Znaczenie koncepcji potrzeb H.A. Murraya, R.M. Ryana i E.L. Deciego w badaniach obrazu siebie u kierowników wyższego szczebla

W niniejszej pracy zaprezentowano jedną z najciekawszych i najbardziej obiecujących współczesnych teorii psychologicznych, koncepcję autodeterminacji Ryana i Deciego SDT oraz zbadano sposób funkcjonowania kierowników wyższego szczebla m.in. w obszarze obrazu siebie, obrazu potrzeb i innych cech osobowości. Teoria autodeterminacji wyodrębniła podstawowe potrzeby wypływające z motywacji wewnętrznej (Intrinsic Motivation), takie jak: potrzeby kompetencji, autonomii i relacji (Need for Competence, Autonomy, Relatedness). Ich zaspokojenie wyzwala poczucie skuteczności w działaniu (Feeling of Effectance). Również teoria potrzeb Murraya zalecała ich analizowanie, aby za ich pomocą określić koncepcję siebie bądź obraz siebie. Zaprezentowane badania zawierają wyniki testów, którymi objęto 468 kierowników wyższego szczebla (działów: handlowego produkcyjnego i usługowego). Zastosowano w nich Test Przymiotnikowy ACL Gougha i Heilbruna oraz Skalę Podstawowych Potrzeb Psychologicznych SPPP Ryana i Deciego. Warto było, ze względu na otrzymane wyniki, porównać zakres badawczy obu metod wyrosłych z omawianych koncepcji, gdyż dopiero wówczas dało się stwierdzić ich rzeczywistą przydatność diagnostyczną do badania tych sprawności, jakże ważnych dla efektywnego zarządzania. Badania i analizy wykazały, że występuje istotna korelacja między składnikami Testu Przymiotnikowego ACL a Skalą Podstawowych Potrzeb Psychologicznych SPPP. Wobec powyższego jest możliwe opisywanie potrzeb składowych (rozumianych i szeroko opisywanych w koncepcji Ryana i Deciego) za pomocą wymiarów Testu ACL (kompetencje, autonomia, relacje). Na podobieństwa w zakresie wymiarów ACL, stosując analizę czynnikową, wskazują też bądź to sami autorzy testu (Gough i Heilbrun, 1983), bądź to badacze zajmujący się w Polsce również tą metodą (Juros i Oleś, 1993; Oleś, 1995; Mróz, 2011; Martowska, 2012). W świetle powyższego należy uznać, że Test Przymiotnikowy ACL może okazać się przydatną metodą do badania wymiarów istotnych w osobowości.

This paper presents one of the most interesting and most promising theories – the concept of self-determination formulated by R.M. Ryan and E.L. Deci – and also examines the needs senior managers must develop in order to function in Murray’s managerial world. The self-determination theory distinguishes basic needs arising from intrinsic motivations, such as the need for competence, autonomy and relatedness. Developing these needs releases a feeling of effectiveness. Therefore, it was important to compare the two methods arising from both. Ryan and Deci’s self-esteem and Murray’s needs as only then we could assess their real diagnostic usefulness in examining the skills important in effective management. Research and analyses demonstrated that there is a significant correlation between The Adjective Check List ACL and Basic Psychological Needs Scale BPNS. Given the above, it is possible to describe constituent needs described in Ryan and Deci’s concept by using ACL.