Czasomierze

David Mitchell rozsiadł się na najwyższej półce przeznaczonej dla moich ulubionych opowiadaczy i zabawnie wymachuje zwisającymi nogami... I sam nie wiem, naprawdę nie mam pojęcia, co stać by się musiało, żeby kiedykolwiek z niej spadł! Chciałem napisać coś o tej książce od razu po przeczytaniu, ale... poległem, nie byłem w stanie, dałem se siana, musiałem to przetrawić. OK, obserwowałem więc sobie to dzieło pod mikroskopem mojego umysłu przez dni kilka, ze stron najprzeróżniejszych. I nijak nie chce mi wyjść inaczej... tylko wciąż: że nasz autor, to doskonały gawędziarz potrafiący zaplatać akcję niczym najwymyślniejszy warkocz, że jest on nieocenionym wysubtelniaczem poczucia humoru, a na dokładkę człekiem oczytanym i niewątpliwym erudytą. Zważcie sami, akcja "Czasomierzy" zaczyna się ni mniej, ni więcej tylko w roku 1984! 1984 - to Orwellowski rok w którym wszyscy ludkowie mieli już podlegać totalnej, permanentnej kontroli, a tu co? Mitchell puszcza do nas oko, jakby mówił: "no problemo, wolność rządzi". Na Wyspach - demokratyczna, demokracja, na "żelaznej kurtynie" zaczynają pojawiać się rysy. "Wielkiego Brata" nigdzie ni śladu, ba nawet rodzice nie są w sanie kontrolować nastolatki, to chyba nie jest aż tak źle? Główną bohaterką powieści (ale czy to rzeczywiście jest powieść?) OK, główną bohaterką jest Holly Sykes, ale czy na pewno? Cóż... po ponownym przemyśleniu, wychodzi mi na to że Holly jest bardziej klamrą, klamrą która spina ze sobą początek i koniec tej niezwykłej opowieści. Opowieści zaczynającej się w sławetnym roku 1984, od ucieczki z domu naszej klamry. Ostatni zaś akt to rok 2043, w którym siedemdziesięcioczteroletnia Holly, usiłuje posklejać do kupy, co tylko się da. A co w środku? Lata 1991, 2004, 2015, 2025, ba nawet carska Rosja i cesarskie Chiny, czyli skaczemy po kalendarzu w dowolną stronę. Poza tym socjologia, antropologia, psychologia, parapsychologia, ezoteryka, mistyka, filozofia, "nieśmiertelni" i ci którzy tylko próżni i pazerni. "Czasomierze" to jednak głównie przemijanie, wszystko co ma początek, ma również swój kres. A my zamknięci w tym co pomiędzy, szukamy miłości, szczęścia, sensu lub choćby satysfakcji. Toczymy spory, bronimy racji, wyruszamy na wojny, łakniemy chwały, wysysamy energię, zabijamy, rujnujemy, chcemy więcej... Bezwiednie oddajemy kontrolę nad sobą, nad własnym życiem, wierzymy że ktoś, że kiedyś, że przecież, że dobro, że zło, że walka, że siły potężniejsze od nas, że ktoś decyduje, że już zadecydował, kupujemy... rezygnujemy z prawdziwych wyborów... Coca-cola czy pepsi, to nie jest realny wybór, to erzac wyboru, to mit. David Mitchell wplótł w fabułę swej książki dość silny wątek mistyczny. Wojnę na platformie duchowej, walkę dobra ze złem - Horologowie kontra Anachoreci. Horologów opisał jako tych dobrych, Anachoreci zaś przyjęli na siebie rolę złych. Stulecia zmagań, zapasy Tytanów i wreszcie dobro zwycięża... cywilizacja upada... Tak, to nie ponadnaturalne siły zdecydują o przyszłości naszego gatunku, to nasze codzienne wybory: dymienie w korku czy rower, puścić puszczę czy ją zachować, chleb z serem na śniadanie a może lepiej smoothe? Ja wybieram, Ty wybierasz, my decydujemy, całe Życie składa się z drobiazgów... O tym też, a może przede wszystkim o tym, jest ta książka. Serdecznie polecam. PS Czy to jest SF? Nie wydaje mi się, choć odnajdziemy tu zarówno bajania jak i fantazje, a i owszem. To nauki jako takiej (przynajmniej w sensie technicznym) w owej książce, jak na lekarstwo. Pomimo obecności w treści lat 2025 i 2043, a więc póki co lat przyszłych, nie mamy tu spektakularnych technologii zmieniających nasz świat. Już raczej skłonny byłbym zaklasyfikować "Czasomierze" do gatunku fantasy, przez wzgląd na dość mocno reprezentowane w naszej opowieści, elementy mistyczne.