Edukacja do samodzielności. Warsztaty z dociekań filozoficznych. Teoria i metodyka

Spis treści książki

WSTĘP 13

Problematyka książki     13

Powody i cele napisania tej książki          14

Specyfika i efekty proponowanej metody (WDF)            15

Zakres zastosowania WDF          17

Adresaci książki                18

Perspektywa ujęcia tematu i wynikające z niej ograniczenia      18

Kompozycja książki        19

Strategia wywodu          19

Moja droga do tej książki            22

Własne teksty wykorzystane w książce                26

Podziękowania 27

 

CZĘŚĆ I. TEORIA               31

 

Rozdział 1. EDUKACJA WE WSPÓŁCZESNYM ŚWIECIE     33

1.1. Wizja edukacji          34

1.2. Współczesny oraz przyszły świat a jednostka           36

1.2.1. Główne obszary zmian           36

1.2.2. Sytuacja jednostki    39

1.3. Kompetencje wymagane od współczesnych            41

1.3.1. Rozumienie świata   42

1.4. Aktualny obraz edukacji      43

1.4.1. Deklarowane cele     43

1.4.2. Raport z badań           44

1.4.3. Dominujące metody i strategie          46

1.4.4. Diagnoza       49

1.5. Podsumowanie: zadania współczesnej edukacji     51

 

Rozdział 2. FILOZOFOWANIE      55

2.1. Dwoistość ujmowania filozofii          57

2.2. Filozofowanie – charakterystyka     61

2.2.1. Filozofowanie jako rozumowanie      61

2.2.2. Filozofowanie jako myślenie racjonalne (antyirracjonalne)   64

2.2.3. Swoistość filozofowania         66

2.2.3.1. Samozwrotność – krytycyzm              66

2.2.3.2. Samozwrotność – krytyczność           69

2.2.3.3. Różnozałożeniowość              71

2.2.3.4. Holistyczna optyka oglądu    73

2.2.3.5. Teoretyczność           74

2.2.3.6. Historyczność             76

2.2.3.7. Dialogiczność              77

2.3. Podsumowanie       79

2.3.1. Wyjściowe kompetencje filozofowania          80

2.3.1.1. Zdziwienie i załamanie się poczucia oczywistości       80

2.3.1.2. Świadomość własnej niewiedzy i podważenie „dogmatycznej pewności siebie         81

2.3.1.3. Zdolność zapytywania            82

2.3.1.4. Postawa dialogiczna                82

 

Rozdział 3. DIALOG – NARZĘDZIE FILOZOFOWANIA (w kontekście edukacji)      85

3.1. Pierwowzór dialogu – dialog sokratejski      87

3.1.1. Cel    89

3.1.2. Punkt wyjścia              91

3.1.3. Środki             93

3.1.4. Specyfika      93

3.2. Dialog intelektualny              94

3.2.1. Cel    94

3.2.2. Punkt wyjścia              95

3.2.3. Przebieg        97

3.2.4. Efekt               100

3.3. Dialog egzystencjalny           102

3.3.1. Cel    103

3.3.2. Punkt wyjścia              103

3.3.3. Przebieg        104

3.3.4. Efekt               105

3.4. Podsumowanie       106

 

Rozdział 4. WARSZTATY Z DOCIEKAŃ FILOZOFICZNYCH. TEORIA               111

4.1. Wstępna charakterystyka   112

4.2. Geneza       115

4.3. Historia        118

4.4. Obszary zastosowania WDF               121

4.5. Założenia    125

4.5.1. Filozoficzne  125

4.5.1.1. Antropologiczne       125

4.5.1.2. Metafilozoficzne       131

4.5.1.3. Ontologiczne              132

4.5.1.4. Epistemologiczne     133

4.5.1. Psychologiczne           136

4.5.1. Metodologiczne        138

4.6. Podsumowanie       141

 

Rozdział 5. WARSZTATY Z DOCIEKAŃ FILOZOFICZNYCH. ETYKA  143

5.1. Stanowisko etyczne prezentowane przez Lipmana                144

5.1.1. Trzy argumenty przeciw postawie kodeksowej          146

5.1.1.1. Stosunek do obligatoryjności wartości i norm             146

5.1.1.2. Obraz moralnej rzeczywistości           149

5.1.1.3. Położenie i wizja podmiotu moralnego          149

5.1.2. Powinności podmiotu moralnego      151

5.1.2.1. Przed decyzją             151

5.1.2.2. Przy podejmowaniu decyzji 153

5.1.2.3. Po decyzji     155

5.1.3. Kompetencje podmiotu moralnego 156

5.1.4. Wychowanie moralne             158

5.2. Lipmanowska strategia edukacji etycznej (WDF)     160

5.2.1. Narzędzia moralnego wychowania   160

5.2.1.1. Dialog uczniów           161

5.2.1.2. Wiara w moralny potencjał wychowanków  162

5.2.1.3. Przykład dawany przez wychowawców         163

5.2.2. Oświeceniowy efekt dociekań filozoficznych               165

5.3. Dociekania filozoficzne a relatywizm etyczny (sytuacjonizm)            165

5.3.1. Co to jest sytuacjonizm?        166

5.3.1.1. Pierwsze uściślenie: relatywizm etyczny       166

5.3.1.2. Drugie uściślenie: subiektywistyczny relatywizm etyczny      167

5.3.1.3. Trzecie uściślenie: sytuacjonizm        169

5.3.2. Program Lipmana a sytuacjonizm      170

5.3.3. Program Lipmana a „beztreściowa wolność” w sferze etycznej          175

5.4. Podsumowanie       177

 

CZĘŚĆ II. METODYKA     181

 

Rozdział 6. WARSZTATY Z DOCIEKAŃ FILOZOFICZNYCH. METODYKA       183

6.1. Klimat zajęć               184

6.1.1. Czynniki sytuacyjne  184

6.1.2. Czynniki psychologiczne         187

6.1.2.1. Zasady zachowania się na WDF          187

6.1.2.2. Postawa prowadzącego        189

6.2. Struktura warsztatu              191

6.2.1. „Lodołamacz”             192

6.2.2. Materiał do dociekań              196

6.2.2.1. Ćwiczenia     196

6.2.2.2. Tekst              199

6.2.3. Zbieranie pytań i problemów              200

6.2.3.1. Rodzaje pytań            201

6.2.3.2. Myślenie pytajne     203

6.2.3.3. Działania prowadzącego        208

6.2.4. Wybór tematu dociekań        209

6.2.5. Dociekania filozoficzne           210

6.2.5.1. Rozpoczynanie dociekań       211

6.2.5.2. Cechy stanowiące o filozoficzności dociekań               211

6.2.5.3. Działania prowadzącego        218

6.2.5.4. Korzyści płynące z uczestnictwa w dociekaniach        219

6.2.6. Zakończenie warsztatów       223

6.2.7. Ewaluacja      224

6.2.8. Tryb otwarty i zamknięty warsztatów              226

6.3. Podsumowanie       227

 

Rozdział 7. ROLA PROWADZĄCEGO – DYREKTYWA WYCOFANIA SIĘ Z MERYTORYCZNEJ WARSTWY DIALOGU    231

7.1. Przesłanki tytułowej dyrektywy      232

7.2. Respektowanie tytułowej dyrektywy w kolejnych fazach WDF       234

7.2.1. Przygotowanie do dociekań 235

7.2.2. Trwanie dociekań      237

7.2.3. Zakończenie dociekań            241

7.3. Krytyka tytułowego zalecenia i odpowiedź na nią   241

7.3.1. Wprowadzanie w stan chaosu światopoglądowego .               242

7.3.2. Skłanianie do amoralizmu     244

7.3.3. Indoktrynowanie      245

7.3.3.1. Co to jest indoktrynacja?      246

7.3.3.2. Relacja między edukacją a indoktrynacją      247

7.3.3.3. Niezbędny zakres indoktrynacji         248

7.3.3.4. Indoktrynacja a WDF              249

7.3.4. Podważanie autorytetów      250

7.3.4.1. Czym jest autorytet?              250

7.3.4.2. Autorytet a WDF       254

7.4. Podsumowanie       256

 

ZAKOŃCZENIE  259

 

LITERATURA PRZYWOŁANA W TEKŚCIE 265

 

SPIS SCHEMATÓW I TABEL          281

 

OD REDAKCJI     283

pokaż cały spis treści

ukryj recenzje