Atomowy szpieg. Ryszard Kukliński i wojna wywiadów

Historia bohatera

Atomowy szpieg. Ryszard Kukliński i wojna wywiadów to oparta na szerokiej bazie źródłowej publikacja przybliżająca nam losy jednego z najbardziej niesamowitych i kontrowersyjnych bohaterów czasów PRL. Mówi o tym gdzie kończy się lojalność, a zaczyna walka o wolność na przekór systemowi i historii. Książka Sławomira Cenckiewicza nie jest jedynie kolejnym jałowym głosem w toczącej się od lat dyskusji pod tytułem „bohater czy zdrajca”. Choć autor z sympatią spogląda na postać i działalność „Jacka Stronga”, to jego książka jest przede wszystkim próbą rzetelnego przybliżenia szpiegowskiego rzemiosła, jakim posługiwał się Kukliński. Cenckiewicz przedstawia rzetelne dane na temat działalności Kuklińskiego, aby czytelnik sam wyrobił sobie opinię na jego temat. W oparciu o nieznane i niepublikowane dokumenty z archiwów tajnych służb PRL oraz bogatej literatury z Rosji i Stanów Zjednoczonych, autor opisuje szpiegowską działalność pułkownika w szerszej, nigdy nie opisanej perspektywie wojny wywiadów pomiędzy KGB i GRU a CIA. 

Do napisania tej książki zainspirował mnie bardzo dobry film Władysława Pasikowskiego Jack Strong. Szpieg, który pokonał imperium, a w zasadzie reakcja, jaką wywołał wśród postkomunistów. Przez chwilę byli funkcjonariusze komunistycznego aparatu przemocy z SB i Zarządu II Sztabu Generalnego: Gromosław Czempiński, Marek Dukaczewski i Aleksander Makowski, próbowali nawet narzucić opinii publicznej swoją zakłamaną narrację o Ryszardzie Kuklińskim. Ich rzecznikiem, gromadzącym wszelkie „argumenty” przeciwników Kuklińskiego, stał się wkrótce gen. Franciszek Puchała, który wiosną 2014 r. wydał książkęSzpieg CIA w polskim Sztabie Generalnym.

Moja książka nie jest jednak kontrapunktem ani polemiczną rozprawą z postkomunistami. Jest przede wszystkim pierwszą porządkującą obecny stan wiedzy o Kuklińskim, naukową próbą opisania jego historii na podstawie materiałów dostępnych w polskich archiwach, publikowanych relacji (w tym samego pułkownika) oraz wszystkiego tego, co niedawno ujawnili Amerykanie na stronie internetowej CIA i w autoryzowanej przez amerykańskie służby książce Benjamina Weisera. W Atomowym szpiegu obszernie cytuję książkę Marii Nurowskiej Mój przyjaciel zdrajca, wciąż wywołującą wiele kontrowersji ze względu na jej zbeletryzowaną formę, w której fikcja miesza się z faktami, oraz nieweryfikowalność wielu opinii. Znając podnoszone wobec niej zarzuty (pisał o tym między innymi Jacek Trznadel), uważam ją jednak za wartościową, gdyż liczne wypowiedzi Kuklińskiego w niej zacytowane znajdują potwierdzenie w innych źródłach, w tym również w wywiadach udzielonych przez pułkownika (na przykład w kolejnej z cytowanych książek Bohater z bliska. Zasługa dla Polski…). W takim też wymiarze korzystałem w swojej pracy z książki Nurowskiej.

                                                                                                          Fragment książki