Kapłan diabła. Opowieści o nadziei, kłamstwie, nauce i miłości Richard Dawkins

Recenzje książki: Kapłan diabła. Opowieści o nadziei, kłamstwie, nauce i miłości (10) Poniższe recenzje mogły powstać po przekazaniu recenzentowi darmowego egzemplarza poszczególnych utworów bądź innej zachęty do jej napisania np. zapłaty.

1. Recenzja: Opętani Czytaniem Przemysław Korotusz, 2014-08-08

   Recenzja dotyczy produktu: ksiązka drukowana

   Czy recenzja była pomocna:

    TAK  (0)  NIE  (0)

   Richard Dawkins to postać znana nie tylko ze świata nauki, jest on często uznawany za ikonę ateizmu, a co za tym idzie krytykowany przez kreacjonistów. Wraz z upływem czasu coraz trudniej określić czy rosnąca popularność Dawkinsa bierze się z szerzenia przez jego sympatyków poglądów z którymi się utożsamia czy też przez tych, którzy starają się go zwalczać. Nie mniej jednak nie ulega wątpliwości, że swoją sławę zdobywa w sposób całkowicie zasłużony. Jego teksty są cytowane w niezliczonych ilościach, a książki szybko stają się bestsellerami.
   
   ,,Kapłan Diabła” jest zbiorem esejów stworzonych przez autora przez okres wielu lat na różne okazje. Krótka forma treści jest dzięki temu przystępna nawet dla mało wymagającego czytelnika. W porównaniu do „Boga urojonego” czy „Samolubnego genu” jest to lektura dużo lżejsza. Dawkins w typowym sobie stylu przekłada język nauki na jasną nawet dla laików formułę. Dzięki temu zabiegowi każdy może zrozumieć mechanizmy ewolucji czy metodologii w dodatku opatrzone zabawnymi komentarzami czy anegdotami, których nie pozna się nigdzie indziej. Swoją drogą nie wiem czy był to zabieg celowy czy też wynikający ze specyfiki edytora tekstu w jakim był redagowany tekst, ale nie może ujść uwadze oznaczenie symboli odsyłacza do przypisów łudząco przypominającego krucyfiks. To tylko jeden z licznych „smaczków”, które warto wyłapywać podczas lektury.
   
   Mimo iż sam „Kapłan Diabła” nie jest lekturą ciężką, równocześnie nie jest też lekturą z której każdy jest w stanie skorzystać jednakowo. Zdecydowanie jest to zbiór tekstów dla osób o otwartym umyśle, szukających innych sposobów myślenia niż ich własny oraz dla tych którzy nie przyjmują bezkrytycznie wszystkiego co przeczytają. Właśnie rozwijanie u czytelnika sceptycyzmu jest jedną z idei przyświecających Dawkinsowi. Czy „Kapłan Diabła” spełnia swoją misję w tym kontekście? To już indywidualna ocena każdego kto zapozna się z jego treścią. Z całą pewnością jest to książka godna polecenia każdemu, kto ceni sobie poszerzanie horyzontów.

2. Recenzja: Instytut Książki Magdalena Fikus, 2014-06-01

   Recenzja dotyczy produktu: ksiązka drukowana

   Czy recenzja była pomocna:

    TAK  (0)  NIE  (0)

   Zbiór bardzo różnych tekstów: esejów prasowych, recenzji książek i przedmów, które niekoniecznie czytaliśmy, wspomnień pośmiertnych o uczonych, których niekoniecznie znaliśmy. Napisał je tak wybitny angielski uczony, że nawet premier Wielkiej Brytanii chciał poznać jego zdanie o podstawach genetyki, jej relacjach z etyką i prawem. W oryginale tom wydano dziesięć lat temu, niektóre jego fragmenty pochodzą z końca lat 80, xx wieku (genetyka bawi więc np. oznajmienie, że już niedługo - a stało się to w 2005 r. - poznamy genom szympansa). Tym razem to Dawkins przyczynkarski, powtarzający wcześniej wyrażone myśli (nie zawsze ciekawie), choć pozornie wszechstronny, bo czytamy w Kapłanie... i o biologii, i o kulturze, i o moralności.
   
   Richard Dawkins jest wielkim orędownikiem idei ewolucyjnych, spuścizny darwinowskiej, a także zatwardziałym ateistą, o czym znowu dobitnie pisze w Kapłanie diabła. Przynajmniej te powody zazwyczaj wystarczają, aby nie pozostawić czytelnika obojętnym wobec jego słów. Mało w książce prawd, o których autor uprzednio i w lepszym stylu nie pisał, mamy za to do czynienia z obfitością autocytatów. Bawiłam się, podkreślając frazy trochę oczywiste lub lakonicznie sumujące poglądy autora, takie jak: geny nie mają monopolu na de-terminizm; informacje wprowadzone do współczesnych genomów przez dobór naturalny są informacjami o środowiskach, w których żyli nasi przodkowie; ewolucja adaptacyjna musi być pełzaniem po przestrzeni genetycznej; siły selekcyjne oddziałujące na teorie naukowe nie są arbitralne ani kapryśne. To rygorystyczne, starannie opracowane reguły, które nie faworyzują bezcelowości ani wyrachowania itd. W sumie: nużąca lektura. Czytelnikom zainteresowanym twórczością Dawkinsa można raczej polecić powrót do poprzednich książek tego uczonego.

3. Recenzja: bborczyk.wordpress.com Bartosz Borczyk

   Recenzja dotyczy produktu: ksiązka drukowana

   Czy recenzja była pomocna:

    TAK  (0)  NIE  (0)

   „Kapłan Diabła” Richarda Dawkinsa po polsku
   
   
   
   Z książką „A Devil’s Chaplain. Reflections on Hope, Lies, Science, and Love” zetknąłem się parę lat temu. Wczoraj, czekając na spóźniającego się na spotkanie kolegę, dla zabicia czasu zajrzałem do księgarni. Tam wzrok mój padł najpierw na „Boga Urojonego” a zaraz obok tej książki wypatrzyłem inną pozycję tego samego autora. „Kapłan Diabła. Opowieści o Nadziei, Kłamstwie, Nauce i Miłości” nareszcie po polsku!
   
   Richarda Dawkinsa przedstawiać nie trzeba. Jest najbardziej rozpoznawalnym popularyzatorem biologii ewolucyjnej i najlepiej znanym „walczącym” ateistą. „Kapłan Diabła” to zbiór esejów, z których część opublikowana została po raz pierwszy właśnie w tym tomie. Czytelnik znajdzie tu zarówno wspomnienia o wielkich uczonych, takich jak Douglas Adams czy William Hamilton. Są rozważania o etyce i moralności czy biologii ewolucyjnej.
   
   Oczywiście, nie zabranie tu echa sporów jakie Dawkins toczył z nieżyjącym Stephenem J. Gouldem. I w tym miejscu na największą uwagę, ze szczególną dedykacją dla kreacjonistów lubujących się we wskazywaniu tej pary antagonistów jako najlepszego dowodu na zupełny brak zgodności między ewolucjonistami, zasługuje esej pt. „Przerwana korespondencja z darwinistą wagi ciężkiej„.
   
   „Kapłan Diabła” to pozycja z kategorii must read dla każdego biologa, dla którego nauka nie kończy się na progu laboratorium. Proza Dawkinsa, jego elokwencja, jasność przekazu i pasja czynią „Kapłana Diabła” pasjonującą lekturą, a klasa, z jaką odnosi się do swoich antagonistów, jest być może najcenniejszą lekcją, jaką można wynieść z lektury tego zbioru.

4. Recenzja: moznaprzeczytac.pl Thompson Gunner, 2014-03-09

   Recenzja dotyczy produktu: ksiązka drukowana

   Czy recenzja była pomocna:

    TAK  (0)  NIE  (0)

   Wpływ jaki Richard Dawkins wywarł na współczesny dialog świata nauki ze społeczeństwem nie sposób jest przecenić. Można nie zgadzać się z głoszonymi przez niego tezami, mieć zarzuty odnośnie sposobu argumentacji oraz realnych kompetencji tego intelektualisty w podejmowanych przez niego kwestiach, ale rolę jaką odegrał na to w jaki sposób myślimy dziś o relacjach rozum – wiara nie możemy mu odmówić. Nawet najbardziej zagorzali przeciwnicy scjentystycznego i redukcjonistycznego spojrzenia na naturę, czy religię rozpoczynają swoje prace wprost wymieniając w tytule jego nazwisko (np. Alister McGrath ,,Bóg Dawkinsa: Geny, memy i sens życia” czy ,,The Dawkins Delusion?” tego samego autora, czy też ,,Urojony Bóg Richarda Dawkinsa” Pawła Blocha). Widać zatem, że Dawkins nie jest tylko reprezentantem nurtów obecnych w nauce i filozofii już od bardzo dawna, lecz postacią, która sama w sobie jest symbolem i marką idei żywo dyskutowanych publicznie.
   
   Sam Dawkins jest zoologiem – ewolucjonistą i jego rozważania na temat natury człowieka oraz wytworów jego kultury są od samego początku prowadzone z punktu widzenia teorii biologicznych. Sam Autor nie ukrywa, że teoria ewolucji Karola Darwina stanowi dla niego inspirację oraz źródło wiedzy na temat procesów znacznie bardziej złożonych, niż te dotyczące samego doboru naturalnego.
   
   ,,Całe stworzenie, wszędzie we Wszechświecie, jest bezpośrednim lub pośrednim wynikiem kumulatywnego procesu, którego ziemskim odpowiednikiem jest to, co na Ziemi nazywamy darwinowskim doborem naturalnym”
   Karol Jałochowski, W cieniu zakwitających teorii, „Polityka” wydanie specjalne, 6/2010.
   
   Można śmiało powiedzieć, że w dużej części zbiór esejów pt. ,,Kapłan Diabła: Opowieści o nadziei, kłamstwie, nauce i miłości” jest hołdem złożonym sposobowi myślenia jaki zapoczątkował Darwin w XIX wieku. Autor ,,Samolubnego genu” i tym razem bardzo często powołuje się na argumenty odnoszące się do zasad rządzących ekspresją genów czy zmian spowodowanych wpływem środowiska. Oczywiście stosuje je jak zwykle w odniesieniu, również do życia społecznego i wytworów kultury. Tego przeskoku od biologa do filozofa na kartach książki jest wiele, choć nie jest to główna oś dla poruszonych w niej treści. Oczywiście Dawkins-teoretyk może irytować zarówno środowisko naukowe, jak i kręgi atakowane przez niego za umysłowy dogmatyzm. Pierwsi w jego esejach odnajdą niedopuszczalne dla naukowca spekulacje i niepotwierdzone badaniami, odważne twierdzenia. Drudzy oskarżą o redukowanie do poziomu biologii fenomenów przekraczających znacznie możliwości ludzkiego poznania.
   
   Z całą pewnością Richard Dawkins sprawnie posługuje się językiem i doskonale włada barwnymi opisami, by zachwycić Czytelnika pięknem nauki. Forma krótkich rozdziałów rozpoczynających się od wstępów Autora dobrze pasuje do szerokiego zakresu poruszanych w niej treści. Znajdziemy bowiem rozdziały na temat: historii nauki, moralności, religii, teorii ewolucji, a nawet osobiste rozważania na temat wyjątkowości Afryki, jako kolebki homo sapiens. Na treść siedmiu części ,,Kapłana Diabła …” składają się teksty min.: artykułów, wykładów, recenzji oraz innych wypowiedzi Dawkinsa z przeszło 25 lat jego działalności popularyzatorskiej. Pomimo takiego rozrzutu tematycznego i zróżnicowania formy nie odczuwamy chaosu podczas lektury. Wręcz przeciwnie, zaskakuje fakt, że w tak wielu różnych miejscach odnajdujemy to samo przesłanie Autora co do wyjątkowości poznania naukowego na tle innych form działalności człowieka. Czasem jest to zachwyt klasycznymi już osiągnięciami XIX wiecznego darwinizmu, jak w rozdziale ,,Światło padnie…”, innym razem zestawienie racjonalnego myślenia z religijnym dogmatyzmem (,,Modlitwa za mą córkę”). Wydaje się, że na przekór tego co zwykło się myśleć o ,,naukowych wywodach” Dawkins wyraża swoje myśli w sposób jasny, pełen zaangażowania, czasem wręcz emocjonalny. Sam pisze we wstępie:
   
   "Choć muszę się przyznać do okazjonalnych wybuchów (całkowicie uzasadnionej) irytacji w moich tekstach, lubię pielęgnować w sobie przekonanie, że większość z tego, co piszę, jest utrzymane w pogodnym, a nawet żartobliwym tonie. Tam gdzie okazuję pasję, jest się czym pasjonować. Gdy wpadam w gniew, mam nadzieję, że jest to gniew kontrolowany. Kiedy pojawia się smutek, staram się, żeby nie przerodził się w rozpacz i nie zabił nadziei na przyszłość. Niemniej nauka jest dla mnie w większości źródłem ogromnej radości i mam nadzieję, że to widać w niniejszej książce (zaznaczenie red.)"
   
   To ostatnie zdanie, można uznać za swoiste credo Autora, które zgodnie z intencją jest bardzo wyraźnie w każdym rozdziale.
   
   Książkę poleciłbym zarówno tym, którzy znają dobrze ,,Samolubny gen” czy ,,Boga urojonego”, jak i tym którzy o Richardzie Dawkinsie słyszeli tylko przy okazji gorących debat na temat relacji nauki i wiary. Dla pierwszych będzie to szansa by lepiej poznać Autora w luźniejszej, niż do tej pory formie. Drudzy zyskają możliwość wyrobienia sobie własnej opinii na temat lansowanej przez Dawkinsa wizji nauki, społeczeństwa i kultury. Po książkę sięgnąć powinni również zagorzali przeciwnicy brytyjskiego naukowca, żeby zobaczyć, że ,,wcale nie taki diabeł straszny…”

5. Recenzja: ksiazka-online.pl Książka Online

   Recenzja dotyczy produktu: ksiązka drukowana

   Czy recenzja była pomocna:

    TAK  (0)  NIE  (0)

   Opowieść o nadziei, kłamstwie, nauce i miłości – to tylko niektóre z tematów poruszanych przez prof. Richarda Dawkinsa – autora “Boga urojonego”.
   
   
   
   New York Times o książce pisze: “Zdecydowanie pobudza do myślenia”. Literary review twierdzi, że “Tym, co łączy wszystkie eseje, jest ożywiający je duch naukowej przejrzystości, intelektualnej uczciwości, prawdy i odwagi.”
   
   Dawkins w “Kapłanie diabła” pokazuje, że jego myśli to nie tylko zapalczywa walka z religią (każdą – bez wyjątku) ale również pewne spojrzenie na otaczający nas świat – z troską i nadzieją.
   
   Czytamy więc na temat sposobu nauczania biologii jako przedmiotu ewolucyjnego. Dowiadujemy się, co dla niego znaczy termin “pseudonauka” i jakie zagrożenie płynie z rosnącej fali terroryzmu.
   
   W książce nie braknie również esejów,z których znany jest prof. Dawkins. “Zainfekowany umysł” to opowieść o stracie “resztek szacunku” wobec religii “jakiejkolwiek”. Autor pisze o winie proroków mamiących “życiem wiecznym” i ich udziale w tragedii 11 września.
   
   Jeszcze lepsza jest diagnoza nauki, która poleca chorym na grypę używanie kwarcu i wyobraźni do leczenia się (homeopatii?). I może to nie jest najgorsze (każdy robi to, co lubi) lecz miejsce (ważne) zajmowane przez taką pseudonaukę we współczesnym świecie.
   
   Książka, do której będę wracać.

6. Recenzja: Literacka kanciapa Krzysztof Chmielewski, 2014-02-06

   Recenzja dotyczy produktu: ksiązka drukowana

   Czy recenzja była pomocna:

    TAK  (0)  NIE  (0)

   Dzisiejsza recenzja będzie stąpaniem po cienkim lodzie. Nie do końca bowiem jestem przekonany, że zrozumiałem książkę, jaka wpadła w moje ręce. Polemika – nawet drobna – z kimś pokroju autora Boga urojonego wydaje się być czymś nierealnym. A jednak, nie ze wszystkim co napisał jestem w stanie się zgodzić.
   
   Kontrowersyjny, stanowczy, a równocześnie ostrożny w ferowaniu wyroków czy przypuszczeń naukowiec tłumaczy nam – jako tako – pewne zasady rządzące naszym światem.
   
   Po lekturze Kapłana diabła… najnowszej książki Richandra Dawkinsa (na polskim rynku), zastanawiam się nad tym, co na prawdę wiemy o świecie. I co sprawia, że jesteśmy w stanie w nim żyć.
   
   Logiczne wywody, trafne argumenty, a drugiej strony niedopowiedzenia. Autor puszcza do nas oko, zachęca do polemiki. Świetny orator, człowiek, który zdaje się doskonale wiedzieć o czym mówi (lub pisze), a jednak gdzieś tam pod warstwą mądrych słów czai się niepewność. Czy aby na pewno należy mu ufać?
   
   Porusza, w pewnym sensie, tematy fundamentalne. Równocześnie wyważa otwarte drzwi (jeśli ktoś miał już podobne poglądy lub wiedzę), jak i porządkuje, harmonizuje powszechnie znane (teoretycznie) twierdzenia.
   
   Istotnym zagadnieniem poruszanym przez Dawkinsa jest moralność i jej odniesienia do sfery nauki. Wiele miejsca poświęca temu, czy nauka może być „etyczna”, gdzie znajdują się granice, których nie powinno się przekraczać. To spór który zdaje się być pułapką bez wyjścia. Przecież nie stanowimy – jako ludzie – jednorodnej grupy. Różne nacje inaczej postrzegają to, co etyczne. Również naukę. Inaczej Polacy, Amerykanie i Japończycy. Istnieje masa czynników wpływających na nasz tok myślenia, nie tylko związanych z daną kulturą, ale często z przypadku.
   
   Genetyka przez jednych traktowana jest jako jedno z największych osiągnięć ludzkości, przez innych jako „zabawa w Boga”. Jako jednostki, które mogą kierować losem planety, mamy nieograniczoną władzę i bardzo ograniczoną świadomość. Człowiek jako jedyny ma zdolność kierowania własnym i cudzym procesem ewolucji. Pytanie tylko, czy wykorzysta tę szansę dobrze.
   
   Dawkins obala mity i tworzy kolejne. Mówi o religii, nauce, nadziei, płci, prawdzie i kłamstwie, o dobrej i złej naturze człowieka… Ociera się o wszystkie pojęcia rozsadzające od środka współczesne społeczności. Poleciłbym go kilku frustratom wypowiadającym się obecnie na tematy aktualne w polskim życiu publicznym.
   
   Momentami pojawia skłonność do pewnej hiperbolizacji oraz… coś na kształt impertynencji połączonej z pychą. Autor doskonale zdaje sobie sprawę z pozycji jaką zajmuje w osobliwej hierarchii ludzi mających posłuch i poważanie. Dość często zdaje się traktować samego siebie jako kogoś, kto ma patent na „prawdę”, lub – co wydaje się bardziej trafnym określeniem – rację. I stara się to udowodnić.
   
   To lektura równocześnie intrygująca i irytująca. Dawkins ma tyle samo wrogów, co wielbicieli, jednak nie jestem pewny, czy chciałbym być po jakiejkolwiek ze stron. Jego wywody maja w sobie jakąś siłę przyciągania. Mimo częściowej niezgodności myśli, nie sposób się od nich oderwać.
   
   Teksty rozproszone Dawkinsa zawarte w tomie Kapłan diabła są chaotyczne. To nie jest do końca spójna całość, choć poruszane tematy zazębiają się. Niemniej, jest to publikacja, która zmusza do rozmyślań nad kondycją człowieka, kulturą przez niego wypracowaną i pułapek cywilizacyjnych, w które sami się zapędzamy. To pochwała logicznego myślenia, przy jednoczesnym (choć nie zawsze) szacunku dla tych po drugiej stronie barykady.

7. Recenzja: Gazeta Wyborcza Ryszard Kozik, 2014-01-26

   Recenzja dotyczy produktu: ksiązka drukowana

   Czy recenzja była pomocna:

    TAK  (0)  NIE  (0)

   Kapłan Diabła. Opowieści o nadziei, kłamstwie, nauce i miłości Richarda Dawkinsa (Helion) to spore wyzwanie, które jednak z pewnością warto podjąć. W książce zebrano najważniejsze eseje jednego z najciekawszych współczesnych intelektualistów, m.in. na temat pseudonauki, determinizmu, memetyki, religii i terroryzmu i wielu innych, a także hołdy i... mowy pogrzebowe.
   

8. Recenzja: krytycznymokiem.blogspot.com Jarosław Czechowicz, 2014-01-20

   Recenzja dotyczy produktu: ksiązka drukowana

   Czy recenzja była pomocna:

    TAK  (0)  NIE  (0)

   Najnowsza publikacja Richarda Dawkinsa nie jest tak naprawdę niczym nowym, ale wymaga czytania wciąż na nowo, kiedy rozum zagubi się na tyle, by wątpić i wierzyć w przesłania, a nie dowody. W każdym możliwym znaczeniu. "Kapłan diabła" to tytuł przewrotnie dość nawiązujący do listu Karola Darwina, którego duch unosi się nad tą książką zawierającą teksty z dwudziestu pięciu lat świadomego życia; życia naukowca, ewolucjonisty, racjonalisty i człowieka mądrego mądrością dowodów, umiejętnością głębokiej analizy niezwykłej świata natury i pokorą wobec rozmaitości form życia, wśród których nie jesteśmy nikim, kto miałby prawo nazywać się lepszym. Eseje, recenzje, mowy pożegnalne dla zmarłych przyjaciół, odczyty - wszystko u Dawkinsa przesycone jest darem przekonywania tego naukowca, który nigdy nie wypowiada się kategorycznie, nigdy pod wpływem emocji (z małymi wyjątkami, o czym później), nigdy też nie czyni ze swoich tekstów wykładni prawd, sugeruje jedynie sposoby dochodzenia do prawdy takiej, jaką możemy zrozumieć i objąć naszym mocno ograniczonym umysłem.
   
   Czyta się Dawkinsa znakomicie. Nawet wtedy, gdy jego rozważania z zakresu dziedzin, w których jest ekspertem, brzmią nieco hermetycznie i utrudniają lekturę. Uczony wspomina, że zawsze odczuwa "paniczny lęk przed oślepianiem ludzi nauką". Proponuje postawę dialogu, a nie wykładu. Sugeruje, czasami bardzo dosadnie, ale zawsze pozostawia odbiorcę z własnym przekonaniem o tym, czy przeczytane lub usłyszane jest rzeczywiście warte przyswojenia. Dawkins tak jak Sokal i Bricmont, których książkę "Modne bzdury" przywołuje, kpi z pustosłowia postmodernistycznych naukowców oraz takich sformułowań, jakie mają wywody naukowe czynić narzędziami oślepiania. Pisząc o sprawach trudnych, odnosząc się do wielu zagadnień z dziedziny genetyki, nawiązując do darwinizmu i tego, czym wsparli teorię ewolucji neodarwiniści - oddaje sedno problemów w taki sposób, że możemy się w nich odnaleźć, gubiąc jednocześnie; szukając z autorem wspólnej drogi do zrozumienia. Bo ono bowiem jest najważniejsze - bez względu na to, do jakich aspektów życia i jego historii Richard Dawkins nawiązuje.
   
   Widać, że to człowiek, który umiłował naukę ponad wszystko. Bezwzględny tropiciel myślowych absurdów, obnażający podwójne standardy myślenia, dowodzący luk myślowych i tego, że często nieciągłość uniemożliwia pełny wgląd w problem. Wszystko to z czułością i wrażliwością estety, człowieka o głębokiej kulturze, tolerancyjnego bardziej niż to możliwe (chwilami), ale przede wszystkim pochylonego nad losem natury myśliciela, dla którego każda odpowiedź implikuje kolejny znak zapytania. Wedle Dawkinsa "nauka może być poezją. Może mieć wymiar duchowy, a w pewnym sensie nawet religijny, jeśli odrzucimy skojarzenia z siłami nadprzyrodzonymi". Jakie to wzniosłe i może wydać się piękne. Co jednak, kiedy owa nauka sprowadzi nas do parteru, udowadniając ponad wszystko, że "jesteśmy tak naprawdę napuszonymi małpami, a nasze mózgi są ukształtowane w sposób umożliwiający przeżycie na afrykańskiej sawannie w epoce kamienia łupanego"? Richard Dawkins patrzy na człowieka i jego ewolucję z niezmiennym zadziwieniem; prymitywizm nie jest dla niego źródłem frustracji, bo prymitywne może być pasjonujące. "Kapłan diabła" nie redukuje ludzkiej jednostki do genotypu, choć to o genach dużo jest w tej książce; o możliwościach stojących przed tymi, co potrafią wykorzystać informacje, do których niechętnie sięgamy, bo chcemy wierzyć, że jesteśmy czymś więcej niż zlepkiem genetycznych informacji i spuścizny praprzodków, którym do głowy by nie przyszło, aby okazywać wyższość wobec natury, otaczającego świata. Dawkins porusza się między tym, co pewne i pokazuje grozę wiary w przesłanki, symbole, urojenia umysłu zainfekowanego przekonaniem, iż za stworzeniem stoi jakaś bliżej nieokreślona siła.
   
   Nieprzypadkowo zatem najbardziej wyrazista jest w tej książce część trzecia, w której Dawkins rozprawia się ze wszystkimi religiami. Mocny tytuł "Zainfekowany umysł" wyraźnie wskazuje drogę rozważań o niebezpieczeństwach wiary pod każdą postacią i w każdej możliwej formie. Autor "Boga urojonego" bezlitośnie punktuje absurdy religijne; nazywa religie pasożytami umysłu, przedstawia jako niepokojąco szybko przyswajane mempleksy, które niosą w sobie nie tyle grozę trzymania się sfery urojeń i wyobrażeń, co pustoszą umysły w stopniu dużo bardziej trwałym niż najbardziej nawet inteligentny wirus komputerowy zainfekowane nim systemy operacyjne. Dawkins poddaje się przez chwilę emocjom - mocny i wyrazisty przez to jest esej o religijnej sile sprawczej aktów wrogości, który uczony napisał po atakach terrorystycznych na World Trade Center. Najbardziej irytuje jednak Dawkinsa fakt, że poglądy religijne są uprzywilejowane w społecznym dyskursie; każdą prawdę naukowiec musi udowadniać, każde religijne wierzenie przyjmuje się i często celebruje. Jakże możemy odkryć niesamowitość świata nauki, z którego wywodzi się Dawkins, kiedy szanujemy to, co religijne, a kwestionujemy to, co naukowe?
   
   "Kapłan diabła" to także literackie i te rzeczywiste podróże do Afryki, naszej kolebki; miejsca praprzodków, w którym Dawkins czuje się szczęśliwy, zadziwiony i naiwnie wierzący w siłę tego, co minione, która zwycięży w świecie pędzącym wciąż do przodu. Na końcu mamy tekst najbardziej osobisty, nazwany przewrotnie modlitwą i skierowany do córki uczonego. Cała ta książka jest jej dedykowana. Jako kochający ojciec Dawkins chce swemu dziecku pozostawić wszystko, co najlepsze - spuściznę opartą na umiłowaniu nauki, szacunku do niej, do wszelkich form życia i do niezbadanej wielości. Tej w nas samych i wokół nas, w której buńczucznie wymachujemy coraz to nowymi wynalazkami, wierząc, iż zawsze będziemy gatunkiem uprzywilejowanym i wyróżniającym się. Wyróżniać może nas zdolność do analizy faktów i dowodów na tezy oraz teorie. Szkoda tylko że tego wyróżnika nie potrafimy docenić i szkoda, że taka publikacja jak "Kapłan diabła" może mieć tylu zwolenników, co przeciwników.
   
   Tak jak Richard Dawkins szanuje spuściznę Darwina, tak współczesny człowiek powinien nauczyć się szacunku do nauki; w niej bowiem może kryć się ludzka lepsza przyszłość. Możemy bać się po nią sięgnąć tak samo, jak boimy się ewolucjonistów i mrocznych tajemnic sprzed milionów lat, które czynią nas bezbronnymi wobec faktów. Możemy też uwierzyć, że lepsza przyszłość to przyszłość nauki; tej poetyckiej, w wymiarze duchowym, okrutnej w swej prawdzie, ale prawdzie zawsze służącej rozwojowi.

9. Recenzja: Dziennik Gazeta Prawna Piotr Kofta, 2014-01-03

   Recenzja dotyczy produktu: ksiązka drukowana

   Czy recenzja była pomocna:

    TAK  (0)  NIE  (0)

   „Kapłan diabła", zbiór tekstów rozproszonych Richarda Dawkinsa, jest może nieco chaotyczny, ale na pewno nie jest nudny. Bo Dawkins nigdy nie bywa nudny.
   
   Kiedy wiosną 2007 roku wyszedł po polsku „Bóg urojony" Richarda Dawkinsa, najgłośniejszy ateistyczny manifest współczesności, przeszedł u nas w dużej mierze niezauważony - nie mieścił się bowiem jeszcze w politycznej i społecznej narracji. Wtedy była to ekstrawagancja jakiegoś postrzelonego Anglika. Minęło zaledwie sześć lat z niewielkim hakiem i sytuacja jest już zgoła odmienna: gdyby „Bóg urojony" ukazał się dziś, wybuchłaby zapewne gigantyczna awantura - a to dlatego, ze znaleźliśmy się w samym epicentrum wojny kulturowej. Z jednej strony ludzie masowo odchodzą od religii, przyznanie się do ateizmu przestaje być rodzajem wstydliwego coming outu, a Kościół katolicki ma, delikatnie rzecz ujmując, wyjątkowo złą prasę. Z drugiej zaś można zaobserwować równie potężną mobilizację po stronie religijnych konserwatystów, czego wyrazem jest choćby nagonka na homoseksualizm czy „gender" (piszę to celowo w cudzysłowie, jako że demonizm owego „gender" nie ma nic wspólnego z rzeczywistą materią badań nad kulturowym aspektem płci). W sumie więc szkoda, że manifest Dawkinsa wydano - naturalnie bez złych intencji - przedwcześnie, bo afera o Dawkinsa bardzo by się nam teraz przydała. Wreszcie byłoby się o co kłócić.
   
   Zanim Richard Dawkins został twarzą ruchu ateistycznego, a ukute przez niego hasło („Bóg prawdopodobnie nie istnieje, więc przestań się martwić i ciesz się życiem") ozdobiło w 2009 roku londyńskie autobusy, był zoologiem, specjalistą od neodarwinowskiej teorii ewolugi i co niewykluczone, jednym z najwybitniejszych popularyzatorów nauki w dziejach Jego książki, takie jak „Samolubny gen" (1976) czy „Ślepy zegarmistrz" (1986), wyprowadziły nowoczesny ewolucjonizm z laboratoriów i zawalonych papierami gabinetów ku szerokiej publiczności, pozwalając odsunąć w niebyt prymitywne twierdzenia „darwini-zmu społecznego". Dawkins dał też początek nowym technikom analizy kultury, powołując do życia pojęcie memu i opisując rozprzestrzenianie się idei w terminach zastrzeżonych dotąd dla genetyki i epidemiologii. Krótko mówiąc, krytyka, jaką kieruje Anglik pod adresem religii instytucjonalnych, to nie są rojenia szaleńca - stoją za nimi wiedza, doświadczenie, zdrowy rozsądek, umiejętność klarownego formułowania własnych sądów i niezrównany talent polemiczny.
   
   „Kapłan diabła" swoim tytułem sugeruje jakąś religioznawczą rozprawę, ale sprawy mają się inaczej - to zbiór rozmaitych tekstów rozproszonych Dawkinsa: przemówień, artykułów prasowych wspomnień o zmarłych przyjaciołach, wstępów do książek innych specjalistów. Jest to zestawienie dosyć chaotyczne - meandrujące od refleksji na temat filozofii nauki, przez uwagi o Darwinie, memetyce, medycynie, głupocie pseudonaukowej humanistyki, po dzieje twórczego sporu między Dawkinsem a innym wpływowym ewolucjonistą Stephenem Jayem Couldem - i należy je traktować raczej jako uzupełnienie najważniejszych tekstów autora „Rozplatania tęczy". Niemniej również w tej antologii znajdziemy parę perełek. Jeśli kiedykolwiek zastanawialiście się, jak jasno i jednoznacznie wytłumaczyć dziecku różnicę między religią a nauką, zachwyci was kończący zbiór list „Dobre i złe powody, by wierzyć", skierowany przez Dawkinsa do swojej 10-letniej wówczas córki. Jeśli chcecie się dowiedzieć, jakie notatki czytywał niegdyś premier Tony Blair, zapoznajcie się z błyskotliwą „Nauką genetyką etyką". Znakomity jest też esej „Wyzwanie informacyjne", rzecz o cyfrowej naturze dziedziczności, a także ostra wypowiedź autora po zamachach z 11 września 2001 roku („Czas podnieść głowę") czy rozprawa „Wirusy umysłu" o naszej skłonności do przyswajania rozmaitych absurdalnych dogmatów. Dawkinsa po prostu warto znać.

10. Recenzja: NEWSWEEK Polska LESZEK BUGAJSKI, 2013-12-09

    Recenzja dotyczy produktu: ksiązka drukowana

    Czy recenzja była pomocna:

     TAK  (0)  NIE  (0)

    Słyszymy Dawkins, myślimy „Bóg urojony". I nic dziwnego, bo ta książka - płomienny manifest ateizmu - sprawiła, że autor stał się jednym z najpopularniejszych uczonych, wręcz globalną gwiazdą. Korzystając ze zdobytej sławy, teraz wydaje książkę złożoną z tego, co miał zapisane w pamięci komputera, czyli okazjonalnych artykułów, recenzji książek, przemówień. Ale ponieważ to mądry człowiek, to i ta książka warta jest lektury. W krótkich tekstach pisanych dla czasopism Dawkins wyraża się prosto i sądy formułuje w sposób zwięzły, wyrazisty, często prowokacyjny. O swojej postawie pisze na początku: „Jestem adwokatem obiektywnej prawdy", a 100 stron dalej dodaje: „Jako piewca prawdy traktuję podejrzliwie wszystkie głęboko zakorzenione wierzenia niepoparte żadnymi dowodami". Czyli mamy tu wszystko to, z czego znamy Dawkinsa, lecz podane w lżejszej formie niż w jego wcześniejszych książkach. Lekturę radzę zacząć od eseju-listu pisanego do dziesięcioletniej wówczas córki, w którym autor objaśnia najbardziej elementarne zasady swego myślenia: „Kiedy ktoś powie, że coś jest prawdą, zapytaj: Jakie masz na to dowody . Jeżeli Twój rozmówca nie potrafi udzielić dobrej odpowiedzi, zastanów się dwa razy, zanim uwierzysz w jego Słowa"

więcej recenzji

ukryj recenzje