Skąd

Saśa Stanišić uważa, że znalazł się na emigracji dzięki nieszczelności granic ułatwiającej przenikanie do innych społeczeństw i państw. Jako że sama żyję na emigracji z wyboru, rozumiem dylematy uciekiniera z zalanej wojną byłej Jugosławii. Cały proces wnikania w nowe warunki społeczne, w język i obce krajobrazy napawa nieustającym zdumieniem nad możliwością przystosowania się człowieka. Jednak owo ?skąd?? determinuje ludzkie losy i dokonywane przez ludzi wybory. Pochodzenie sprawia, że człowiek jest naznaczony, nosi specyficzny kostium, który jako taki może być przekleństwem lub kapitałem. Ucieczka z pogranicza serbsko-bośniackiego wskutek wojny jest tłem dla dalszych losów rodziny Stanišiciów. Autor jako 14-letni chłopiec uciekł z rodzicami z Visegradu nad Driną, obecnie w granicach Bośni. Ojciec był Serbem, a matka Boszniaczką. Saša dorastał na emigracji, uczył się w niemieckich szkołach, dorastał w środowisku, w którym każdy był skądś. Z Polski, Turcji, Włoch, multikulturowej Jugosławii, każdy z własną historią uchodźcy. Konsekwencje tułaczki są z reguły niepomyślne. Jednak w przypadku Sašy okazało się, że pochodzenie nie zawsze determinuje losy człowieka. Jako młody uchodźca był otwarty na nowe otoczenie, nie odgradzał się od miejscowej ludności, nie fetyszyzował swojego pochodzenia. Znalazł sposób na przynależność. Nauczył się języka niemieckiego, znalazł ludzi, którzy go słuchali i pomagali. Trudne losy emigranta pokazane są realistycznie, bez upiększania. W Europie to zresztą aktualny temat. Stanišić twierdzi, że poznawanie własnej tożsamości jest ważne, należy ją przekazywać kolejnym pokoleniom, choć niekoniecznie kultywować w podobny sposób. Sam pisze wprost: Opowiadałem się za przynależnością. Wszędzie tam, gdzie mnie chciano i gdzie sam chciałem się znaleźć. Najmniejszy wspólny mianownik: tyle wystarczy. Nagroda Środkowej Europy Angelus dla Sašy Stanišicia jest trafnym wyborem.