jak najechali na Śląsk, a Śląsk ich pokonał.

TOMASZ MALKOWSKI | Ikony z importu

Fenomen śląskiej architektury zbudowali przyjezdni. Czas w końcu powiedzieć prawdę: Śląsk stanowił eldorado nie tylko dla przemysłowców czy robotników. To zawsze był raj także dla architektów.

ZBIGNIEW KADŁUBEK | Res novae

Z pełnią śląskości obcuje nie ten, który mniema, że się w śląskości urodził, ale ten, kto się w niej obudził. Śląską piosenkę historyczną trzeba zaśpiewać na wspak. Odśpiewać jej niezrozumiałą treść od końca.

INGMAR VILLQIST | Golem

Najtrudniej zacząć; rzucić na mokry blat rzeźbiarskiego stołu pierwszą garść gliny, przecisnąć ją przez palce, a rozlezie się obłymi wyciskami wkoło; nic jeszcze nie będzie przypominać.

KRZYSZTOF KARWAT | Biedny gorol z Westfalii

Za Bieruta i wczesnego Gomułki chodził do podstawówki w bytomskim Bobrku. Tak szybko nauczył się języka swych kolegów, że zaniepokojona dyrekcja szkoły musiała wezwać matkę.

KSIĄŻKI | Nadesłane i wypatrzone

pokaż cały spis treści

ukryj recenzje