Pieniądze i kampanie wyborcze w Stanach Zjednoczonych

Finansowanie działań politycznych, elementów funkcjonalnych i strukturalnych współczesnej demokracji, w tym kampanii wyborczych, jest jednym z podstawowych problemów życia publicznego. Dla polityków ma ono przede wszystkim wymiar praktyczny. Nie da się bowiem prowadzić kampanii wyborczych czy prowadzić działalności publicznej w ramach instytucji demokratycznych bez wydawania, a co za tym idzie - gromadzenia pieniędzy. Jako przedmiot badań naukowych, finan­sowanie działań wyborczych i publicznych jest problemem znacznie szerszym, ale o równie fundamentalnym znaczeniu, ponieważ obejmuje niemal wszystkie aspekty życia społecznego, gospodarczego i politycznego. Zagadnienia związane z finansowaniem kampanii wyborczych w Stanach Zjednoczonych Ameryki są ważnym problemem badawczym. Zręby ustroju Sta­nów Zjednoczonych zostały ustanowione ponad 220 lat temu, w epoce o zupeł­nie innym charakterze, i utrzymują się od tej pory w formie stosunkowo mało zmienionej. Dzięki temu badacz ma sposobność obserwowania ewolucji pewnych zjawisk w wyjątkowo długiej perspektywie. Analiza zmian ustroju daje możliwość prześledzenia trwałości pewnych rozwiązań od strony instytucjonalnej oraz nie­zmienności pewnych zachowań, zwyczajów i ich zakorzenienia się w kulturze politycznej. Ponadto amerykański model finansowania kampanii wyborczych, zna­cząco różniący się od rozwiązań dominujących w Europie, często bywa stawiany jako wzór do naśladowania. W tym punkcie zbiega się wartość poznawcza tematu z jego funkcją aplikacyjną. Oczywiście, bezpośrednie przeniesienie amerykańskich rozwiązań do polskiego porządku prawnego nie jest możliwe, ale inspiracja nimi - już jak najbardziej. Innym powodem, dla którego temat ten może być istotny jest wpływ, jaki Stany Zjednoczone wywierają na światową gospodarkę i stosunki mię­dzynarodowe. Nadaje to znaczenie studiom nad elementami składowymi procesu kreowania władz oraz kształtowania się polityki wewnętrznej i zewnętrznej USA. Podstawowym celem tego opracowania jest analiza mechanizmów finanso­wania federalnych kampanii wyborczych, w kontekście ustrojowym, społecznym i gospodarczym, w okresie intensywnych zmian. Wiąże się z tym konieczność określenia wpływu tych zmian na dalsze przekształcenia ustroju politycznego oraz na politykę, w tym gospodarczą, prowadzoną przez Stany Zjednoczone. Należy przy tym pamiętać, że działania te, czy to prowadzone przez rząd USA, czy wyni­kające z decyzji Kongresu, będą w znaczący sposób wpływały na kształt świato­wego ładu gospodarczego, politycznego i w efekcie społecznego (cywilizacyjnego), czy to bezpośrednio, czy też pośrednio, m.in. jako wzorzec dla rozwiązań przyj­mowanych w innych państwach. Współczesny system finansowania wyborów federalnych zwiększa wpływ elit finansowych (majątkowych), rozumianych jako zarówno osoby prywatne, jak i struktury gospodarcze (korporacje, banki), na kampanie wyborcze, a co za tym idzie - na amerykańską demokrację i procesy podejmowania decyzji politycznych. Wzrost znaczenia elit finansowych dla prowadzenia działań wyborczych jest szcze­gólnie wyraźny, gdy nowe rozwiązania i praktykę dzisiejszego życia politycznego porówna się z rozwiązaniami obowiązującymi do tej pory, które wywodziły się z reform progresywistycznych, mających źródła w ruchach odnowy społecznej z przełomu XIX i XX w. Tym samym należy przyjąć, że konstytutywne rozwią­zania kształtujące współczesny system finansowania wyborów federalnych, przez zerwanie z progresywizmem, stanowią zwrot w stronę znacznie starszych rozwią­zań, sięgających czasów twórców amerykańskiej Konstytucji (tzw. Framers) i póź­niej wykształconej praktyki, ze wszystkimi ich wadami. Aktualny charakter opracowania uniemożliwił przyjrzenie się ekonomicz­nym konsekwencjom zmian systemu finansowania kampanii wyborczych w skali całego państwa w dłuższym okresie, a także w szerszym zakresie. Otwiera to jed­nocześnie nowe, bardzo istotne pole badawcze, które dopiero wymaga zagospo­darowania. Opracowanie to odnosi się również w pewnym stopniu do zagadnień związanych z lobbingiem oraz funkcjonowaniem i oddziaływaniem grup interesu na gospodarkę i państwo, nie jest jednak im poświęcone. Lobbing i rola grup inte­resów specjalnych są tematami zbyt rozległymi i skomplikowanymi, by w pracy tej można było je poddać szczegółowej analizie. Podobne zastrzeżenie należy uczynić dla kwestii związanych z nielegalnym finansowaniem działań wyborczych oraz korupcji sensu stricto.