Europeizacja prawa administracyjnego. Tom 3

Tom 3 Systemu Prawa Administracyjnego został poświęcony zagadnieniom dotyczącym europeizacji prawa administracyjnego.

W Rozdziale I zostały przedstawione pojęcia i konteksty europeizacji prawa administracyjnego. Autor wyjaśnia pojęcia: "europeizacja", "europejskie prawo administracyjne," a także "konstytucjonalizm" prawa europejskiego i międzynarodowego, "prawo międzynarodowe", "prawo Unii Europejskiej". Opisuje zasady prawa Unii europejskiej. W rozdziale zaprezentowano również stosunek prawa europejskiego do innych systemów prawnych oraz niektóre koncepcje relacji między prawem unijnym a prawem państw europejskich.

W kolejnym, II Rozdziale zostało przedstawione niezwykle złożone zagadnienie administracyjnego wykonywania prawa Unii Europejskiej - jego metody, tryby i formy. Kwestia ta jest szczególnie istotna ze względu na stałą ewolucję prawa Unii Europejskiej. Omówiono problematykę wykonywania bezpośredniego (np. wykonywanie budżetu, polityk unijnych, decyzje jako akty wykonywania prawa UE, konsensualne formy działania administracji unijnej, działania faktyczne administracji unijnej) oraz pośredniego wykonywania prawa UE przez administrację RP.

Rozdział III skupia się na zasadzie efektywnego wykonywania prawa Unii w sferze administracyjnego, pośredniego wykonywania prawa Unii Europejskiej przez państwa członkowskie. Autorka szczegółowo omawia fundamentalną dla unijnego systemu prawnego zasadę efektywności, jej przejawy w działaniu organów państw członkowskich oraz mechanizmy pozwalające na realizację tej zasady.

Rozdział IV książki dotyczy postępowania administracyjnego i sądowego w sprawach unijnych. Autorzy charakteryzują postępowanie przed organami administracji unijnej oraz przed organami administracyjnymi państw członkowskich UE, postępowanie wielostopniowe (przed organami administracyjnymi UE i organami administracji krajowej). W tej części opracowania jest mowa również o systemach ochrony sądowej w sprawach unijnych.

Rozdział V zawiera omówienie ochrony prawnej w systemie Konwencji Europejskiej - jej założenia i środki. Poruszona została problematyka "skutecznego środka prawnego" w krajowym porządku prawnym, a także wniesienia skargi do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka i wykonania wyroku ETPC.

Kolejny rozdział został poświęcony genezie, źródłom i charakterowi prawa do dobrej administracji. Szczególną uwagę zwrócono na koncepcję prawa do obrony (wysłuchania) w toku postępowania administracyjnego. W tej części tomu poruszono również kwestię idei kodyfikacji postępowania administracyjnego w Europie.

Rozdział VII skupia się na europejskich standardach prawa do sądu w sprawach z dziedziny administracji publicznej. Szczególną uwagę zwrócono na modele sądowej kontroli działań administracji publicznej, pojęcie oraz traktatowe i konstytucyjne źródła prawa do sądu i konstrukcję prawa do sądu. Autor szczegółowo omówił elementy oraz granice prawa do sądu realizowanego w ramach kontroli administracji publicznej i jego nadużycie. Zwrócono również uwagę na alternatywne środki i techniki rozwiązywania sporów jednostki z administracją publiczną.

W Rozdziale VII omówiono europejskie kryteria, zasady, metody oraz formy wpływu na ustrój i funkcjonowanie administracji państw członkowskich, prawo administracyjne materialne i proceduralne państw członkowskich. Autorka w tym Rozdziale przestawia różne podziały wpływu prawa unijnego na ustrój, funkcjonowanie administracji krajowej oraz na prawo administracyjne.

Kolejny rozdział został poświęcony przekształceniom prawa o postępowaniu administracyjnym i postępowania egzekucyjnego w Polsce pod wpływem europejskiego prawa administracyjnego. Szczególną uwagę zwrócono na wpływ zasad Unii Europejskiej na ustrój administracji publicznej państwa członkowskiego. Poruszono kwestię wpływu prawa UE na funkcjonowanie Rady Ministrów. Treść tego rozdziału obejmuje również problematykę wpływu prawa UE na ustrój i funkcjonowanie niezależnych organów centralnych i administracji rządowej, takich jak: Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych, Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Autorzy w tej części opracowania podkreślają również znaczenie europejskich sieci administracyjnych. W rozdziale uwzględniono wpływ prawa UE na ustrój i funkcjonowanie samorządu terytorialnego.

Kolejna część Tomu dotyczy przekształceń w systemie źródeł prawa administracyjnego pod wpływem europejskiego prawa administracyjnego.

Rozdział XI dotyczy przekształceń w systemie prawnych form działania administracji publicznej. Autor zwrócił uwagę na zmiany, jakie zaszły w związku z obowiązywaniem prawa UE oraz na zasady procedur krajowych i legalności, będących wyznacznikami form działania administracji krajowej. Wyodrębniono również formy działania administracji publicznej (akt administracyjny, akt normatywny, formy konsensualne, akty współdziałania/koordynacji, czynności materialno-techniczne oraz inne nietypowe akty).

W Rozdziale XII wskazano przekształcenia w zakresie materialnego prawa administracyjnego do jakich doszło pod wpływem prawa europejskiego. Szczególną uwagę zwrócono na prawo ochrony środowiska oraz na zmiany w zakresie telekomunikacji i energetyki.

Rozdział XIII zawiera szczegółowe omówienie przekształceń prawa o postępowaniu administracyjnym i zmian dotyczących postępowania egzekucyjnego. W Rozdziale poruszono kwestię "prawa do dobrej administracji". Scharakteryzowano również wynikające z prawa europejskiego zmiany w ustawie Ordynacja Podatkowa.

Ostatni rozdział publikacji został poświęcony przekształceniom w systemie sądowej ochrony praw jednostek wywodzonych z prawa administracyjnego UE. Autorka opisała zmiany związane z uzyskaniem przez polskie sądy statusu "sądów unijnych", poruszyła również kwestię wpływu unijnego standardu ochrony formułowanego w orzecznictwie TSUE i aktach prawa unijnego oraz przekształceń, które wynikają z "upodmiotowienia" jednostek w systemie UE.

Komentarz adresowany jest przede wszystkim do osób poruszających zainteresowanych prawem administracyjnym i prawem Unii Europejskiej. Pozycja ta przydatna będzie dla adwokatów, radców prawnych, sędziów, aplikantów, studentów kierunków prawniczych, administracyjnych oraz wszystkich zainteresowanych omawianą problematyką.

Tematyka tomu powinna być szczególnie istotna dla sędziów i radców prawnych zajmujących się prawem administracyjnym. Autorzy, oprócz ogromnej wiedzy teoretycznej, prezentują także orzeczenia ETPCz na poparcie swoich tez. Jest to tym bardziej cenne, że Autorzy są praktykami - sędziami sądów administracyjnych, adwokatami, radcami, specjalistami w zakresie prawa UE.