Bezpieczeństwo energetyczne w pierwszej dekadzie XXI wieku. Mozaika interesów i geostrategii

Spis treści ebooka

Wykaz skrótów i terminów  11
Wstęp  15

Część I. Współczesny krajobraz bezpieczeństwa energetycznego

1. Uwarunkowania geologiczne i geopolityczne u progu drugiej dekady XXI wieku  23
1.1. Bilans zasobów surowcowych świata  23
1.2. Pojęcie i znaczenie bezpieczeństwa energetycznego  29
1.3. Geopolityka „energetycznych szachów” – surowce jako instrument nacisku politycznego  34

2. Piractwo morskie jako zagrożenie dla globalnego systemu bezpieczeństwa energetycznego  37
2.1. Zjawisko piractwa i terroryzmu morskiego  37
2.2. „Wąskie gardła” – główne trasy transportu ropy naftowej na świecie  40

Część II. Uwarunkowania polityki energetycznej państw amerykańskich

3. Polityka energetyczna państw Ameryki Północnej  47
3.1. Polityka energetyczna Stanów Zjednoczonych  47
3.1.1. Zasoby surowcowe Stanów Zjednoczonych  49
3.1.2. Znaczenie ropy naftowej w gospodarce Stanów Zjednoczonych i kierunki dywersyfikacji dostaw  51
3.1.3. Ropa naftowa w bliskowschodniej polityce Stanów Zjednoczonych  58
3.1.4. Gaz łupkowy – czyli gorączka złota XXI wieku  61
3.2. Polityka energetyczna Kanady  65

4. Geopolityka surowcowa państw Ameryki Łacińskiej  70
4.1. Zasoby naturalne Ameryki Łacińskiej  70
4.2. Zasoby i polityka energetyczna Meksyku  73
4.3. Zasoby i polityka energetyczna Wenezueli  78
4.4. Potencjał energetyczny pozostałych państw regionu  85
4.4.1. Ekwador  85
4.4.2. Brazylia  87
4.4.3. Boliwia  91
4.4.4. Kolumbia  93
4.4.5. Chile, Urugwaj, Paragwaj i Argentyna  95

Część III. Afryka i Australia jako potęgi surowcowe

5. Zasoby węglowodorów w Afryce  101
5.1. Algieria  101
5.2. Angola  104
5.3. Egipt  106
5.4. Gwinea Równikowa  108
5.5. Libia  109
5.6. Nigeria  112
5.7. Republika Południowej Afryki  114
5.8. Sudan  116

6. Zasoby mineralne Australii  121
6.1. Bilans i założenia polityki energetycznej  121
6.2. Australia jako światowy eksporter surowców energetycznych  122
6.2.1. Ropa naftowa i gaz ziemny  122
6.2.2. Zasoby węgla kamiennego i brunatnego  125
6.2.3. Energia odnawialna  127
6.2.4. Rudy uranu  127

Część IV. Unia Europejska – Rosja i republiki Kaukazu: energetyczna współzależność

7. Europejska koncepcja bezpieczeństwa energetycznego  133
7.1. Bilans energetyczny Unii Europejskiej: nierównowaga zależności  133
7.1.1. Problem dywersyfi kacji dostaw surowców  141
7.1.2. Budowa wspólnego rynku energetycznego wewnątrz UE  145
7.1.3. Przeciwdziałanie zmianom klimatycznym i zwiększenie udziału OZE  152
7.1.4. Zintegrowanie wspólnej wizji polityki energetycznej państw członkowskich w ramach WPZiB UE   154
7.2. Znaczenie regionu nordyckiego dla bezpieczeństwa energetycznego Europy  156

8. Rosyjskie „gry gazowe” – surowce w służbie potencjału siły państwa  165
8.1. Zasoby surowcowe Rosji  165
8.2. Strategiczne szlaki transportu rosyjskiej ropy naftowej i gazu ziemnego   166
8.3. Polityka energetyczna Gazpromu: polityka czy ekonomia?  169
8.4. Rosyjskie inwestycje w infrastrukturę przesyłu gazu  173
8.4.1. Nord Stream  174
8.4.2. South Stream  174
8.5. Problem dialogu energetycznego UE – Rosja  175
8.5.1. Solidarność energetyczna UE a współpraca gigantów  177
8.5.2. „Co jest dobre dla Gazpromu, jest dobre dla Rosji”, czyli rosyjskie inwestycje w europejskim sektorze energetycznym  182

9. Rywalizacja energetyczna w basenie Morza Kaspijskiego w XXI wieku  189
9.1. Status Morza Kaspijskiego: It’s a Sea! It’s a Lake! No. It’s a Pool of Oil  189
9.2. Zasoby państw basenu Morza Kaspijskiego  191
9.2.1. Azerbejdżan  193
9.2.2. Kazachstan  195
9.2.3. Turkmenistan  196
9.2.4. Uzbekistan  200
9.3. Rosyjskie interesy energetyczne wobec byłych republik radzieckich  202
9.4. Niespójność polityki UE wobec państw regionu Azji Środkowej  203
9.4.1. Nabucco  204
9.4.2. Gazociąg ITGI  207
9.4.3. White Stream („Biały Potok”)  207
9.4.4. AGRI – White Stream II  208
9.5. Kraje Azji Środkowej a Chiny  210

Część V. Bezpieczeństwo energetyczne „nowych potęg”

10. Globalne implikacje polityki bezpieczeństwa energetycznego Chin w XXI wieku  217
10.1. Polityka energetyczna Chińskiej Republiki Ludowej  217
10.1.1. Bilans potrzeb surowcowych Chin  217
10.1.2. Narodowa polityka i chińskie koncerny naftowe  221
10.1.3. „Czułe punkty” chińskiej polityki energetycznej  223
10.2. Ekspansja energetyczna Państwa Środka  226
10.2.1. Chiny – nowy gracz w regionie Bliskiego Wschodu  226
10.2.2. „My jesteśmy fabryką świata – niech Afryka będzie naszym spichlerzem”, czyli chińska obecność na Czarnym Lądzie  229
10.2.3. Chińska polityka energetyczna wobec krajów Azji  232
10.2.4. Chińska współpraca energetyczna z krajami Ameryki Łacińskiej  237

11. Polityka energetyczna Indii  240
11.1. Zasoby surowców a potrzeby konsumpcyjne  240
11.2. Projekty dywersyfikacji źródeł importu gazu ziemnego  243
11.2.1. Gazociąg pokoju: Iran – Pakistan – Indie (IPI)  243
11.2.2. Gazociąg Turkmenistan – Afganistan – Pakistan – Indie  246
11.2.3. Birma/Myanmar: nowy szlak importowy  247
11.2.4. Dywersyfi kacja paliw: skroplony gaz ziemny  247
11.2.5. Rozwój energetyki jądrowej  248

12. Japonia – „potęga energetycznego ubóstwa”  250
12.1. Zasoby a potrzeby surowcowe  250
12.2. Japoński przemysł energetyki jądrowej  255

Część VI. Energetyczne szanse i wyzwania XXI wieku

13. OPEC – w uścisku kartelu  261
13.1. Geneza i funkcjonowanie OPEC/OAPEC  261
13.2. Charakterystyka surowcowa wybranych państw członkowskich OPEC  265
13.2.1. Arabia Saudyjska  265
13.2.2. Kuwejt  268
13.2.3. Zjednoczone Emiraty Arabskie  269
13.2.4. Katar  270
13.2.5. Irak  271
13.2.6. Iran  273

14. Arktyka – potencjalny „spichlerz” energetyczny świata ................................ 277
14.1. Wyścig o złoża Arktyki ............................................................................. 277
14.2. Problem statusu regionu arktycznego 279
14.2.1. Komisja do spraw Granic Szelfu Kontynentalnego ONZ 279
14.2.2. Stanowisko państw arktycznych 280
14.2.2.1. Rosja 280
14.2.2.2. Kanada 284
14.2.2.3. Dania 286
14.2.2.4. Norwegia 287
14.2.2.5. Stany Zjednoczone 288
14.3. Pozostali aktorzy zainteresowani obecnością w Arktyce 290

Zakończenie 295
Spis rysunków, tabel, map, schematów i zdjęć 299
Bibliografia 303

pokaż cały spis treści

ukryj recenzje